Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Polecenie 1
Zapoznaj się z opisem ilustracji interaktywnej i wykonaj ćwiczenia.
Zapoznaj się z opisem ilustracji interaktywnej i wykonaj ćwiczenia.

Statuty Kazimierza Wielkiego 1

RtWoa0g0TrsCT1
Ilustracja interaktywna przedstawia dużą, starą pieczęć. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Zapisy dotyczące spraw społecznych 1. Dążono do ochrony biedniejszych grup społecznych, np. kmieci.
2. Wprowadzono obowiązek służby wojskowej sołtysów i wójtów.
3. Przyznano prawo wychodu poddanych ze wsi bez zgody pana, dotyczyło to jednak tylko 2–3 chłopów rocznie. Wyjątki stanowiły:
– wyklęcie pana przez Kościół, w wyniku czego chłopi mieliby pozostać bez posług religijnych (przepis odnoszący się do prawa kościelnego);
– gwałt pana dokonany na żonie lub córce chłopa (przepis odnoszący się do prawa karnego);
– egzekucja na dobrach chłopów za długi pana (polityka Kazimierza Wielkiego zmierzała do umacniania gospodarstw chłopskich).
4. Nakazywano osobom duchownym przekazanie dóbr ziemskich świeckim krewnym, jeśli odmawiał pełnienia z nich służby wojskowej.
5. Usankcjonowano naganę szlachectwa (był to środek prawny pozwalający na zakwestionowanie szlachectwa pozwanego; musiał on udowodnić swoje pochodzenie przez przedstawienie sądowi świadków: w Wielkopolsce – dwóch z rodu ojca i czterech z dwóch obcych rodów, w Małopolsce – sześciu z rodu ojca)., 2. Prawo prywatne (cywilne) 1. Unormowano lata sprawne, czyli wiek dający zdolność do podejmowania czynności prawnych.
2. Wprowadzono dziedziczenie chłopów w linii bocznej, czyli przez rodzeństwo, stryjów, ciotki itd.
3. Rozbudowano instytucję dawności, która polegała na utracie, osłabieniu lub nabyciu prawa z powodu upływu czasu i zaniechania osoby uprawnionej.
4. Wprowadzono odpowiedzialność pasterza za szkody wyrządzone przez niedopilnowane bydło (culpa in custodiendo)., 3. Prawo karne 1. Zniesiono odpowiedzialność ojca za czyny syna (ale pan nadal odpowiadał np. za czyny sług – odpowiedzialność za cudzy czyn).
2. Wprowadzono zasadę lex retro non agit (prawo nie działa wstecz).
3. Zwiększono indywidualizację i subiektywizację odpowiedzialności karnej, np. inaczej karano atak na drodze publicznej i polnej, wyciągnięcie broni przy urzędniku i osobie prywatnej.
4. Zniesiono w statucie małopolskim odpowiedzialność za śmierć przypadkową.
5. Złagodzono odpowiedzialność współsprawcy.
6. Uznano instytucję początku, czyli zwolnienie z odpowiedzialności za czyn popełniony w odpowiedzi na czyn tego, kto zaczął.
7. Wprowadzono surowszą odpowiedzialność sprawcy głównego przy mężobójstwie.
8. Podwyższono karę przy drugiej recydywie, czyli ponownym popełnieniu przestępstwa.
9. Uznano, że za zabójstwo kobiety nierządnej sprawca nie ponosi odpowiedzialności., 4. Postępowanie procesowe 1. Każda osoba miała prawo do zastępstwa procesowego, czyli reprezentowania przez wykwalifikowanego prawnika.
2. Wprowadzono obligatoryjne zawieszenie procesu przeciw nieletniemu do czasu osiągnięcia przez niego pełnoletności.
3. Określono zakres działalności władz sądowych.
4. Zapewniono wyrokom ścisłe wykonanie.
5. Określono wysokość kar sądowych.
6. Przewidziano ekscepcje dylatoryjne i peremptoryjne (ekscepcje dylatoryjne pozwalały na odroczenie na pewien czas żądań powoda, ekscepcje peremptoryjne uniemożliwiały powodowi skuteczne dochodzenie roszczenia).
7. Wprowadzono egzekucję osobistą (odpracowanie długu przez dłużnika).
Pieczęć Kazimierza Wielkiego pod wystawionym przez niego dokumentem.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., domena publiczna.
Ćwiczenie 1
R1cWlrT5Vsh01
Wyjaśnij, jak statuty Kazimierza Wielkiego regulowały pozycję chłopów. (Uzupełnij).
Ćwiczenie 2
RGInWXBibF00K
Oceń ich sprawiedliwość społeczną. (Uzupełnij).
Ćwiczenie 3
R15Q1MnRQrCvK
Wyjaśnij, czym była nagana szlachectwa. (Uzupełnij).