Bolesław Leśmian. Jadwiga. Cień za cieniem się ugania, a motyla motyl ściga – Rozpłakała się w lesie niekochana Jadwiga. „Raczej ciało niepieszczone wilkom rzucić w bór za borem, Niż nie zaznać pieszczoty choćby nawet z potworem!” – I wypełznął czerw spod ziemi zwilgotniałym pyskiem czynny. „Ot ja ciebie popieszczę! Ot ja właśnie – nikt inny!” – Obejrzała się na drogę i na tuman poza drogą. „Oprócz ciebie na świecie nie mam, czerwiu, nikogo!” Legła przy nim na murawie, głowę wsparła o kamiążek, Miała kilka pierścieni i łez kilka, i wstążek. „Owom – twoja! Pieść do syta! Nie szczędź w lesie mego ciała! Jam tu przyszła nie po to, bym się sama ostała...” Wiatr warkocze jej z ramienia na to drugie ramię przesuł, Ona była nieswoja, a on rad był i wesół. Pyskiem własił się i włudził w piersi wonne jak w dwa jabłka, Aż Jadwiga stęknęła, aż Jadwiga osłabła. Krew jej w głowie zahuczała pogrzebnego echem dzwonu, A to była choroba – i już blisko do zgonu. „Inni boją się miłować krwi schorzałej szaleniznę, A ja nawet potrafię kochać ciała zgniliznę!” – I przeniknął pieszczotami bezpowrotnie aż do kości – Nie – nie było na świecie tak niesytej miłości! Nie wiadomo, co za szumy z czasu w bezczas zaszumiały, Gdy obnażył się w słońcu szkielet biały, bo – biały! Maj był w lesie i na polu, i opodal – na rozstaju – W maju działo się właśnie – tyle jeno, że w maju. Słychać było, jak w gęstwinie wiatr się krząta i chrabęści – Tedy szkielet podskoczył i zacisnął swe pięści! „Powiedz, czerwiu, gdzie jest tysiąc obiecanych w niebo ścieżek?” A on tylko popatrzył – i nic nie rzekł, nic nie rzekł... „Powiedz, czerwiu, czy Bóg widział moje męki, moje żale? I czy jest On w niebiosach, czy też nie ma Go wcale?”– A on zadarł pysk ku niebu i mackami wzruszył dwiema, I pokazał na migi, że go nie ma, bo – nie ma! Więc ku snowi wieczystemu uchyliła nieco czoła I spojrzała w zaświaty, a tam nicość dookoła! A tam – nicość, rozścierwiona od padołów aż do wyżyn! I tańcował, i śmiał się biały szkielet Jadwiżyn... Warstwa formalna. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Rodzaj wiersza. Wiesz stroficzny, sylabotoniczny, zbudowany z dziewiętnastu dystychów, każdy składa się z 16- i 14- zgłoskowca. Średniówka w obu przypadkach znajduje w środku wersu, czyli 8 + 8 i 7 + 7. Warstwa formalna. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 2. Regularny układ rymów. Rymy parzyste aa, bb, cc, dd...; rymy żeńskie dokładne (dwa razy poeta jednak odchodzi od tej regularności: „jabłka – osłabła”, „drogą – nikogo”). Warstwa formalna. Fragment tekstu: Jadwiga. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 3. Tytuł. Określa główna bohaterkę, jest typowy dla ballad Leśmiana. Warstwa formalna. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 4. Utwór ma cechy ballady – na poziomie środków stylistycznych są to:
1) zastosowanie dialogu – zostaje on podkreślony w tekście poprzez zamknięcie wypowiedzi w cudzysłowach; dodatkowo dramatyzm rozmowy podkreślają zdania wykrzyknikowe i pytające;
2) budowa stroficzna;
3) posługiwanie się powtórzeniami („ot ja ciebie popieszczę! Ot ja właśnie – nikt inny!”, „szkielet biały, bo – biały!”, „W maju – że w maju”, „moje męki – moje żale”, „I czy jest On – czy też nie ma Go”; „że go nie ma, bo – nie ma”) – to także paralelizmy składniowe;
4) narrator – wyraźnie ujawniający swoją obecność, przyjmujący rolę opowiadacza historii („W maju działo się właśnie – tyle jeno, że w maju”), jak i jej komentatora, który ujawnia swoje uczucia („Nie – nie było na świecie tak niesytej miłości!”). Paralelizm tematyczny (charakterystyczny dla utworów ludowych, głównie pieśni): przyroda (sensualna, pełna życia i miłości) – Jadwiga (samotna, spragniona miłości): „Cień za cieniem się ugania, a motyla motyl ściga/ Rozpłakała się w lesie niekochana Jadwiga”. Warstwa treściowa. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 5. Wiersz – zgodnie z gatunkiem ballady, do którego należy – ma wartką i dramatyczną fabułę. Wydarzenia rozgrywają się w lesie, w maju.
Bohaterką utworu jest Jadwiga, dziewczyna, która pragnie poznać miłość. Jej pragnienie jest tak wielkie, że gotowa jest zaznać pieszczoty „choćby z potworem”. W odpowiedzi na jej pragnienia zjawia się przed nią czerw, który chce ją pieścić. Dziewczyna oddaje swoje ciało czerwiowi, który „przenika swymi pieszczotami aż do kości” i zjada ją, obnażając jej szkielet. Szkielet dziewczyny pyta czerwia o Boga, o to, czy Bóg widział jej cierpienia i czy istnieje.
Czerw odpowiada negatywnie, dziewczyna spogląda w zaświaty, gdzie widzi tylko nicość. Szkielet dziewczyny zaczyna się śmiać i tańczyć.

Bolesław Leśmian. Jadwiga. Cień za cieniem się ugania, a motyla motyl ściga – Rozpłakała się w lesie niekochana Jadwiga. „Raczej ciało niepieszczone wilkom rzucić w bór za borem, Niż nie zaznać pieszczoty choćby nawet z potworem!” – I wypełznął czerw spod ziemi zwilgotniałym pyskiem czynny. „Ot ja ciebie popieszczę! Ot ja właśnie – nikt inny!” – Obejrzała się na drogę i na tuman poza drogą. „Oprócz ciebie na świecie nie mam, czerwiu, nikogo!” Legła przy nim na murawie, głowę wsparła o kamiążek, Miała kilka pierścieni i łez kilka, i wstążek. „Owom – twoja! Pieść do syta! Nie szczędź w lesie mego ciała! Jam tu przyszła nie po to, bym się sama ostała...” Wiatr warkocze jej z ramienia na to drugie ramię przesuł, Ona była nieswoja, a on rad był i wesół. Pyskiem własił się i włudził w piersi wonne jak w dwa jabłka, Aż Jadwiga stęknęła, aż Jadwiga osłabła. Krew jej w głowie zahuczała pogrzebnego echem dzwonu, A to była choroba – i już blisko do zgonu. „Inni boją się miłować krwi schorzałej szaleniznę, A ja nawet potrafię kochać ciała zgniliznę!” – I przeniknął pieszczotami bezpowrotnie aż do kości – Nie – nie było na świecie tak niesytej miłości! Nie wiadomo, co za szumy z czasu w bezczas zaszumiały, Gdy obnażył się w słońcu szkielet biały, bo – biały! Maj był w lesie i na polu, i opodal – na rozstaju – W maju działo się właśnie – tyle jeno, że w maju. Słychać było, jak w gęstwinie wiatr się krząta i chrabęści – Tedy szkielet podskoczył i zacisnął swe pięści! „Powiedz, czerwiu, gdzie jest tysiąc obiecanych w niebo ścieżek?” A on tylko popatrzył – i nic nie rzekł, nic nie rzekł... „Powiedz, czerwiu, czy Bóg widział moje męki, moje żale? I czy jest On w niebiosach, czy też nie ma Go wcale?”– A on zadarł pysk ku niebu i mackami wzruszył dwiema, I pokazał na migi, że go nie ma, bo – nie ma! Więc ku snowi wieczystemu uchyliła nieco czoła I spojrzała w zaświaty, a tam nicość dookoła! A tam – nicość, rozścierwiona od padołów aż do wyżyn! I tańcował, i śmiał się biały szkielet Jadwiżyn... Fragment tekstu: Cień za cieniem się ugania. Wiatr warkocze jej z ramienia na to drugie ramię przesuł. wiatr się krząta i chrabęści – Tedy szkielet podskoczył i zacisnął swe pięści! I tańcował, i śmiał się biały szkielet. Opis zaznaczenia: Animizacja. „Cień za cieniem się ugania”, „wiatr warkocze z jej ramienia na to drugie przesuł”, „wiatr się krząta i chrabęści”, „Tedy szkielet podskoczył i zacisnął swe pięści!", „I tańcował, i śmiał się biały szkielet”. Fragment tekstu: Niekochana Jadwiga. Ciało niepieszczone. Zwilgotniałym pyskiem. Piersi wonne. Pogrzebnego echem dzwonu. Krwi schorzałej. Szkielet biały. Tysiąc obiecanych w niebo ścieżek. Biały szkielet. Opis zaznaczenia: Epitety. „Niekochana Jadwiga”, „ciało niepieszczone”, „zwilgotniały pysk”, „piersi wonne”, „pogrzebny dzwon”, „krew schorzała”, „szkielet biały”, „ tysiąc obiecanych w niebo ścieżek”, „nicość, rozścierwiona” – duża ilość, większość jest oryginalna, budują świat przedstawiony wiersza. Fragment tekstu: Pyskiem własił się i włudził w piersi wonne jak w dwa jabłka. Krew jej w głowie zahuczała pogrzebnego echem dzwonu. Miłować krwi schorzałej szaleniznę, A ja nawet potrafię kochać ciała zgniliznę. I przeniknął pieszczotami bezpowrotnie aż do kości. Szumy z czasu w bezczas zaszumiały. Wiatr się krząta i chrabęści. Ku synowi wieczystemu uchyliła nieco czoła. Opis zaznaczenia: Metafory. „Pyskiem własił się i włudził w piersi wonne jak w dwa jabłka”, „Krew jej w głowie zahuczała pogrzebnego echem dzwonu”, „miłować krwi schorzałej szaleniznę, A ja nawet potrafię kochać ciała zgniliznę!”, „I przeniknął pieszczotami bezpowrotnie aż do kości”, „szumy z czasu w bezczas zaszumiały”, „wiatr się krząta i chrabęści”, „ku snowi wieczystemu uchyliła nieco czoła”. Fragment tekstu: Piersi wonne jak w dwa jabłka. Opis zaznaczenia. Porównanie. „W piersi wonne jak w dwa jabłka”. Fragment tekstu. Ot ja. Ot ja. Aż Jadwiga. Aż Jadwiga. I nic nie rzekł, nic nie rzekł. Nicość. Nicość. Opis zaznaczenia: Powtórzenia. Fragment tekstu: Raczej ciało niepieszczone wilkom rzucić w bór za borem, Niż nie zaznać pieszczoty choćby nawet z potworem! Ot ja ciebie popieszczę! Ot ja właśnie – nikt inny!. Oprócz ciebie na świecie nie mam, czerwiu, nikogo! Owom – twoja! Pieść do syta! Nie szczędź w lesie mego ciała! A ja nawet potrafię kochać ciała zgniliznę! Nie – nie było na świecie tak niesytej miłości! Gdy obnażył się w słońcu szkielet biały, bo – biały! Tedy szkielet podskoczył i zacisnął swe pięści! Powiedz, czerwiu, gdzie jest tysiąc obiecanych w niebo ścieżek? Powiedz, czerwiu, czy Bóg widział moje męki, moje żale? I czy jest On w niebiosach, czy też nie ma Go wcale? I pokazał na migi, że go nie ma, bo – nie ma! I spojrzała w zaświaty, a tam nicość dookoła! A tam – nicość, rozścierwiona od padołów aż do wyżyn! Opis zaznaczenia: Zdania wykrzyknikowe i pytające. Fragment tekstu: Zwilgotniałym pyskiem czynny. Kamiążek. Przesuł. Własił się. Krwi schorzałej szaleniznę. Bezczas. Chrabęści. Nicość, rozścierwiona. Opis zaznaczenia: Neologizmy. Jest ich dużo – to ulubiony środek artystyczny Leśmiana; neologizmy pełnią tutaj zróżnicowane funkcje i mają różną wagę znaczeniową, i tak:
czasownik „przesuł” (pochodzący od „przesunąć”) został utworzony po to, aby zbudować rym ze słowem „wesół”; „kamiążek” – to zdrobnienie, które ma podwójną rolę, podobnie jak poprzedni neologizm pozwala zachować rym wiersza (ze słowem: „wstążek”), a także jest zdrobnieniem – podkreśla z jednej strony, że kamień, na którym położyła głowę bohaterka, jest mały, a także, że jest on dla niej w jakiś sposób „przyjazny” (co wiąże się z koncepcją przyrody, jaką prezentuje ten wiersz); inne neologizmy, które również mają funkcję rymotwórczą, niosą także dodatkowe znaczenia.

Dotyczy to następujących przykładów:

a) „zwilgotniałym pyskiem czynny” – to opis czerwia – poeta podkreśla jego najważniejsze cechy wyglądu i zachowania: pysk, aktywność, „polegającą na zjadaniu”;

b) „(krwi schorzałej) szalenizna” – utworzona na wzór (i do rymu „zgnilizny”) podkreśla istotę szaleństwa bohaterki, które tkwi w jej krwi, a więc w jej ciele, tam się rodzi i jest niemożliwe do usunięcia, stanowiąc niejako część człowieka;

c) „chrabęści” – to próba nazwania odgłosów, jakie wydaje wiatr, czegoś, co przypomina chrabąszcze i chrobot.

Następna grupa neologizmów to te, które nie mają funkcji rymotwórczej, ale tylko znaczeniową. Należą do nich neologizmy:

a) „własił się” – czasownik powstał z połączenia słów: „łasić się” i przyimka „w”, nowe znaczenie to: łasić się, przymilać dotykać, tak intensywnie, aby w kogoś wejść;

b) „włudzić się” czasownik powstał z połączenia słów: „wyłudzać” lub „łudzić się” oraz przyimka „w” – nowe znaczenia: wyłudził (pieszczoty), wszedł w jakąś ułudę, zapomnienie (co jest spowodowane pieszczotami z dziewczyną);

c) „bezczas” – utworzony od rzeczownika „czas” i przeczenia „bez” – nowe znaczenie – szczególny stan istnienia, w którym nie ma czasu;

d) „nicość rościerwiona” – to ostatnie słowo powstało z połączenia słów: „ścierwo”, „czerw” oraz przedrostka „roz-” – nowe znaczenie: nicość mająca związek ze ścierwem, czerwiem, a więc ze śmiercią.