Schemat przedstawia podział triady ustrojowej. Dzieli się na rządy jednego (monos), rządy niewielu (oligoli), rządy ludu (demos). Rządy jednego dzielą się na monarchię i tyranię, rządy niewielu na oligarchię i arystokrację, rządy ludu na demokrację i ochlokrację. Opisano: 1. Monarchia. Zdjęcie przedstawia fragment wazy. Na wazie jest wizerunek mężczyzny z obnażonym torsem. Mężczyzna ma ciemne włosy i brodę. Jest młody. W dłoni trzyma długą laskę. Podpis pod zdjęciem: Przedstawienie najsłynniejszego greckiego króla, Agamemnona, na wazie z około 400 r. p.n.e. Wiemy, że to Agamemnon i król z dwóch powodów. Po pierwsze postać została przez malarza podpisana (spójrz na dół malowidła, gdzie widać część napisu [AΓ]AMEMNΩN), a po drugie nawet gdyby podpis się nie zachował, moglibyśmy z dużym prawdopodobieństwem przypuszczać, że mamy przed sobą króla, na co wskazuje atrybut władzy monarszej: berło (skeptron). Opis: (z gr. monos - jeden + archo - panować, rządzić). Rządy dziedzicznych królów, mających szeroką władzę, nie występowały w Grecji po Wiekach Ciemnych (ok. 1100–800 r. p.n.e.). Tytuł króla (basileus) zachował się jedynie w nazewnictwie niektórych urzędników (np. ateński archont-król czy koryncki prytan-król) o kompetencjach charakterystycznych dla królów: sądowniczych i religijnych. Szczególny wyjątek stanowiła Sparta, w której rządziło dwóch królów (obaj jednocześnie i obaj z różnych dynastii). Mimo to o Sparcie należy mówić jako o państwie oligarchicznym., 2. Zdjęcie przedstawia rzeźbę - popiersie mężczyzny. Mężczyzna ma kędzierzawe, krótkie włosy i kędzierzawą brodę. Tyrania. Popiersie Periandra, syna Kypselosa, Koryntyjczyka (jak głosi inskrypcja), najsłynniejszego obok Pizystrata greckiego tyrana. Objął władzę po ojcu, także tyranie, i w czasie swoich rządów (627-586 r. p.n.e.) doprowadził miasto do wspaniałego rozkwitu. Przeprowadził także wiele reform, na czele z wprowadzeniem fyl o charakterze terytorialnym zamiast rodowych, a także na nowo podzielił grunty. Zaliczony do grona greckich mędrców. Opis: Nie oznaczała rządów terroru, z początku Grecy używali terminu „tyran” (tyrannos) wymiennie z basileus, później tyranów odróżniano od królów tym, że tyrani uzurpowali sobie władzę i podobnie jak królowie mieli ją w praktyce nieograniczoną bez konieczności przeprowadzania reformy ustroju: tyrani zadowalali się obsadzaniem ważnych urzędów przez swoich zwolenników, a zgromadzenie ludowe było zwoływane rzadko, a obrady były prowadzone tak, aby zaakceptowało ono wszystkie propozycje wysuwane przez tyrana. Tyrania nabrała negatywnego znaczenia na początku V w. p.n.e. wraz z upowszechnieniem się demokracji. Dla wielu poleis rządy tyrańskie były okresem świetnego rozwoju, także kulturalnego, ponieważ tyrani z powodów propagandowych zapraszali na swoje dwory wybitnych poetów. Tyrani dochodzili do władzy w okresie zaciętych walk wewnętrznych (staseis). Najczęściej wywodzili się z miejscowych arystokratów (aristoi/agathoi), którzy zdobyli przewagę nad innymi, zyskując poparcie większości „podłych” (kakoi) za obietnicę reform społecznych. I rzeczywiście tyrani robili wiele, by polepszyć dolę ubogich (Periander np. nie nakładał podatków, Pizystrat rozpoczął wielkie roboty publiczne, aby biedni mogli znaleźć przy nich zatrudnienie). Rzadko kiedy tyranom udawało się przekazać władzę synom, choć starali się uczynić ją dziedziczną. Miały na to wpływ dwa czynniki: z jednej strony silny opór innych agathoi (nie mogli ścierpieć, że ten, który kiedyś był im równy, teraz sprawuje nad nimi rządy), z drugiej – często zmienne, zależne od aktualnej sytuacji ekonomicznej, poparcie biedniejszych członków społeczności. Zwykle tyrani nie starali się zmieniać wypracowanych instytucji politycznych wspólnoty; zamiast likwidować albo przekształcać formułę funkcjonowania urzędników czy rad, po prostu obsadzali je przychylnymi sobie ludźmi., 3. Oligarchia. Zdjęcie przedstawia fragment ruiny murów. Przed murami stoi posąg w długiej szacie. Posągowi brakuje głowy. Podpis pod zdjęciem: Pozostałości buleuterionu w Koryncie. Po obaleniu tyranii wkrótce po śmierci Periandra (586 r. p.n.e.) rządy w Koryncie przejęła bule złożona z 80 urzędników, z których ośmiu odgrywało rolę kluczową. W Koryncie nastały czasy oligarchii. Demokratyzacja ustroju nastąpiła na początku IV w. p.n.e. Opis: (od gr. oligoi - kilka + archo - panować, rządzić). Zawsze oznaczała rządy mniej licznej części społeczeństwa. Ta mniejszość różnie była definiowana: na początku byli to przedstawiciele najlepszych rodów (arystokracja urodzenia), później o wejściu do grona nielicznych decydowało prowadzenie typowego dla elity stylu życia, co wymagało posiadania odpowiedniego majątku. Finalnie decydował wyłącznie majątek precyzyjnie określany odpowiednią normą prawną w cenzusie (arystokracja majątkowa). Arystoteles nazywał oligarchię „władzą bogaczy”. Opisywana „rewolucja hoplicka” dopuszczała do wpływu na władzę tych, których stać było na ekwipunek hoplity, ale w dalszym ciągu była to mniejsza część społeczności. W oligarchiach kluczową rolę w systemie politycznym odgrywała rada (bule) obsadzona przez urzędników rekrutujących się spośród „nielicznych”. Zgromadzenie ludowe musiało wprawdzie zaakceptować każdą decyzję bule, ale było zwoływane rzadko, a w niektórych poleis nawet nie miało prawa dyskusji, a jedynie akceptacji lub odrzucenia propozycji rady. Przed powstaniem demokracji większość poleis była oligarchiami., 4. Arystokracja. Zdjęcie przedstawia fragment ozdobionej wazy. Jest na niej malowidło: dwa dwukołowe wozy ciągną w pędzie konie. Na każdym wozie stoi mężczyzna. Podpis pod zdjęciem: Malowidło z końca VI w. p.n.e. przedstawiające kwadrygę, czyli dwukołowy wóz zaprzężony w cztery konie. Arystokraci uwielbiali konie; ich bardzo kosztowna hodowla była oznaką statusu. Do rzadkości należało, by sami powozili na wyścigach zaprzęgami, ale prześcigali się w staraniach, aby ich konie okazały się najpiękniejsze i najszybsze. Opis: najlepszy + kratós - władza). „Rządy najlepszych”. Arystoteles nazwał w Polityce oligarchię zwyrodniałą formą arystokracji. Była to oligarchia „starego typu”, tzn. władza agathoi, którzy żyli w sposób typowy dla swojej warstwy (polowania, jeździectwo, sympozjony etc.). Byli to najbogatsi członkowie społeczności, ale ważniejszą rolę niż majątek odgrywało dobre urodzenie (np. w archaicznych Atenach aristoi sprzed czasów reform Drakona i Solona nazywali siebie eupatrydami, czyli „tymi, co mają dobrych ojców”). Za arystokrację z pewnym uproszczeniem można uznać wszystkie ustroje greckie sprzed rewolucji hoplickiej. Arystokraci po rewolucji hoplickiej marzyli o „pustej agorze”, tzn. zgromadzeniu, na którym nie byłoby nikogo spoza ich grona, żadnych średniozamożnych rolników-hoplitów, którzy mieliby prawo wpływu na losy państwa., 5. Demokracja. Zdjęcie przedstawia płaskorzeźbę. Mężczyzna siedzi na krześle, obok niego stoi kobieta i trzyma coś nad jego głową. Podpis pod zdjęciem: Płaskorzeźba przedstawiająca Demokratię, uosobienie demokracji, która wieńczy Demosa, uosobienie ludu. W Atenach w latach trzydziestych IV w. p.n.e. ustanowiono kult demokracji. Raz w roku stratedzy składali w imieniu państwa ofiary przed jej posągiem. Opis: (z gr. dḗmos - lud + krátos - władza). Rządy, w których największy wpływ na decyzje państwowe ma zgromadzenie obywateli posiadających takie same prawa. Aby zostać obywatelem, wystarczyło urodzić się w danej polis (ewentualnie, ale bardzo rzadko, obywatelem można było zostać na mocy decyzji zgromadzenia), być mężczyzną (wprawdzie greka zna także pojęcie obywatelki, ale kobiety nie mogły brać udziału w zgromadzeniu ludowym) i osiągnąć odpowiedni wiek (zazwyczaj ok. 18–20 lat). Cechami charakterystycznymi demokracji była kadencyjność urzędników (prawie zawsze kadencja trwała jeden rok) oraz to, że wyłaniano ich w drodze losowania. Jedynie urzędy wymagające wiedzy fachowej, np. urząd stratega, były obsadzane na mocy decyzji (głosowania nad poszczególnymi kandydatami) zgromadzenia ludowego. Tylko takie urzędy można było pełnić wielokrotnie. W demokracji zgromadzenie ludowe odgrywało najważniejszą rolę: prowadzono na nim dyskusję nad propozycjami uchwał i podejmowano wszystkie ważne dla wspólnoty decyzje (np. o wojnie i pokoju)., 6. Ochlokracja. Zdjęcie przedstawia płaskorzeźbę - przedstawia mężczyznę. Ma ubraną krótką tkaninę. Prawą rękę unosi ku górze w geście pozdrowienia. Podpis pod zdjęciem: Ilustracja przedstawia być może Polibiusza (ok. 200-118 r. p.n.e.), najwybitniejszego historyka greckiego czasów hellenistycznych, twórcę powyższej typologii ustrojów greckich. To także on spopularyzował termin „ochlokracja”, który nie pojawia się u wcześniejszych myślicieli greckich, choć zarówno Herodot, Platon jak i Arystoteles odróżniali dobrą i złą odmianę „władzy ludu”. Mimo że płaskorzeźbę Polibiusza umieszczono w tym miejscu, w żadnym wypadku nie należy uznawać go za zwolennika ochlokracji. Opis: „Rządy motłochu” (gr. óchlos - tłum, motłoch + krátos - władza) oznaczały w zasadzie to samo, co demokracja, czyli rządy zgromadzenia ludowego. Jest to negatywne określenie demokracji, które ukuli oligarchiczni wrogowie tego ustroju. Gdy chcieli wyrazić swoją pogardę wobec ludu (demos), używali najczęściej właśnie terminu ochlos. Niektórzy, pisząc o ochlokracji, mieli na myśli sytuację, w której na zgromadzeniu ludowym najwięcej do powiedzenia mieli nie bogaci albo średniozamożni właściciele majątków ziemskich, ale najubożsi członkowie wspólnoty obywatelskiej (garbarze, wyrobnicy, wioślarze).

Rozstrzygnij, czy podane w tabeli informacje są prawdziwe, czy fałszywe. Monarchia była rozpowszechnioną formą ustroju w epoce archaicznej. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Tytuł króla nosili urzędnicy greckich miast-państw w epoce klasycznej, którzy nie byli w istocie królami.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Tyrani dochodzili do władzy w trakcie staseis. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Tyrani po objęciu władzy zwykle przekształcali instytucje polityczne danej polis. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Oligarchowie opierali swoją przewagę na majątku. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Arystokracja jako ustrój to w pewnym uproszczeniu rządy najlepiej urodzonych. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. W demokracjach wszystkie urzędy były losowane. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Demokracja dopuszczała w wyjątkowych sytuacjach udział kobiet w zgromadzeniu ludowym. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz.