Schemat

Polecenie 1

Przeczytaj biogramy kandydatów na prezydenta oraz wyniki wyborów prezydenckich. Jak myślisz, dlaczego w wyborach z 9 grudnia w V turze znaleźli się Gabriel Narutowicz i Maurycy Zamoyski?

Zapoznaj się z biogramami kandydatów na prezydenta oraz wynikami wyborów prezydenckich. Jak myślisz, dlaczego w wyborach z 9 grudnia w V turze znaleźli się Gabriel Narutowicz i Maurycy Zamoyski?

RREsTxPVgt2MG

Twoja odpowiedź

Polecenie 2

Przeanalizuj mapę przedstawiającą zwycięzców w poszczególnych okręgach wyborczych i powiatach. Dlaczego w zachodniej i centralnej Polsce zwyciężył Chrześcijański Związek Jedności Narodowej, na wschodzie Blok Mniejszości Narodowych, a na południu Polskie Stronnictwo Ludowe?

R1QHeOsri8dww

Twoja odpowiedź

RaGaX2bOq5Uwr1

Schemat interaktywny. Schemat zatytułowany jest Kandydaci na prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Ukazanych jest pięć zdjęć mężczyzn. Mężczyźni mają wąsy i są ubrani w garnitury. Pod zdjęciami są następujące podpisy: Ignacy Daszyński, Jan Baudouin de Courtenay, Gabriel Narutowicz, Stanisław Wojciechowski, Maurycy Zamoyski. Elementy schematu interaktywnego: 1. Ignacy Daszyński (1866–1936) lider obozu socjalistycznego, związany z ruchem robotniczym. 7 listopada 1918 r. stanął na czele Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej w Lublinie, a po powrocie Piłsudskiego złożył na jego ręce dymisję. Otrzymał misję utworzenia nowego rządu, jednak nie mógł objąć stanowiska premiera, gdyż doprowadziłoby to do konfliktu z przedstawicielami Narodowej Demokracji. Podczas wojny polsko-bolszewickiej był wicepremierem w rządzie Wincentego Witosa. Poseł na Sejm Ustawodawczy, a od 1922 r. wicemarszałek Sejmu. W dniu zaprzysiężenia Gabriela Narutowicza na prezydenta Ignacy Daszyński i Bolesław Limanowski zostali napadnięci przez prawicowe bojówki, po tym wydarzeniu napisał: „Polskie życie polityczne nie może być dżunglą afrykańską, w której buszuje kilkunastu hultai klasowych. […] Wasz faszyzm albo zginie w Polsce, rozbije głowę o demokrację, albo Polska zapłonie wojną domową”. Był przeciwnikiem postaw nacjonalistycznych, kiedy jednak po śmierci Narutowicza socjaliści planowali odwet, stanowczo protestował. „Cóż jest nacjonalizm, jak nie narkoza, która oszałamia tłumy […]. Rozpatrując ten szał nacjonalizmu, ze strachem patrząc na przyszłe wojny, które on wywołać może, równie okrutne i bezmyślne, jak były wojny religijne i dynastyczne, przychodzimy do skromnego przekonania, że wady parlamentu nigdy nie są gorsze od wad systemów nieparlamentarnych albo antyparlamentarnych”.

Źródło: Walentyna Najdus, Ignacy Daszyński 1866-1936, Warszawa: Czytelnik, 1988, s. 447., 2. Jan Baudouin de Courtenay (1845–1929) wybitny polski językoznawca, pochodził z francuskiego rodu arystokratycznego, jego przodkowie od XVII w. mieszkali w Polsce. Od 1918 r. wykładał na Uniwersytecie Warszawskim. Jego kandydatura na prezydenta została wysunięta przez mniejszości narodowe bez jego zgody. Jan Baudouin de Courtenay, choć potępił zabójstwo prezydenta, był przeciwny wykonaniu kary śmierci na Eligiuszu Niewiadomskim. Uzasadniał to tak: „Następstwem tego czynu nieopatrznego, jakim jest zabicie Niewiadomskiego, mogą być próby urządzenia manifestacji ku uczczeniu «męczennika i bohatera», «pielgrzymki» do jego grobu i t. p. niepożądane wybryki. Przemówienia straconego w ten sposób przestępcy urastają do znaczenia «testamentu», przekazanego narodowi do rozważania, zapamiętania i naśladowania. […] Przeciwko zabiciu Niewiadomskiego należy zaprotestować jeszcze w imieniu nauki. Nie ulega chyba wątpliwości, że Niewiadomski był człowiekiem, jeżeli nie niepospolitym, to w każdym razie niezwykłym […]. Nauce w danym wypadku chodzi głównie o duszę. Siedząc w więzieniu, Niewiadomski pisałby z pewnością pamiętniki, nie do pogardzenia dla psychiatry i psychologa”.

Źródło: Jan Baudouin de Courtenay, Nie wolno kalać ust milczeniem, „Myśl Wolna” nr 3, marzec 1923, str. 4., 3. Gabriel Narutowicz (1865–1922) polski inżynier, profesor politechniki w Zurychu, przed wyborem na pierwszego prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej piastował urząd ministra robót publicznych, a następnie ministra spraw zagranicznych. Sporą część życia spędził w Szwajcarii, był nawet dziekanem na politechnice w Zurychu. We wrześniu 1919 r. wrócił do Polski, aby wziąć czynny udział w odbudowie kraju. „Lepiej, że ja oberwałem, niż gdyby policja skrzywdziła któregoś z tych małych chłopców, biorących udział w tej łobuzerce ulicznej. Przecież oni są niewinni. Bezmyślność tej burdy ulicznej bije każdego w oczy, przecież krzykami kilkudziesięciu, a nawet kilkuset smarkaczy nikt kierować się nie może. Sytuacja jest dla mnie bardzo przykra, gdyż nie chodzi mi o moją osobę, nie mogę jednak dopuścić do poniżenia godności Rzeczypospolitej” – słowa Gabriela Narutowicza po rozruchach w Warszawie z 11 grudnia 1922 r.

Źródło: Danuta Pacyńska, Śmierć prezydenta, Warszawa 1965., 4. Stanisław Wojciechowski (1869–1953) polityk, drugi prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, przed wojną należał do Polskiej Partii Socjalistycznej i razem z Józefem Piłsudskim wydawał czasopismo „Robotnik”. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości pełnił funkcję ministra spraw wewnętrznych w latach 1919–1920. W 1926 r. wycofał się z polityki i prowadził działalność spółdzielczą, a także wykładał na wyższych uczelniach., 5. Maurycy Zamoyski (1871–1939) polityk, działacz Komitetu Narodowego Polski w Paryżu i członek delegacji polskiej na konferencji wersalskiej. W trakcie ubiegania się o urząd prezydenta był ambasadorem RP w Paryżu. W 1924 r. objął stanowisko ministra spraw zagranicznych w rządzie Władysława Grabskiego.

Wyniki wyborów na prezydenta RP (9 grudnia 1922 r.)

Kandydat	I tura	II tura	III tura	IV tura	V tura
Ignacy Daszyński	49 (9,06%)	1 (0,18%)	odpadł
Jan Baudouin de Courtenay	103 (19,04%)	10 (1,84%)	5 (0,92%)	odpadł
Gabriel Narutowicz	62 (11,46%)	151 (27,81%)	158 (29,21%)	171 (31,67%)	289 (56,01%)
Stanisław Wojciechowski	105 (19,41%)	153 (28,18%)	150 (27,73%)	145 (26,85%)	odpadł
Maurycy Zamoyski	222 (41,04%)	228 (41,99%)	228 (42,14%)	224 (41,48%)	227 (43,99%)

Wybory na prezydenta RP po śmierci Gabriela Narutowicza (20 grudnia 1922 r.)

Kandydat	Przynależność partyjna	Głosy w I turze
Stanisław Wojciechowski	PSL‑Piast	298 (57%)
Kazimierz Morawski	Związek Ludowo‑Narodowy	221 (43%)

RGSQ8naPvs9Tb1

Mapa interaktywna. Mapa Polski przedstawiająca wyniki wyborów parlamentarnych z 1922 roku. Ukazani są zwycięzcy w poszczególnych okręgach wyborczych i powiatach. Są przedstawione następujące listy wyborcze: Polskie Stronnictwo Ludowe — Piast. Polska Partia Socjalistyczna. Polskie Stronnictwo Ludowe — Wyzwolenie i Lewica Ludowa. Związek Proletariatu Miast i Wsi. Narodowa Partia Robotnicza. Chrześcijański Związek Jedności Narodowej. Polskie Centrum. Polskie Stronnictwo Ludowe. Chłopskie Stronnictwo Radykalne. Blok Mniejszości Narodowych Rzeczpospolitej Polskiej. Komitet Zjednoczonych Stronnictw Narodowo-Żydowskich. Agrarna Ukraińska Chłopska Partia. Największe poparcie na Zachodzie kraju: Chrześcijański Związek Jedności Narodowej. Kilka zwycięstw Polskiej Partii Socjalistycznej oraz więcej PSL — Wyzwolenie i Lewica Ludowa. Największe poparcie na Wschodzie kraju: Blok Mniejszości Narodowych Rzeczpospolitej Polskiej. Kilka zwycięstw Polskiej Partii Socjalistycznej i PSL — Piast oraz PSL — Wyzwolenie i Lewica Ludowa. Południowa część kraju: przewaga zwycięstw PSL — Piast. Wyniki dla większych miast: Warszawa, Łódź, Lwów, Poznań i Kraków — zwycięstwo Chrześcijańskiego Związku Jedności Narodowej. Elementy mapy interaktywnej: 1. Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast” Partia polityczna należąca do umiarkowanego odłamu ruchu ludowego, w Sejmie zajmowała pozycję centrową. PSL „Piast" opowiadało się za ustrojem demokracji parlamentarnej, głosiło konieczność reformy rolnej za odszkodowaniem i tworzenia dużych gospodarstw chłopskich, było partią o światopoglądzie chrześcijańskim.
Liczba głosów (w tys.): 1 148
Mandaty poselskie: 70
Na zdjęciu mężczyzna z krótkimi włosami i wąsami. Ubrany jest w garnitur. ^{domena publiczna, Wikimedia Commons}

Przewodniczący: Wincenty Witos, 2. Polska Partia Socjalistyczna Liczba głosów (w tys.): 908
Mandaty poselskie: 41
Na zdjęciu mężczyzna z krótkimi włosami zaczesanymi do tyłu i gęstymi wąsami. Ubrany jest w garnitur. ^{domena publiczna, Wikimedia Commons}

Przewodniczący: Ignacy Daszyński, 3. Polskie Stronnictwo Ludowe „Wyzwolenie” Liczba głosów (w tys.): 947
Mandaty poselskie: 49
Na zdjęciu mężczyzna z krótkimi włosami i wąsami. Nosi okulary. Ubrany jest w garnitur. ^{domena publiczna, Wikimedia Commons}

Przewodniczący: Stanisław Thugutt, 4. Związek Proletariatu Miast i Wsi Liczba głosów (w tys.): 122
Mandaty poselskie: 2
Na zdjęciu mężczyzna z krótkimi włosami oraz gęstą brodą z wąsami. Ubrany jest w garnitur. ^{domena publiczna, Wikimedia Commons}

Przewodniczący: Stanisław Łańcucki, 5. Narodowa Partia Robotnicza Liczba głosów (w tys.): 473
Mandaty poselskie: 18
Na zdjęciu mężczyzna z krótkimi włosami i wąsami. Ubrany jest w garnitur. ^{domena publiczna, Wikimedia Commons}

Przewodniczący: Karol Popiel, 6. Chrześcijański Związek Jedności Narodowej Blok wyborczy stronnictw prawicowych utworzony przed wyborami parlamentarnymi w 1922 r. W skład bloku wchodziły ugrupowania związane z ruchem Narodowej Demokracji: Związku Ludowo-Narodowego z Polskim Stronnictwem Chrześcijańskiej Demokracji, Narodowo-Chrześcijańskim Stronnictwem Ludowym, Chrześcijańsko-Narodowym Stronnictwem Pracy (chadecy) oraz Chrześcijańsko-Narodowym Stronnictwem Rolniczym.
Liczba głosów (w tys.): 2 789
Mandaty poselskie: 169
Na zdjęciu mężczyzna z krótkimi, zaczesanymi na bok włosami i krótko przystrzyżonymi wąsami. Ubrany jest w garnitur. ^{domena publiczna, Wikimedia Commons}

Przewodniczący: Wojciech Korfanty, 7. Polskie Centrum Mandaty poselskie: 6
Ilustracja przedstawia stronę zadrukowanego tekstu. ^{domena publiczna, Wikimedia Commons}

Odezwa partii przed wyborami, 8. Polskie Stronnictwo Ludowe-Lewica Liczba głosów (w tys.): 127
Mandaty poselskie: 4
Na zdjęciu mężczyzna z krótkimi włosami i spiczastymi wąsami. Ubrany jest w garnitur. ^{domena publiczna, Wikimedia Commons}

Założyciel: Jan Stapiński, 9. Chłopskie Stronnictwo Radykalne Mandaty poselskie: 4
Na zdjęciu mężczyzna z lekką nadwagą. Ma krótkie włosy. Siedzi przy biurku. ^{domena publiczna, Wikimedia Commons}

Poseł Eugeniusz Okoń, 10. Blok Mniejszości Narodowych Porozumienie mniejszości narodowych (Ukraińców, Żydów, Białorusinów i Niemców) zawarte w 1922 r., aby zwiększyć ich szansę na udział w pracach parlamentu. Jako główne hasło wysuwał obronę praw mniejszości narodowych przed dyskryminacyjnymi praktykami polskiej administracji państwowej. Liczba głosów (w tys.): 1 398
Mandaty poselskie: 66
Na zdjęciu starszy mężczyzna z krótkimi, siwymi włosami oraz gęstą brodą z wąsami. Ubrany jest w garnitur. ^{domena publiczna, Wikimedia Commons}

Przewodniczący: Izaak Grünbaum, 11. Komitet Zjednoczonych Stronnictw Narodowo-Żydowskich Mandaty poselskie: 15
Na zdjęciu dojrzała kobieta. Ma krótkie, zaczesane na boki włosy. Ubrana jest w suknię i naszyjnik. ^{domena publiczna, Wikimedia Commons}

Posłanka Róża Melcerowa, 12. Agrarna Ukraińska Chłopska Partia lub Ukraińska Partia Włościańska (tzw. chliborobi) Liczba głosów (w tys.): 81
Mandaty poselskie: 5
Na zdjęciu młody mężczyzna z krótkimi włosami oraz wąsami. Ubrany jest w garnitur. ^{domena publiczna, Wikimedia Commons}

Przewodniczący: Sydir Twerdochlib (zamordowany w trakcie kampanii wyborczej)

Źródło: Contentplus.sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Przeczytaj

Sprawdź się

Wyniki wyborów na prezydenta RP (9 grudnia 1922 r.)

Wybory na prezydenta RP po śmierci Gabriela Narutowicza (20 grudnia 1922 r.)