Sprawdź się
2. Walki wewnętrzne (staseis) w greckich wspólnotach miały zawsze charakter bezkrwawy. prawda/fałsz.
3. Wielka kolonizacja z jednej strony przyniosła ogólny wzrost poziomu zamożności, ale z drugiej doprowadziła do pogłębienia nierówności między agathoi a kakoi. prawda/fałsz.
4. Ajsymneci i nomoteci byli powoływani z pominięciem stanowiska kakoi. prawda/fałsz.
Zaznacz, które z podanych stwierdzeń są prawdziwe, a które fałszywe.
1. Upowszechnienie ciężkozbrojnej piechoty na polach bitew przyczyniło się do umocnienia pozycji agathoi. {prawda}/{#fałsz}
2. Walki wewnętrzne (staseis) w greckich wspólnotach miały zawsze charakter bezkrwawy. {prawda}/{#fałsz}
3. Wielka kolonizacja z jednej strony przyniosła ogólny wzrost poziomu zamożności, ale z drugiej doprowadziła do pogłębienia nierówności między agathoi a kakoi. {#prawda}/{fałsz}
4. Ajsymneci i nomoteci byli powoływani z pominięciem stanowiska kakoi. {prawda}/{#fałsz}
Zapoznaj się z poniższym tekstem, a następnie na jego podstawie i własnej wiedzy odpowiedz na pytania.
PolitykaU Greków w pierwszych czasach po zniesieniu królestwa rządy w państwie spoczęły w rękach wojowników i to z początku jeźdźców (bo jazda stanowiła o sile i przewadze na wojnie; ciężkozbrojna piechota bez odpowiedniej taktyki jest bowiem nieużyteczna, a w dawnych czasach nie było w tym względzie doświadczenia i znajomości zasad wojowania, tak że siła wojskowa opierała się na jeździe). Ze wzrostem państw i wzmożeniem się znaczenia ciężkozbrojnych wzrosła też liczba biorących udział w rządach.
Źródło: Arystoteles, Polityka, t. księga IV, rozdział 10, paragraf 10, tłum. L. Piotrowicz.
1. Jak Grecy nazywali ciężkozbrojną piechotę
, o której pisze Arystoteles?
2. Jak nazywał się szyk, który był podstawą taktyki tej piechoty?
3. Jak można wyjaśnić zależność: ze wzrostem państw i wzmożeniem się znaczenia ciężkozbrojnych wzrosła też liczba biorących udział w rządach
?
4. Jaką formację Arystoteles uważa za bardziej zaawansowaną: konnicę czy piechotę?
Przyporządkuj stwierdzenia do odpowiednio ajsymnety lub nomotety.
zwykle działał w nowo założonych <span lang="el"><em>poleis</em></span>, powoływany dla rozwiązania konkretnego problemu, „rozjemca”, zwykle działał w dawno założonych <span lang="el"><em>poleis</em></span>, „prawodawca”, powoływany w celu stworzenia całościowego prawa dla danej wspólnoty
| Ajsymneta | |
|---|---|
| Nomoteta |
Na podstawie tekstu źródłowego i fragmentu hasła słownikowego porównaj pozycję greckich ajsymnetów i rzymskich dyktatorów. Podaj jedno podobieństwo i dwie różnice.
Starożytność rzymska[Rzymianie] nazywają tego urzędnika dyktatorem. […] Miał on władzę wydawać rozkazy, ustalać prawa i wymierzać sprawiedliwość wedle własnego uznania […]. Przyjmował władzę nie od ludu, ale z ręki jednego człowieka. Wydaje mi się, że Rzymianie wzięli ten urząd z Grecji, [inspirując się] urzędnikami zwanymi dawniej między Grekami aisymnetai.
Źródło: Dionizjusz z Halikarnasu, Starożytność rzymska, t. księga 5, rozdział 73, tłum. własne.
Słownik kultury antycznejUrzędnik rzymski powoływany w sytuacji wyjątkowo groźnej dla państwa, wymagającej przejęcia pełni władzy przez jedną osobę […]. Czas trwania dyktatury wynosił sześć miesięcy.
Źródło: Słownik kultury antycznej, red. R. Kulesza, Warszawa 2012, s. 148.
Na podstawie analizy fragmentu elegii Teognisa z Megary (VI w. p.n.e.) dokończ zdanie. Uzasadnij odpowiedź.
TheognideaKyrnie¹, szukamy baranów i osłów, a takoż i koni
Krwi szlachetnej, i każdy pragnie mieć z takich przychówek²;
Człowiek szlachetny natomiast nie waha się wcale poślubić
Córki człeka podłego, byleby posag mu wniosła;
Także niewiasta nie wzbrania się pojąć człowieka podłego,
Byleby majątek posiadał, zbytku chcąc zamiast szlachectwa.
Pieniądz się liczy; więc z córką podłego szlachetny się żeni,
Podły zaś z córką szlachetnych – miesza tak rody bogactwo.
Więc, Polypiasa potomku, się nie dziw, że niknie szlachetnych
Ród w tym mieście, bo przecież zło ze świetnością się miesza.Źródło: Theognidea, tłum. J. Danielewicz, w. 183-192.
Indeks dolny ¹ imię męskie
² przyrost zwierzyny w stadzie Indeks dolny koniec¹ imię męskie
² przyrost zwierzyny w stadzie
Wiersz powstał w czasach transformacji…
- monarchii w arystokrację.
- arystokracji w tyranię.
- arystokracji w oligarchię.
- oligarchii w tyranię.
Wskaż formę ustroju, o której traktuje dany tekst źródłowy.
| Tekst źródłowy | Demokracja | Oligarchia | Monarchia/Tyrania |
Źle rozpocząłeś swą mowę, przybyszu, szukając tutaj pana, bo tym miastem jeden nie włada – to miasto jest wolne. […] Kolejno co roku zmiana urzędów, bogacze tu władzy nie mają większej, równe prawa biednych. (Eurypides, Błagalnice, wersy 403-408, tłum. J. Łanowski) |
□ | □ | □ |
My zaś wybierzmy zespół najlepszych mężów i im oddajmy władzę. (Herodot, Dzieje, księga 3, rozdział 81, tłum. S. Hammer) |
□ | □ | □ |
Miasto, z którego przychodzę, jest przez jednego, nie przez tłum rządzone. (Eurypides, Błagalnice, wersy 410-411, tłum. J. Łanowski) |
□ | □ | □ |
[Ustrój ten] ma, naprzód, najpiękniejszą ze wszystkich nazwę, tj. równość wobec prawa. Losowaniem rozdziela urzędy. Jego władza jest odpowiedzialna, ze wszystkimi postanowieniami odnosi się do zgromadzenia ludu. (Herodot, Dzieje, księga 3, rozdział 80, tłum. S. Hammer) |
□ | □ | □ |
Wszak nic by nie mogło okazać się lepsze od panowania […] najlepszego męża: posługując się bowiem właściwymi mu zasadami, będzie on nienagannie rządził […], a postanowienia przeciw wrogom wtedy najłatwiej będą utrzymane w tajemnicy. (Herodot, Dzieje, księga 3, rozdział 82, tłum. S. Hammer) |
□ | □ | □ |
Powie ktoś, że [pada nazwa ustroju] nie jest ani rozumna, ani sprawiedliwa i że najlepiej rządzą ludzie bogaci. Ja zaś twierdzę, że po pierwsze państwo tworzy lud, a [oni są] tylko jego cząstką. (Tukidydes, Wojna peloponeska, księga 6, rozdział 39, tłum. K. Kumaniecki) |
□ | □ | □ |
Wyobraź sobie, że w muzeum znajdujesz poniższy zabytek archeologiczny z połowy VI w. p.n.e. Rozstrzygnij, do której greckiej formy ustrojowej było prawdopodobnie bliżej postaci ukazanej na płaskorzeźbie: demokracji czy oligarchii. Uzasadnij odpowiedź, odwołując się do elementów widocznych na zdjęciu.
Wyobraź sobie, że w muzeum znajdujesz poniższy zabytek archeologiczny z połowy VI w. p.n.e. Rozstrzygnij, do której greckiej formy ustrojowej było prawdopodobnie bliżej postaci ukazanej na płaskorzeźbie: demokracji czy oligarchii. Uzasadnij odpowiedź, odwołując się do opisu zdjęcia.
Na podstawie tekstu źródłowego określ stosunek narratora do tyranii. Uzasadnij swoją odpowiedź, rozszyfrowując metaforykę przekazu.
Dzieje[Periander z Koryntu] jakoby wysłał raz herolda do [tyrana Miletu] Trazybula z zapytaniem, jak ma najbezpieczniej urządzić swe panowanie i najlepiej miastem zawiadować. Trazybul wyprowadził przybyłego od Periandra posła za miasto, wszedł w uprawne pole i, krocząc przez zasiew, pytał ciągle od początku herolda o powód jego przybycia z Koryntu, a przy tym wyrywał raz po raz każdy wystający kłos, jaki zobaczył, i odrzucał go, aż w ten sposób najpiękniejszą i najbujniejszą część zasiewu zniweczył. Tak doszedł do końca pola, a potem odprawił herolda, nie udzieliwszy mu ani słowa rady. Po powrocie herolda do Koryntu Periander był ciekawy posłyszeć radę Trazybula. Ale ten oświadczył, że Trazybul żadnej mu nie udzielił; dziwi się też Periandrowi, że posłał go do takiego męża, bo jest to szaleniec, który niszczy własne mienie, i opowiedział, co w jego oczach Trazybul zrobił. Periander jednak […] zrozumiał jego czyn […].
Źródło: Herodot, Dzieje, t. księga 5, rozdział 92, tłum. S. Hammer.