Etap pierwszy: przyswojenie tekstu

Polecenie 1

Po wnikliwej lekturze utworu Szymborskiej zapisz swoje pierwsze refleksje na jego temat, wstępne hipotezy interpretacyjne.

R14p8n5aERL0P
(Uzupełnij).
Wisława Szymborska Wywiad z Atropos

Pani Atropos?

Zgadza się, to ja.

Z trzech córek Konieczności
ma Pani w świecie opinię najgorszą.

Gruba przesada, moja ty poetko.
Kloto przędzie nić życia,
ale ta nić jest wątła,
nietrudno ją przeciąć.
Lachezis prętem wyznacza jej długość.
To nie są niewiniątka.

A jednak w rękach Pani są nożyce.

Skoro są, to robię z nich użytek.

Widzę, że nawet teraz, kiedy rozmawiamy...

Jestem pracoholiczką, taką mam naturę.

Czy nie czuje się Pani zmęczona, znudzona,
senna przynajmniej nocą? Nie, naprawdę nie?
Bez urlopów, weekendów, świętowania świąt,
czy choćby małych przerw na papierosa?

Byłyby zaległości, a tego nie lubię.

Niepojęta gorliwość.
I znikąd dowodów uznania,
nagród, wyróżnień, pucharów, orderów?
Bodaj dyplomów oprawionych w ramki?

Jak u fryzjera? Dziękuję uprzejmie.

Czy ktoś Pani pomaga, jeśli tak, to kto?

Niezły paradoks – właśnie wy, śmiertelni.
Dyktatorzy przeróżni, fanatycy liczni.
Choć ja ich nie popędzam.
Sami się garną do dzieła.

Pewnie i wojny muszą Panią cieszyć,
bo duża z nich wyręka.

Cieszyć? Nie znam takiego uczucia.
I nie ja do nich wzywam,
nie ja kieruję ich biegiem.
Ale przyznaję: głównie dzięki nim
mogę być na bieżąco.

Nie szkoda Pani nitek przyciętych zbyt krótko?

Bardziej krótko, mniej krótko –
to tylko dla was różnica.

A gdyby ktoś silniejszy chciał pozbyć się Pani
i spróbował odesłać na emeryturę?

Nie zrozumiałam. Wyrażaj się jaśniej.

Spytam inaczej: ma Pani Zwierzchnika?

...Proszę o jakieś następne pytanie.

Nie mam już innych.

W takim razie żegnam.
A ściślej rzecz ujmując...

Wiem, wiem. Do widzenia.

pani Źródło: Wisława Szymborska, Wywiad z Atropos, [w:] Wisława Szymborska, Dwukropek, Kraków 2005, s. 25.

Etap drugi: zrozumienie treści

Polecenie 2

Wypisz z wiersza frazy, słowa, obrazy i metafory, które uznajesz za kluczowe
do jego poprawnej interpretacji.

R1BDSiN4Pji2R
(Uzupełnij).
1
Polecenie 3

Zapoznaj się ze schematem obrazującym funkcjonowanie w wierszu warstwy formalnej oraz warstwy treściowej. Uzupełnij tabelę porządkującą wiedzę o osobie mówiącej, świecie przedstawionym oraz relacjach osoby i świata. Wypisz z wiersza odpowiednie cytaty i określenia.

RX6LRYFKgqa1x
(Uzupełnij).
RnHFVMGLUdgdE
Wisława Szymborska, Wywiad z Atropos. Tekst: Pani Atropos? Zgadza się, to ja. Z trzech córek konieczności ma Pani w świecie opinię najgorszą. Gruba przesada, moja ty poetko. Kloto przędzie nić życia, ale ta nić jest wątła, nietrudno ją przeciąć. Lachezis prętem wyznacza jej długość. To nie są niewiniątka. A jednak w rękach Pani są nożyce. Skoro są, to robię z nich użytek. Widzę,że nawet teraz kiedy rozmawiamy... Jestem pracoholiczką, taką mam naturę. Czy nie czuje się Pani zmęczona, znudzona, senna przynajmniej nocą? Nie, naprawdę nie? Bez urlopów, weekendów, świętowania świąt, czy choćby małych przerw na papierosa? Byłyby zaległości, a tego nie lubię. Niepojęta gorliwość. I znikąd dowodów uznania, nagród, wyróżnień, pucharów, orderów? Bodaj dyplomow oprawionych w ramki? Jak u fryzjera? Dziękuję uprzejmie. Czy Pani ktoś pomaga, jeśli tak to kto? Niezły paradoks - właśnie wy, śmiertelni. Dyktatorzy przeróżni, fanatycy liczni. Choć nie ja ich popędzam Sami się garną do dzieła. Pewnie i wojny muszą Panią cieszyć, bo duża z nich wyręka. Cieszyć? Nie znam takiego uczucia. I nie ja do nich wzywam, nie ja kieruję ich biegiem. Ale przyznaję: głównie dzięki nim mogę być na bieżąco. Nie szkoda Pani nitek przeciętych zbyt krótko? Bardziej krótko, mniej krótko - to tylko dla was róznica. A gdyby ktoś silniejszy chciał pozbyć się Pani i spróbował odesłać na emeryturę? Nie zrozumiałam. Wyrażaj się jaśniej. Spytam inaczej: ma Pani Zwierzchnika? ... Proszę o następne pytanie. Nie mam już innych. W takim razie żegnam. A ściślej rzecz ujmując... Wiem, wiem. Do widzenia. Warstwa formalna. Rodzaj wiersza. Fragment tekstu: Pani Atropos? Zgadza się, to ja. Z trzech córek konieczności ma Pani w świecie opinię najgorszą. Gruba przesada, moja ty poetko. Kloto przędzie nić życia, ale ta nić jest wątła, nietrudno ją przeciąć. Lachezis prętem wyznacza jej długość. To nie są niewiniątka. A jednak w rękach Pani są nożyce. Skoro są, to robię z nich użytek. Widzę,że nawet teraz kiedy rozmawiamy... Jestem pracoholiczką, taką mam naturę. Czy nie czuje się Pani zmęczona, znudzona, senna przynajmniej nocą? Nie, naprawdę nie? Bez urlopów, weekendów, świętowania świąt, czy choćby małych przerw na papierosa? Byłyby zaległości, a tego nie lubię. Niepojęta gorliwość. I znikąd dowodów uznania, nagród, wyróżnień, pucharów, orderów? Bodaj dyplomow oprawionych w ramki? Jak u fryzjera? Dziękuję uprzejmie. Czy Pani ktoś pomaga, jeśli tak to kto? Niezły paradoks - właśnie wy, śmiertelni. Dyktatorzy przeróżni, fanatycy liczni. Choć nie ja ich popędzam Sami się garną do dzieła. Pewnie i wojny muszą Panią cieszyć, bo duża z nich wyręka. Cieszyć? Nie znam takiego uczucia. I nie ja do nich wzywam, nie ja kieruję ich biegiem. Ale przyznaję: głównie dzięki nim mogę być na bieżąco. Nie szkoda Pani nitek przeciętych zbyt krótko? Bardziej krótko, mniej krótko - to tylko dla was róznica. A gdyby ktoś silniejszy chciał pozbyć się Pani i spróbował odesłać na emeryturę? Nie zrozumiałam. Wyrażaj się jaśniej. Spytam inaczej: ma Pani Zwierzchnika? ... Proszę o następne pytanie. Nie mam już innych. W takim razie żegnam. A ściślej rzecz ujmując... Wiem, wiem. Do widzenia. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Wiersz wolny, pozbawiony rymów, zapisany w formie dialogu pomiędzy dwiema postaciami. Warstwa formalna. Tytuł. Fragment tekstu: Wywiad z Atropos. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 2. Co jest charakterystyczne dla tekstów retorycznych – pytanie skierowane do Atropos Warstwa formalna. Forma. Fragment tekstu: Pani Atropos? Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 3. Zgodnie z tytułem wiersz naśladuje formę dziennikarską – wywiad. Poetka, chcąc oddać tego rodzaju wypowiedź, stosuje język prosty, komunikatywny, naśladujący mowę potoczną.
Ironia i żart poetycki to najważniejsze cechy tego wiersza. Warstwa formalna. Pointa. Fragment tekstu: W takim razie żegnam. A ściślej rzecz ujmując... Wiem, wiem. Do widzenia. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 4. Wiersz kończy się pointą:
„W takim razie żegnam.
A ściślej rzecz ujmując.../
/Wiem, wiem. Do widzenia”. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Wywiad z Atropos. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 5. Zgodnie z tytułem wiersz jest wywiadem z Atropos – jedną z trzech greckich bogiń czuwających nad wypełnieniem się losów każdego człowieka. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: moja ty poetko. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 6. Zadająca pytania przypomina dociekliwą dziennikarkę, ale tak naprawdę okazuje się poetką, o czym świadczy wypowiedź Atropos („moja ty poetko”). Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Pani Atropos? Zgadza się, to ja. Z trzech córek konieczności ma Pani w świecie opinię najgorszą. Gruba przesada, moja ty poetko. Kloto przędzie nić życia, ale ta nić jest wątła, nietrudno ją przeciąć. Lachezis prętem wyznacza jej długość. To nie są niewiniątka. A jednak w rękach Pani są nożyce. Skoro są, to robię z nich użytek. Widzę, że nawet teraz kiedy rozmawiamy... Jestem pracoholiczką, taką mam naturę. Czy nie czuje się Pani zmęczona, znudzona, senna przynajmniej nocą? Nie, naprawdę nie? Bez urlopów, weekendów, świętowania świąt, czy choćby małych przerw na papierosa? Byłyby zaległości, a tego nie lubię. Niepojęta gorliwość. I znikąd dowodów uznania, nagród, wyróżnień, pucharów, orderów? Bodaj dyplomów oprawionych w ramki? Jak u fryzjera? Dziękuję uprzejmie. Czy Pani ktoś pomaga, jeśli tak to kto? Niezły paradoks - właśnie wy, śmiertelni. Dyktatorzy przeróżni, fanatycy liczni. Choć nie ja ich popędzam Sami się garną do dzieła. Pewnie i wojny muszą Panią cieszyć, bo duża z nich wyręka. Cieszyć? Nie znam takiego uczucia. I nie ja do nich wzywam, nie ja kieruję ich biegiem. Ale przyznaję: głównie dzięki nim mogę być na bieżąco. Nie szkoda Pani nitek przeciętych zbyt krótko? Bardziej krótko, mniej krótko - to tylko dla was różnica. A gdyby ktoś silniejszy chciał pozbyć się Pani i spróbował odesłać na emeryturę? Nie zrozumiałam. Wyrażaj się jaśniej. Spytam inaczej: ma Pani Zwierzchnika? ...Proszę o następne pytanie. Nie mam już innych. W takim razie żegnam. A ściślej rzecz ujmując... Wiem, wiem. Do widzenia. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 7. Pytania „poetki” zmierzają do ujawnienia podstawowych tajemnic związanych z przecinającą nić ludzkiego życia Atropos. Atropos w owym wywiadzie zdradza swoją „nieludzką” naturę, a także prawa, którym podlega ludzkie życie.
W jej wypowiedziach dźwięczy ironia, gdy ujawnia powierzchowność pytań „poetki” oraz gdy mówi o ludziach, którzy sami pomagają jej dokonać dzieła (dyktatorzy, fanatycy). Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Spytam inaczej: ma Pani Zwierzchnika? ... Proszę o następne pytanie. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 8. Atropos nie zawsze jednak odpowiada – na pytanie o jej Zwierzchnika nie udziela odpowiedzi i prosi o zmianę pytania. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Do widzenia. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 9. Wiersz jest zakończony pożegnaniem obu rozmówczyń, w którym ukryty jest ironiczny i podwójny sens, mówiący o ponownym spotkaniu, które dla „poetki” będzie oczywiście znaczyło śmierć.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RSRERpMoJdEIE
Ćwiczenie 1
Określ sposób obrazowania zastosowany w wierszu W. Szymborskiej Wywiad z Antropos. Wybierz właściwą konwencję: Możliwe odpowiedzi: 1. realistyczna, 2. naturalistyczna, 3. groteskowa, 4. fantastyczna, 5. oniryczna
1
Ćwiczenie 2

Wyjaśnij, na czym polega komizm wiersza Wywiad z Atropos.

RGPMcprhc74gK
(Uzupełnij).
Polecenie 4

Powiąż warstwę formalną tekstu ze stroną treściową. Następnie skonfrontuj swoje spostrzeżenia z zamieszczoną na schemacie propozycją interpretacji.

RkjIEclJjUG5z
(Uzupełnij).
RcInvSc4mtsbF
Wisława Szymborska, Wywiad z Atropos. Tekst: Pani Atropos? Zgadza się, to ja. Z trzech córek konieczności ma Pani w świecie opinię najgorszą. Gruba przesada, moja ty poetko. Kloto przędzie nić życia, ale ta nić jest wątła, nietrudno ją przeciąć. Lachezis prętem wyznacza jej długość. To nie są niewiniątka. A jednak w rękach Pani są nożyce. Skoro są, to robię z nich użytek. Widzę,że nawet teraz kiedy rozmawiamy... Jestem pracoholiczką, taką mam naturę. Czy nie czuje się Pani zmęczona, znudzona, senna przynajmniej nocą? Nie, naprawdę nie? Bez urlopów, weekendów, świętowania świąt, czy choćby małych przerw na papierosa? Byłyby zaległości, a tego nie lubię. Niepojęta gorliwość. I znikąd dowodów uznania, nagród, wyróżnień, pucharów, orderów? Bodaj dyplomów oprawionych w ramki? Jak u fryzjera? Dziękuję uprzejmie. Czy Pani ktoś pomaga, jeśli tak to kto? Niezły paradoks - właśnie wy, śmiertelni. Dyktatorzy przeróżni, fanatycy liczni. Choć nie ja ich popędzam Sami się garną do dzieła. Pewnie i wojny muszą Panią cieszyć, bo duża z nich wyręka. Cieszyć? Nie znam takiego uczucia. I nie ja do nich wzywam, nie ja kieruję ich biegiem. Ale przyznaję: głównie dzięki nim mogę być na bieżąco. Nie szkoda Pani nitek przeciętych zbyt krótko? Bardziej krótko, mniej krótko - to tylko dla was róznica. A gdyby ktoś silniejszy chciał pozbyć się Pani i spróbował odesłać na emeryturę? Nie zrozumiałam. Wyrażaj się jaśniej. Spytam inaczej: ma Pani Zwierzchnika? ... Proszę o następne pytanie. Nie mam już innych. W takim razie żegnam. A ściślej rzecz ujmując... Wiem, wiem. Do widzenia. Warstwa formalna. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Wiersz wolny.

Dialog, naśladujący wywiad.

Język prosty, zbliżony do mowy potocznej, wiersz niemal pozbawiony środków artystycznych (niezbyt liczne epitety, metonimia, synekdocha).

Ironia i żart poetycki.

Pointa kończąca wiersz. Warstwa treściowa. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 2. Treścią wiersza jest wywiad przeprowadzony przez „poetkę”, a więc człowieka, istotę śmiertelną, z Atropos – grecką boginią losu. Wspomniane są tu także dwie siostry Atropos: Kloto i Lachezis.
W rozmowie tej człowiek próbuje poznać tajemnicę losu i praw rządzących życiem i śmiercią. Pytania ujawniają jednak ludzką naiwność, ponieważ zakładają, że Atropos można porównać do człowieka (że będzie ona chciała zaszczytów, że ma ludzkie uczucia, np. współczucie). Atropos zresztą nie odpowiada na wszystkie pytania, pytanie o Zwierzchnika zbywa milczeniem. Zakończenie wiersza jest ironiczne – panie żegnają się, aby ponownie się spotkać... w chwili śmierci „poetki”. Interpretacja. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 3. Rozmowa śmiertelniczki i bogini ujawnia naturę tej drugiej, nieprzekraczalne prawa, jakim podlega los człowieka. Atropos nie posiada żadnych uczuć, wykonuje swą „pracę” sumiennie. Pytania zadawane przez kobietę ujawniają ludzką naiwność, niezrozumienie wyższych praw, a także podstawowy błąd ludzkiego rozumowania – traktowanie Atropos jak człowieka, przykładanie ludzkich miar do tego, co wymyka się wszelkim sądom i ludzkim ocenom. Rozmowa ujawnia także niemożliwość porozumienia między człowiekiem a Śmiercią, niemożność poznania... Zwierzchnika. Brak odpowiedzi Atropos na pytanie o Zwierzchnika, a więc Boga, Absolut można interpretować podwójnie: jako pełne wyższości unikanie odpowiedzi, której człowiek nie będzie w stanie pojąć, lub jako... nieistnienie takiej Osoby. W tym ostatnim wypadku światem rządziłby tylko los, przeznaczenie nieusankcjonowane Boską Osobą. Zakończenie ujawnia tyleż smutną, co oczywistą prawdę o tym, że każdy człowiek musi umrzeć.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Ćwiczenie 3

Wyjaśnij, na czym polega paradoks, o którym mowa w poniższym fragmencie wiersza Wywiad z Atropos:

1

Niezły paradoks – właśnie wy, śmiertelni.
Dyktatorzy przeróżni, fanatycy liczni.
Choć ja ich nie popędzam.
Sami się garną do dzieła”.

RO42MQE3hraZF
(Uzupełnij).

Etap czwarty: zakończenie – interpretacja uogólniająca

Polecenie 5

Na podstawie wszystkich wskazanych w lekcji etapów pracy stwórz własną interpretację wiersza Wisławy Szymborskiej Wywiad z Atropos.

R1duwRcv1r3oJ
(Uzupełnij).