Sprawdź się
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj polecenie.
Kształt sceny politycznej w Polsce w okresie transformacji ustrojowejZasadniczych zmian będących konsekwencją tej ewolucji politycznej dokonano w grudniu 1989 r. Zmiana konstytucji dokonana w grudniu 1989 r. przekreśliła ostatnie pozostałości zawartego przy Okrągłym Stole układu politycznego, który już i tak okazał się martwy. Wśród tych zmian konstytucyjnych wykreślono także art. 3 o przewodniej roli partii w budowie socjalizmu, co było logiczną konsekwencją dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości politycznej. Wówczas w miejsce tego przepisu wprowadzono do konstytucji (w rozdz. I o podstawach ustroju politycznego i gospodarczego) art. 4 dotyczący partii politycznych o następującej treści:
1. „Partie polityczne zrzeszają na zasadach dobrowolności i równości obywateli RP w celu wpływania metodami demokratycznymi na kształtowanie polityki państwa.
2. O sprzeczności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznej orzeka TK”.
Źródło: Kształt sceny politycznej w Polsce w okresie transformacji ustrojowej, [w:] Hanna Suchocka, Toruńskie studia polsko-włoskie, Toruń 2016, s. 16.
Najważniejsza zmiana, która wpłynęła na kształt polskiego systemu partyjnego, to… Możliwe odpowiedzi: 1. zniesienie przewodniej roli PZPR., 2. wprowadzenie zasady pluralizmu politycznego., 3. kompetencje przyznane Trybunałowi Konstytucyjnemu., 4. zniesienie pozostałości Okrągłego Stołu.
Dokończ zdanie.
Najważniejsza zmiana, która wpłynęła na kształt polskiego systemu partyjnego, to…
- zniesienie przewodniej roli PZPR.
- wprowadzenie zasady pluralizmu politycznego.
- kompetencje przyznane Trybunałowi Konstytucyjnemu.
- zniesienie pozostałości Okrągłego Stołu.
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj polecenie.
Kształt sceny politycznej w Polsce w okresie transformacji ustrojowejZależności pomiędzy ewolucją systemu partyjnego a kształtowaniem się polskiej sceny politycznej są wyraźne. Swoiste idealistyczne założenie – utrzymania jedności środowiska postsolidarnościowego, jakie leżało u podstaw tworzenia Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie i następnie obywatelskiego Klubu parlamentarnego w Sejmie – bardzo szybko okazało się mrzonką. Kluczowym momentem była decyzja o kandydowaniu w wyborach prezydenckich w 1990 r. i stanięciu przeciwko sobie dwóch liderów solidarnościowych – Lecha Wałęsy i Tadeusza Mazowieckiego. W tej kampanii wyborczej ugrupowania postsolidarnościowe przestały działać przeciwko wspólnemu „przeciwnikowi”, jakim była Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, a zaczęły działać przeciwko sobie. Fakt ten miał przemożny wpływ na późniejszy kształt sceny politycznej. Doprowadził do stworzenia dwóch zasadniczych bloków na gruncie dawnego OKP, utworzonych wokół dwóch kandydatów solidarnościowych kandydujących na urząd prezydenta. Kolejną tendencją po rozpadzie OKP było tworzenie mniejszych partii politycznych budowanych w oparciu o ambicje personalne kolejnych polityków dawnego wspólnego obozu solidarnościowego. Po drugiej, umownie nazwanej postkomunistycznej stronie sceny politycznej, tworzyła się nowa lewica, jaka powstała po rozwiązaniu PZPR w styczniu 1990 r.
Źródło: Kształt sceny politycznej w Polsce w okresie transformacji ustrojowej, [w:] Hanna Suchocka, Toruńskie studia polsko-włoskie, Toruń 2016, s. 19.
Zdecyduj, które stwierdzenia są prawdziwe, a które fałszywe.
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| Postsolidarnościowe środowisko polityczne było reprezentowane w wyborach 1989 r. przez Komitety Obywatelskie. | □ | □ |
| Geneza podziałów w środowisku postsolidarnościowym zaczęła się od tzw. „wojny na górze”. | □ | □ |
| Rozbicie Komitetu Obywatelskiego na małe partie polityczne spowodowane zostało różnicami ideologicznymi i ambicjami personalnymi. | □ | □ |
| Partie postsolidarnościowe w 1990 r. zaczęły współpracować z Polską Zjednoczoną Partią Robotniczą. | □ | □ |
Dzięki wykorzystaniu nowoczesnych technologii partie polityczne miały szansę… Możliwe odpowiedzi: 1. skłonić do udziału w wyborach znacznie większą grupę obywateli., 2. wykorzystać nowe technologie do pozyskiwania zwolenników., 3. przenieść kampanie wyborcze do internetu., 4. dotrzeć do większej grupy wyborców., 5. wyeliminować konieczność kontaktowania się swoich członków bezpośrednio z wyborcami.
Zaznacz właściwe zakończenia zdania.
Dzięki wykorzystaniu nowoczesnych technologii partie polityczne miały szansę…
- skłonić do udziału w wyborach znacznie większą grupę obywateli.
- wykorzystać nowe technologie do pozyskiwania zwolenników.
- przenieść kampanie wyborcze do internetu.
- dotrzeć do większej grupy wyborców.
- wyeliminować konieczność kontaktowania się swoich członków bezpośrednio z wyborcami.
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj polecenie.
Komitety ObywatelskieW ciągu kilku tygodni kampanii wyborczej KO „S” stały się znaczącą siłą polityczną, w wielu ośrodkach znacznie bardziej wpływową i lepiej zorganizowaną niż ogniwa samej „S”. Obawy przed zdominowaniem ruchu związkowego przez obywatelski doprowadziły do podjęcia 17 VI 1989 przez KKW uchwały o rozwiązaniu regionalnych KO „S”; decyzja ta doprowadziła do wielu protestów i ostatecznie nie została wprowadzona w życie. Zamiast tego powołano Komisję ds. reorganizacji Komitetu Obywatelskiego, mającą przygotować propozycje kształtu przyszłej struktury całego ruchu obywatelskiego. Jej członkowie (m.in. B. Geremek i Marcin Król) przedstawiali w następnych miesiącach rozmaite projekty stworzenia tzw. Rady Ruchu Obywatelskiego, ale były one odrzucane zarówno przez KKW, jak i przez większość działaczy komitetów lokalnych, obawiających się centralizacji ruchu.
Źródło: Komitety Obywatelskie, dostępny w internecie: encysol.pl [dostęp 19.06.2020 r.].
Uzupełnij tekst.
komisji ds. wolności, NSZZ „Solidarność”, jednopartyjnej, związku zawodowego, Komitety Obywatelskie Wolności, Lech Wałęsa, Komitetów Komunistycznych, społeczeństwa obywatelskiego, partii zawodowej, komunistów, wielopartyjnej, Komitety Obywatelskie Solidarności, wojna na górze, prezydenckimi, kontraktowymi, społeczeństwa komunistycznego, wojna na dole, Bronisław Geremek, 1989 r., 1988 r., komisji ds. reorganizacji Komitetu Obywatelskiego
Członkowie Komitetu Obywatelskiego, działającego w Polsce przed wyborami w .................................................................................................. byli zwolennikami budowy ................................................................................................... Kampania wyborcza, w której uczestniczyły .................................................................................................. miała miejsce przed wyborami ................................................................................................... Liczebność i poparcie dla Komitetów Obywatelskich były większe niż dla ................................................................................................... Powodowało to konflikty między członkami .................................................................................................. i Komitetów Obywatelskich. Konflikty doprowadziły do powołania ................................................................................................... Na czele komisji stanął m.in. ekspert z czasów strajków sierpniowych ................................................................................................... Konsekwencją sporów między Związkami Zawodowymi i Komitetami Obywatelskimi była .................................................................................................., która doprowadziła do ukształtowania .................................................................................................. sceny politycznej.
Zapoznaj się z wykresami i wykonaj polecenie.
Zdecyduj, które stwierdzenia są prawdziwe, a które fałszywe.
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| Na polskiej scenie politycznej następowała po kolejnych kadencjach wymiana władzy między partiami peerelowskimi i postkomunistycznymi. | □ | □ |
| Z wykresu można wywnioskować, że na polskiej scenie politycznej w latach 1993–2005 istniała polaryzacja wynikająca z genezy istniejących partii politycznych, a nie odzwierciedlająca różnice ideowe. | □ | □ |
| W 2005 r., kiedy partia postsolidarnościowa przejęła władzę, zawiązała koalicję z PSL. Był to koniec historycznych podziałów. | □ | □ |
| Z wykresu wynika, że obywatele w swoich wyborach brali pod uwagę wyłącznie względy historyczne i główną przyczyną decyzji wyborczych była niechęć do PRL. | □ | □ |
Materiał źródłowy do ćwiczeń nr 7 i 8
Amerykański system wyborczy – czy w Polsce również się sprawdzi?Próbując odpowiedzieć na pytanie dotyczące ewolucji systemu wyborczego w Polsce, należy uświadomić, komu i czemu ma on służyć? Odpowiedź jest prosta i nasuwa się sama- ma służyć wyłonieniu osób do najważniejszych organów w państwie. I w tym miejscu pojawi się pierwsza niejasność. Czy system ma służyć obywatelowi, łącząc go ze swoim „wybrańcem”, czyni go współodpowiedzialnym za losy kraju, wzmacniając ideę demokracji w społeczeństwie, czy ma służyć partykularnym interesom partii, które twierdzą, że poznały cudowny lek na całe zło świata. Pozytywna odpowiedź na pierwszą część postawionego powyżej pytania – automatycznie przenosi nas na grunt meritum tego artykułu, czyli systemu wyborczego.(…) Analizując za i przeciw, uważam, że w Polsce istnieją merytoryczne przesłanki na wprowadzenie systemu dwupartyjnego lub dwublokowego, opartego na jednomandatowych okręgach wyborczych. Rozwiązanie to, w mojej ocenie, wprowadzi ład i porządek na polską scenę polityczną, czyniąc ją bardziej przejrzystą i przewidywalną. W polskich warunkach system większościowy wzmocni politykę zagraniczną, wprowadzając na salony władzy partie, których idee i wartości są do siebie zbliżone, a różnic między nimi doszukiwać się można w programie politycznym, tak jak ma to miejsce w Stanach Zjednoczonych Ameryki.
Źródło: Jarosław Heydrych, Amerykański system wyborczy – czy w Polsce również się sprawdzi?, 2010 r., dostępny w internecie: repozytorium.amu.edu.pl [dostęp 19.06.2020 r.].