Zapoznaj się z wykresem i schematem interaktywnym, a następnie wykonaj ćwiczenia. Sprawdź, które partie znajdują się obecnie na scenie politycznej i jak wygląda ich działalność
Zmiany na polskiej scenie politycznej
RnSFoTDYPgnhz1
Schemat ukazuje zmiany na scenie politycznej w latach 1989‑2015. Informacje przedstawione są w odwróconym porządku chronologicznym – od najnowszych (2015) po najstarsze (1989). Lata 2014‑2015 –Premier Ewa Kopacz (PO). W tym czasie powstaje partia KUKIZ oraz Polska Razem (w skład której wchodzą byli członkowie PO i PJN). Prezydent Bronisław Komorowski. Wybory do Sejmu i Senatu w październiku 2014 roku. Lata 2011‑2014 –Premier Donald Tusk. Partie tworzące koalicję rządzącą: PO i PSL. Pozostałe ugrupowania parlamentarne: SLD, RP, TR, PiS, PJN. W tym czasie powstaje partia: Ruch Narodowy i SP (członkowie wywodzą się z szeregów PiS). Prezydent Bronisław Komorowski. Wybory do Sejmu i Senatu w październiku 2011 roku. Lata 2007‑2011 –Premier Donald Tusk. Partie tworzące koalicję rządzącą: PO i PSL. Pozostałe ugrupowania parlamentarne: LiD. W tym czasie powstaje partia: KPN. Prezydenci: najpierw Lech Kaczyński (od października 2005 do kwietnia 2010), końcowa część kadencji Bronisław Komorowski (wybrany w lipcu 2010 roku). Wybory do Sejmu i Senatu w październiku 2007 roku. Lata 2006‑2007 – premierzy Kazimierz Marcinkiewicz (PiS, 2006), Jarosław Kaczyński (PiS, 2007). Partie tworzące koalicję rządzącą: Samoobrona, PiS, LPR. Pozostałe ugrupowania parlamentarne: SLD, PSL, PO. Prezydent Lech Kaczyński (wybrany w październiku 2005 roku). Lata 2004‑2005 – premier Marek Belka (SLD, 2004). Partie tworzące koalicję rządzącą: SLD, UP. Pozostałe ugrupowania parlamentarne: PSL. Prezydent Aleksander Kwaśniewski (wybrany ponownie w październiku 2000 roku). Lata 2002‑2004 – premier Leszek Miller (SLD, 2004). Partie tworzące koalicję rządzącą: SLD, PSL, UP. Pozostałe ugrupowania parlamentarne: PO (powstałe z połączenia UW i AWS), PiS i nowopowstały LPR (z ROP). Prezydent Aleksander Kwaśniewski (wybrany ponownie w październiku 2000 roku). Lata 1998‑2001 – Premier Jerzy Buzek (AWS, 1997). Partie tworzące koalicję rządzącą: UW, AWS. Pozostałe ugrupowania parlamentarne: SLD, PSL, ROP. Prezydent: Aleksander Kwaśniewski (wybrany w listopadzie 1995 roku). Wybory do Sejmu i Senatu we wrześniu 2001 roku. Lata 1996‑1997 – premier Włodzimierz Cimoszewicz (SLD, 1997). Partie tworzące koalicję rządzącą: SLD, PSL. Pozostałe ugrupowania parlamentarne: UP, UD, KPN, BBWR. W tym czasie (1996) powstaje AWS (z PChD, NSZZ‑S, PL, ZChN, PC, KPN, BBWR). Prezydent: Aleksander Kwaśniewski (wybrany w listopadzie 1995 roku). Wybory do Sejmu i Senatu we wrześniu 1997 roku. Rok 1995 – premier Józef Oleksy (SLD, 1995). Partie tworzące koalicję rządzącą: SLD, PSL. Pozostałe ugrupowania parlamentarne: UP, UD, KPN, BBWR. Prezydenci: Lech Wałęsa (wybrany w grudniu 1990), Aleksander Kwaśniewski (wybrany w listopadzie 1995 roku). Lata 1993‑1994 – premier Waldemar Pawlak (PSL, 1993). Partie tworzące koalicję rządzącą: SLD, PSL. Pozostałe ugrupowania parlamentarne: UP, UD, KPN, BBWR. Prezydent: Lech Wałęsa (wybrany w grudniu 1990). Lata 1992‑1993 – premier Hanna Suchocka (UD, 1992). Partie tworzące koalicję rządzącą: UD, KLD, PChD, NSZZ‑S, PL, ZChN. Pozostałe ugrupowania parlamentarne: UP, UD, KPN, BBWR. Prezydent: Lech Wałęsa (wybrany w grudniu 1990). Wybory do Sejmu i Senatu we wrześniu 1993 roku. Lata 1991‑1992 – premier Jan Olszewski (PC, 1991). Partie tworzące koalicję rządzącą: PChD, NSZZ‑S, PL, ZChN, PC. Pozostałe ugrupowania parlamentarne: UD, KLD, SLD, PSL, KPN, UPR. Prezydent: Lech Wałęsa (wybrany w grudniu 1990). Wybory do Sejmu i Senatu w październiku 1991 roku. Lata 1990‑1991 – premier Jan K. Bielecki (KLD, 1990). Partie tworzące koalicję rządzącą: KLD, ZChN, PC. Prezydent: Lech Wałęsa (wybrany w grudniu 1990). Lata 1989‑1990 – premier Tadeusz Mazowiecki (1989). Partie tworzące koalicję rządzącą: PZPR, ZSL, SD, OKP. Pozostałe ugrupowania parlamentarne: PAX, PZKS, UChS, KPN, UPR. Prezydent: Wojciech Jaruzelski (wybrany w czerwcu 1989). Wybory do Sejmu i Senatu w czerwcu 1989 roku. Wybory prezydenckie w lipcu 1989.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R1cfvGshvwccD
Ilustracja interaktywna przedstawiająca w tabeli logotypy i nazwy partii parlamentarnych działających w latach 1989-2013 oraz deklarowanie przez te partie ideologie: Ruch Palikota (lewica), Polska Jest Najważniejsza (centroprawica), Polskie Stronnictwo Ludowe (centrolewica), Platforma Obywatelska (centroprawica), Prawo i Sprawiedliwość (prawica), Sojusz Lewicy Demokratycznej (lewica), Lewica i Demokraci (centrolewica), Samoobrona (lewica), Liga Polskich Rodzin (prawica), Partia Demokratyczna – demokraci.pl (centrolewica), Socjaldemokracja Polska (lewica), Unia Pracy (lewica), Akcja Wyborcza Solidarność (centroprawica), Unia Wolności (centrum), Ruch Odbudowy Polski (prawica), Unia Demokratyczna (centrum), Konfederacja Polski Niepodległej (centroprawica), Kongres Liberalno-Demokratyczny (centroprawica), NSZZ Solidarność (prawica), Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe(prawica), Porozumienie Centrum (prawica), Unia Polityki Realnej (prawica), Polska Zjednoczona Partia Robotnicza (lewica), Stronnictwo Demokratyczne (centrolewica), Polski Związek Katolicko-Społeczny (prawica), Kukiz (centroprawica), Zieloni (lewica), Kongres Nowej Prawicy (prawica), Twój Ruch (centrolewica), Prawica Rzeczypospolitej (prawica), Solidarna Polska (prawica), Ruch Narodowy (prawica), Bezpartyjny Blok Wspierania Reform (prawica), Partia Chrześcijańskich Demokratów (prawica), Porozumienie Ludowe (prawica), Zjednoczone Stronnictwo Ludowe (lewica), Unia Chrześcijańsko Społeczna (prawica), Obywatelski Klub Parlamentarny (prawica), Klub Parlamentarny PAX (prawica), Ruch Obywatelski Akcja Demokratyczna (centrum), Socjaldemokracja Rzeczypospolitej Polskiej (lewica). Opis punktów znajdujących się w tabeli: 1. Platforma Obywatelska Rzeczypospolitej Polskiej Powstała w 2001 r. po kryzysie Unii Wolności. Jej genezę można łączyć z wysokim wynikiem Andrzeja Olechowskiego w wyborach prezydenckich. Platforma Obywatelska od początku deklarowała przynależność do rodziny partii liberalno-konserwatywnych. Jej członkowie identyfikowali się z centrum sceny politycznej. Byli oni zwolennikami reżimu parlamentarno-gabinetowego, wzmocnionego decentralizacją państwa i oddaniem kompetencji w ręce samorządów lokalnych. Opowiadali się za liberalizmem gospodarczym. W sferze kulturowej deklarowali przyjazny rozdział Kościoła od państwa. Partia była zwolenniczką bliskiej współpracy z Unią Europejską., 2. Prawo i Sprawiedliwość Powstało w 2001 r. z inicjatywy Jarosława i Lecha Kaczyńskich. Początkowo była to partia akcentująca konieczność walki z korupcją, zaostrzenia prawa karnego oraz przeprowadzenia rozliczeń z komunistyczną przeszłością. Z czasem zaczęła włączać do swojego programu elementy prosocjalne i antyelitarne. Przeciwstawia się pogłębianiu integracji europejskiej i postuluje przeprowadzenie radykalnych reform w sądownictwie. Ugrupowanie stoi na gruncie konserwatywnych zasad obyczajowych oraz popiera bliskie relacje państwa i Kościoła., 3. Sojusz Lewicy Demokratycznej Jako partia polityczna SLD został zarejestrowany w 1991 r., wcześniej była to koalicja wielu ugrupowań lewicowych. Jego głównymi liderami byli Leszek Miller, Marek Borowski i Włodzimierz Cimoszewicz. SLD określał się jako partia nowoczesnej, demokratycznej, europejskiej lewicy. Był członkiem Międzynarodówki Socjalistycznej. Członkowie partii to zwolennicy demokratycznego państwa prawnego ingerującego w gospodarkę, społecznej gospodarki rynkowej, upodmiotowienia obywateli, dbałości o ich bezpieczeństwo socjalne i osobiste, głoszący neutralność światopoglądową., 4. Samoobrona RP Działalność ugrupowania wiąże się z inicjatywami publicznymi Andrzeja Leppera. Początki Samoobrony RP sięgają 1991 r., kiedy Andrzej Lepper zorganizował pierwszy protest w Darłowie. Powodem manifestacji były problemy w spłacie zadłużenia przez rolników indywidualnych. W 1992 r. doszło do utworzenia Związku Zawodowego Rolnictwa „Samoobrona”. W 1992 r. związek przekształcił się w partię polityczną, która w 2001 r. weszła do parlamentu. Samoobronę można określić jako partię antyestablishmentową, aż do momentu wejścia do koalicji rządowej. Nie miała ona jednolitego programu politycznego, a jej główne postulaty odwoływały się do spraw istotnych dla jej wyborców., 5. Liga Polskich Rodzin Partia powstała w 2001 r. Bazą LPR był ogólnopolski katolicki ruch społeczny powstały wokół Radia „Maryja”. Jednym z założycieli ugrupowania był Roman Giertych. Partia określała się jako ugrupowanie prawicowe o narodowym i katolickim profilu ideowym. Opowiadała się za przyjęciem wielu elementów doktryny religijnej w prawodawstwie państwowym. W jej programie pojawiła się wizja scentralizowanego państwa, zrównoważenie kompetencji sejmu i senatu. Od samego początku była to partia eurosceptyczna, przeciwna integracji Polski ze strukturami Unii Europejskiej., 6. Akcja Wyborcza „Solidarność” To koalicja partii prawicowych. W swoim programie postawiła na budowę „prawej Polski” z silną rodziną i odpowiednim miejscem w Europie. Zwiększenie poziomu życia rodzin zapewnić miały: rozwój budownictwa, tworzenie nowych miejsc pracy, reforma służby zdrowia, ubezpieczeń społecznych oraz edukacji. W programie gospodarczym koalicja stawiała na własność prywatną oraz mechanizmy rynkowe, jednak, jak zaznaczano, przeobrażenia muszą się dokonać przy akceptacji głównych sił społecznych. Postulowano budowę silnego i bezpiecznego państwa, na które miała złożyć się gruntowna przebudowa administracji, stworzenie profesjonalnej służby cywilnej oddzielonej od polityki, przeprowadzenie lustracji, usprawnienie sądownictwa, reforma prokuratury, przywrócenie pluralizmu w mediach, reforma i profesjonalizacja policji oraz służb specjalnych, a także modernizacja wojska., 7. Unia Demokratyczna Partia, powstała w 1990 r., została założona po przegranych przez Tadeusza Mazowieckiego wyborach prezydenckich. Unia Demokratyczna była partią masową, mającą swoje struktury terenowe i odwołującą się do szerokiego elektoratu. Była ugrupowaniem frakcyjnym, odwoływała się do idei chrześcijańskiej demokracji, liberalizmu, socjalliberalizmu i liberalizmu konserwatywnego. W sferze gospodarczej członkowie i zwolennicy partii opowiadali się za wolnym rynkiem, równocześnie uznając konieczność prowadzenia przez państwo aktywnej polityki społecznej. Postulowali przyjazny rozdział Kościoła od państwa, mimo głoszenia wartości chrześcijańskich i konieczności ich obecności w życiu społecznym. Byli zwolennikami systemu parlamentarnego. Za najważniejszy cel polityki zagranicznej uznawali wstąpienie Polski w struktury NATO i Unii Europejskiej., 8. Konfederacja Polski Niepodległej Partia powstała jeszcze w 1979 r., czyli w schyłkowym PRL-u, gdzie działała jako struktura nielegalna. Jej przywódcą od początku był Leszek Moczulski. Została zarejestrowana w 1990 r., a wykreślona z ewidencji partii politycznych w 2003 r. W 2007 r. zarejestrowano ją ponownie. Głównym celem ideowym partii była niepodległość Polski. KPN prezentowała zdecydowane poglądy antykomunistyczne. Domagała się ustąpienia Wojciecha Jaruzelskiego z funkcji prezydenta i zdecydowanej lustracji oraz dekomunizacji. Opowiadała się za działaniami wspierającymi polską przedsiębiorczość i popierała polskie firmy produkujące na eksport. W szeroko pojętej sferze życia społecznego opowiadała się za respektowaniem moralnych wartości chrześcijańskich. W sferze politycznej partia dążyła do stworzenia demokratycznego ustroju państwa., 9. Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe Partia powstała w 1989 r. Nawiązywała do tradycji ruchu narodowego. Opowiadała się za oparciem życia społecznego i państwowego na zasadach etyki katolickiej i wartościach narodowych. Odwoływała się też do idei solidaryzmu społecznego. Głosiła konieczność ograniczenia prawa do aborcji, wprowadzenia religii do szkół oraz konkordatu ze Stolicą Apostolską. Jej zwolennicy opowiadali się za wprowadzeniem kar za posiadanie narkotyków, ściganiem pornografii i karaniem za jej rozpowszechnianie. ZChN uznawało demokrację za najbardziej skuteczną formę rywalizacji politycznej, jednak zdaniem jego członków każdy werdykt wyborczy powinien podlegać ocenie moralnej. W programie gospodarczym ZChN akceptowało model gospodarki rynkowej i było zwolennikiem umiarkowanej interwencji państwa., 10. Porozumienie Centrum Partia powstała w 1991 r. Porozumienie Centrum było ugrupowaniem prawicowym, wywodzącym się z ruchu postsolidarnościowego. Powstało w wyniku tzw. wojny na górze zainicjowanej przez Lecha Wałęsę, którego głównym doradcą był wówczas Jarosław Kaczyński. Partia zaliczana jest do centrowego nurtu polskiej chadecji z odchyleniem w kierunku konserwatywnej prawicy. Opowiadała się za jak najszybszą ratyfikacją przez sejm konkordatu i przeciwko aborcji. Partia była zdecydowanie za lustracją i dekomunizacją. W sferze gospodarczej członkowie PC byli zwolennikami wolnego rynku i własności prywatnej. Ograniczony interwencjonizm państwowy dopuszczalny był ich zdaniem tylko w okresie transformacji. Członkowie partii byli też zwolennikami przystąpienia Polski do struktur Unii Europejskiej i NATO., 11. Unia Polityki Realnej Partia powstała w 1989 r., a jej liderem był Janusz Korwin-Mikke. Była to partia konserwatywna w wymiarze kulturowym i światopoglądowym oraz liberalna w zakresie praw jednostki i kwestii ekonomicznych. Była ugrupowaniem jednoznacznie i konsekwentnie sprzeciwiającym się integracji europejskiej. Partia preferowała reżim polityczny oparty na monteskiuszowskim podziale władzy. Członkowie UPR byli zwolennikami separacji władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. To również przeciwnicy parlamentarnej odpowiedzialności władzy wykonawczej.
Ilustracja interaktywna przedstawiająca w tabeli logotypy i nazwy partii parlamentarnych działających w latach 1989-2013 oraz deklarowanie przez te partie ideologie: Ruch Palikota (lewica), Polska Jest Najważniejsza (centroprawica), Polskie Stronnictwo Ludowe (centrolewica), Platforma Obywatelska (centroprawica), Prawo i Sprawiedliwość (prawica), Sojusz Lewicy Demokratycznej (lewica), Lewica i Demokraci (centrolewica), Samoobrona (lewica), Liga Polskich Rodzin (prawica), Partia Demokratyczna – demokraci.pl (centrolewica), Socjaldemokracja Polska (lewica), Unia Pracy (lewica), Akcja Wyborcza Solidarność (centroprawica), Unia Wolności (centrum), Ruch Odbudowy Polski (prawica), Unia Demokratyczna (centrum), Konfederacja Polski Niepodległej (centroprawica), Kongres Liberalno-Demokratyczny (centroprawica), NSZZ Solidarność (prawica), Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe(prawica), Porozumienie Centrum (prawica), Unia Polityki Realnej (prawica), Polska Zjednoczona Partia Robotnicza (lewica), Stronnictwo Demokratyczne (centrolewica), Polski Związek Katolicko-Społeczny (prawica), Kukiz (centroprawica), Zieloni (lewica), Kongres Nowej Prawicy (prawica), Twój Ruch (centrolewica), Prawica Rzeczypospolitej (prawica), Solidarna Polska (prawica), Ruch Narodowy (prawica), Bezpartyjny Blok Wspierania Reform (prawica), Partia Chrześcijańskich Demokratów (prawica), Porozumienie Ludowe (prawica), Zjednoczone Stronnictwo Ludowe (lewica), Unia Chrześcijańsko Społeczna (prawica), Obywatelski Klub Parlamentarny (prawica), Klub Parlamentarny PAX (prawica), Ruch Obywatelski Akcja Demokratyczna (centrum), Socjaldemokracja Rzeczypospolitej Polskiej (lewica). Opis punktów znajdujących się w tabeli: 1. Platforma Obywatelska Rzeczypospolitej Polskiej Powstała w 2001 r. po kryzysie Unii Wolności. Jej genezę można łączyć z wysokim wynikiem Andrzeja Olechowskiego w wyborach prezydenckich. Platforma Obywatelska od początku deklarowała przynależność do rodziny partii liberalno-konserwatywnych. Jej członkowie identyfikowali się z centrum sceny politycznej. Byli oni zwolennikami reżimu parlamentarno-gabinetowego, wzmocnionego decentralizacją państwa i oddaniem kompetencji w ręce samorządów lokalnych. Opowiadali się za liberalizmem gospodarczym. W sferze kulturowej deklarowali przyjazny rozdział Kościoła od państwa. Partia była zwolenniczką bliskiej współpracy z Unią Europejską., 2. Prawo i Sprawiedliwość Powstało w 2001 r. z inicjatywy Jarosława i Lecha Kaczyńskich. Początkowo była to partia akcentująca konieczność walki z korupcją, zaostrzenia prawa karnego oraz przeprowadzenia rozliczeń z komunistyczną przeszłością. Z czasem zaczęła włączać do swojego programu elementy prosocjalne i antyelitarne. Przeciwstawia się pogłębianiu integracji europejskiej i postuluje przeprowadzenie radykalnych reform w sądownictwie. Ugrupowanie stoi na gruncie konserwatywnych zasad obyczajowych oraz popiera bliskie relacje państwa i Kościoła., 3. Sojusz Lewicy Demokratycznej Jako partia polityczna SLD został zarejestrowany w 1991 r., wcześniej była to koalicja wielu ugrupowań lewicowych. Jego głównymi liderami byli Leszek Miller, Marek Borowski i Włodzimierz Cimoszewicz. SLD określał się jako partia nowoczesnej, demokratycznej, europejskiej lewicy. Był członkiem Międzynarodówki Socjalistycznej. Członkowie partii to zwolennicy demokratycznego państwa prawnego ingerującego w gospodarkę, społecznej gospodarki rynkowej, upodmiotowienia obywateli, dbałości o ich bezpieczeństwo socjalne i osobiste, głoszący neutralność światopoglądową., 4. Samoobrona RP Działalność ugrupowania wiąże się z inicjatywami publicznymi Andrzeja Leppera. Początki Samoobrony RP sięgają 1991 r., kiedy Andrzej Lepper zorganizował pierwszy protest w Darłowie. Powodem manifestacji były problemy w spłacie zadłużenia przez rolników indywidualnych. W 1992 r. doszło do utworzenia Związku Zawodowego Rolnictwa „Samoobrona”. W 1992 r. związek przekształcił się w partię polityczną, która w 2001 r. weszła do parlamentu. Samoobronę można określić jako partię antyestablishmentową, aż do momentu wejścia do koalicji rządowej. Nie miała ona jednolitego programu politycznego, a jej główne postulaty odwoływały się do spraw istotnych dla jej wyborców., 5. Liga Polskich Rodzin Partia powstała w 2001 r. Bazą LPR był ogólnopolski katolicki ruch społeczny powstały wokół Radia „Maryja”. Jednym z założycieli ugrupowania był Roman Giertych. Partia określała się jako ugrupowanie prawicowe o narodowym i katolickim profilu ideowym. Opowiadała się za przyjęciem wielu elementów doktryny religijnej w prawodawstwie państwowym. W jej programie pojawiła się wizja scentralizowanego państwa, zrównoważenie kompetencji sejmu i senatu. Od samego początku była to partia eurosceptyczna, przeciwna integracji Polski ze strukturami Unii Europejskiej., 6. Akcja Wyborcza „Solidarność” To koalicja partii prawicowych. W swoim programie postawiła na budowę „prawej Polski” z silną rodziną i odpowiednim miejscem w Europie. Zwiększenie poziomu życia rodzin zapewnić miały: rozwój budownictwa, tworzenie nowych miejsc pracy, reforma służby zdrowia, ubezpieczeń społecznych oraz edukacji. W programie gospodarczym koalicja stawiała na własność prywatną oraz mechanizmy rynkowe, jednak, jak zaznaczano, przeobrażenia muszą się dokonać przy akceptacji głównych sił społecznych. Postulowano budowę silnego i bezpiecznego państwa, na które miała złożyć się gruntowna przebudowa administracji, stworzenie profesjonalnej służby cywilnej oddzielonej od polityki, przeprowadzenie lustracji, usprawnienie sądownictwa, reforma prokuratury, przywrócenie pluralizmu w mediach, reforma i profesjonalizacja policji oraz służb specjalnych, a także modernizacja wojska., 7. Unia Demokratyczna Partia, powstała w 1990 r., została założona po przegranych przez Tadeusza Mazowieckiego wyborach prezydenckich. Unia Demokratyczna była partią masową, mającą swoje struktury terenowe i odwołującą się do szerokiego elektoratu. Była ugrupowaniem frakcyjnym, odwoływała się do idei chrześcijańskiej demokracji, liberalizmu, socjalliberalizmu i liberalizmu konserwatywnego. W sferze gospodarczej członkowie i zwolennicy partii opowiadali się za wolnym rynkiem, równocześnie uznając konieczność prowadzenia przez państwo aktywnej polityki społecznej. Postulowali przyjazny rozdział Kościoła od państwa, mimo głoszenia wartości chrześcijańskich i konieczności ich obecności w życiu społecznym. Byli zwolennikami systemu parlamentarnego. Za najważniejszy cel polityki zagranicznej uznawali wstąpienie Polski w struktury NATO i Unii Europejskiej., 8. Konfederacja Polski Niepodległej Partia powstała jeszcze w 1979 r., czyli w schyłkowym PRL-u, gdzie działała jako struktura nielegalna. Jej przywódcą od początku był Leszek Moczulski. Została zarejestrowana w 1990 r., a wykreślona z ewidencji partii politycznych w 2003 r. W 2007 r. zarejestrowano ją ponownie. Głównym celem ideowym partii była niepodległość Polski. KPN prezentowała zdecydowane poglądy antykomunistyczne. Domagała się ustąpienia Wojciecha Jaruzelskiego z funkcji prezydenta i zdecydowanej lustracji oraz dekomunizacji. Opowiadała się za działaniami wspierającymi polską przedsiębiorczość i popierała polskie firmy produkujące na eksport. W szeroko pojętej sferze życia społecznego opowiadała się za respektowaniem moralnych wartości chrześcijańskich. W sferze politycznej partia dążyła do stworzenia demokratycznego ustroju państwa., 9. Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe Partia powstała w 1989 r. Nawiązywała do tradycji ruchu narodowego. Opowiadała się za oparciem życia społecznego i państwowego na zasadach etyki katolickiej i wartościach narodowych. Odwoływała się też do idei solidaryzmu społecznego. Głosiła konieczność ograniczenia prawa do aborcji, wprowadzenia religii do szkół oraz konkordatu ze Stolicą Apostolską. Jej zwolennicy opowiadali się za wprowadzeniem kar za posiadanie narkotyków, ściganiem pornografii i karaniem za jej rozpowszechnianie. ZChN uznawało demokrację za najbardziej skuteczną formę rywalizacji politycznej, jednak zdaniem jego członków każdy werdykt wyborczy powinien podlegać ocenie moralnej. W programie gospodarczym ZChN akceptowało model gospodarki rynkowej i było zwolennikiem umiarkowanej interwencji państwa., 10. Porozumienie Centrum Partia powstała w 1991 r. Porozumienie Centrum było ugrupowaniem prawicowym, wywodzącym się z ruchu postsolidarnościowego. Powstało w wyniku tzw. wojny na górze zainicjowanej przez Lecha Wałęsę, którego głównym doradcą był wówczas Jarosław Kaczyński. Partia zaliczana jest do centrowego nurtu polskiej chadecji z odchyleniem w kierunku konserwatywnej prawicy. Opowiadała się za jak najszybszą ratyfikacją przez sejm konkordatu i przeciwko aborcji. Partia była zdecydowanie za lustracją i dekomunizacją. W sferze gospodarczej członkowie PC byli zwolennikami wolnego rynku i własności prywatnej. Ograniczony interwencjonizm państwowy dopuszczalny był ich zdaniem tylko w okresie transformacji. Członkowie partii byli też zwolennikami przystąpienia Polski do struktur Unii Europejskiej i NATO., 11. Unia Polityki Realnej Partia powstała w 1989 r., a jej liderem był Janusz Korwin-Mikke. Była to partia konserwatywna w wymiarze kulturowym i światopoglądowym oraz liberalna w zakresie praw jednostki i kwestii ekonomicznych. Była ugrupowaniem jednoznacznie i konsekwentnie sprzeciwiającym się integracji europejskiej. Partia preferowała reżim polityczny oparty na monteskiuszowskim podziale władzy. Członkowie UPR byli zwolennikami separacji władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. To również przeciwnicy parlamentarnej odpowiedzialności władzy wykonawczej.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 1
RUKWVYd4srYD7
Przeanalizuj wykres i wskaż zmiany, które dokonały się na polskiej scenie partyjnej w okresie transformacji ustrojowej w Polsce. (Uzupełnij).
Ćwiczenie 2
RVmeev9PGb5YQ
Opisz, na czym mogły polegać problemy w porozumieniu między partiami w Komisji Konstytucyjnej. (Uzupełnij).
Ćwiczenie 3
RBjP5P5X00Qcv
Zastanów się, w którym momencie doszło do zasadniczej zmiany na scenie politycznej, kiedy linia podziału zaczęła odzwierciedlać różnice ideowe, a nie historyczne. (Uzupełnij).