Ilustracja interaktywna przedstawia treść wiersza Adama Mickiewicza Nad wodą wielką i czystą. Po lewej stronie tekstu znajdują się elementy warstwy formalnej, która obejmuje: 1. Rodzaj wiersza. 2. Tytuł Nad wodą wielką i czystą. 3. Składnia. 4. Obraz. Nad wodą wielką i czystą Stały rzędami opoki. 5. Dystrych. A woda, jak dawniej czysta, Stoi wielka i przejrzysta. 6. Podmiot liryczny. Tę wodę widzą dokoła I wszystko wiernie odbijam, I dumnie opoki czoła, I błyskawice – pomijam. 7. Powtórnie podmiot liryczny. Skałom trzeba stać i grozić, Obłokom deszcze przewozić, Błyskawicom grzmieć i ginąć, Mnie płynąć, płynąć i płynąć. Po prawej stronie znajdują się elementy warstwy treściowej: 8, 9, 10 Opis krajobrazu: Nad wodą wielką i czystą Stały rzędami opoki (…). Obłoki (…). Błysnęło wzdłuż i grom ryknął (…). 11. Przestrzeń (krajobraz). 12. Czas. 13. Symbol wody. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Rodzaj wiersza Wiersz sylabotoniczny, stroficzny (pięć zwrotek 4-wersowych i jedna 2-wersowa), stałe metrum, 8-zgłoskowiec, rytm regularny, ale zróżnicowany (abac, abac, abab, aa, abab, aaaa)., 2. Tytuł Określa temat, wskazuje na najważniejszy motyw wiersza., 3. Składnia Uporządkowana, wzmacniają ją paralelizmy: np. „Nad wodą wielką i czystą/ Stały rzędami opoki”., 4. Obraz Np. woda, skały – na nim zostaje skonstruowany cały wiersz., 5. Dystych Celowe zaburzenie budowy wiersza – wprowadzenie jednego dystychu. Zabieg ten podkreśla szczególne znaczenie tej strofy., 6. Podmiot liryczny Pojawia się dopiero w przedostatniej zwrotce. Czasownik „widzę” jest najważniejszą częścią wypowiedzi: wskazuje na aktywność podmiotu (jego obecność wartościuje opisywany świat), ma także szersze znaczenie: „widzieć” = rozumieć, odkryć pewną prawdę na temat świata i człowieka., 7. Podmiot liryczny Utożsamia się z wodą; podmiot liryczny = woda. Podmiot liryczny określa „porządek świata”, rolę, jaką sprawuje w nim każdy z elementów (skały, obłoki, błyskawice). Opisuje także swoje miejsce w świecie, czyli „ja” wobec świata. Określa je czasownik „płynąć”., 8. Opis krajobrazu Skały (opoki) i woda., 9. Opis krajobrazu Opis krajobrazu zostaje uzupełniony o nowy element: obłoki., 10. Opis krajobrazu Opisywana przestrzeń zostaje zdynamizowana, opis burzy (grom, błyskawica) wprowadza ruch i dźwięk., 11. Przestrzeń, (krajobraz) Konsekwentnie, od pierwszej zwrotki aż do ostatniej, zostaje pozbawiony cech indywidualnych, wyróżniających, jest abstrakcyjny, ascetyczny, zgeometryzowany, skoncentrowany tylko na najważniejszych elementach, przypomina szkic – opisywane miejsce może być wszędzie., 12. Czas Nieokreślony, opisywana sytuacja liryczna może odnosić się zarówno do „tu i teraz”, jak i do „zawsze”. Najważniejszym, motywem jest woda. Na symboliczne odczytania wody wskazują epitety, z jakimi jest zestawiana („czysta”, „przejrzysta”, „wielka”) oraz „czynność”, którą woda „wykonuje” („odbijanie”)., 13. Symbol wody Czystość, oczyszczenie, przemijanie, wzniosłość, głębia, niezmienność, odwzorowywanie świata.

Mapa interaktywna prezentująca treść utworu "Nad wodą wielką i czystą" oraz użyte w nim elementy. Paralelizm: cytat Nad wodą wielką i czystą, Stały rzędami opoki, I woda tonią przejrzystą Odbiła twarze ich czarne. Definicja użytego środka stylistycznego: (od gr. parállelos – równoległy) – rodzaj powtórzenia polegający na tym, że do wypowiedzi wprowadza się elementy pod jakimś względem podobne do siebie (np. identycznie zbudowane, mające ten sam temat lub motyw), czyli równoległe pod względem formalnym lub znaczeniowym. Zastosowanie w utworze: Składnia uporządkowana, wzmacniają ją paralelizmy: np. „Nad wodą wielką i czystą/Stały rzędami opoki”. Epitety: cytaty wielką, czystą, przejrzystą. Definicja użytego środka stylistycznego:(gr. epítheton – przydawka) – wyraz określający cechy rzeczownika. Zastosowanie w utworze: określające wodę: „wielka”, „czysta”, „przejrzysta” – znaczenia pozytywne, określające elementy świata: „czarne”, „marne”, „dumne” – znaczenia negatywne. Personifikacja: twarze ich czarne. Definicja użytego środka stylistycznego: jest, tak jak antropomorfizacja, odmianą animizacji, polega na przypisaniu tworom nieożywionym cech właściwych człowiekowi. Różnica między antropomorfizacją a personifikacją polega na stopniu skonwencjonalizowania. Antropomorfizacja jest mniej skonwencjonalizowana literacko i w przeciwieństwie do personifikacji uczłowiecza tylko wybrane rysy przedstawionych zjawisk, nie likwidując ich naturalnej bytowej niezależności, mówiąc prościej: antropomorfizowane rzeczy/zjawiska mają pewne cechy ludzkie, ale nadal pozostają sobą, nie utożsamiają się z człowiekiem całkowicie. Animizacja: grom ryknął. Definicja użytego środka stylistycznego: (łac. animare – ożywiać), zwana także ożywieniem – rodzaj metafory, w której martwym przedmiotom, zjawiskom lub pojęciom abstrakcyjnym przypisuje się cechy i zachowania istot żywych. Tak opisywana rzecz albo np. idea nabiera swoistej autonomii, jest postrzegana jako samodzielny byt, istniejący podobnie jak cała ożywiona przyroda. Anafora: Nad wodą wielką i czystą. Definicja użytego środka stylistycznego: figura stylistyczna polegająca na rozpoczynaniu każdego kolejnego fragmentu wypowiedzi (zdania, wersu, strofy) od tego samego słowa lub Czasowniki w formie bezokolicznika: stać, grozić, przewozić, grzmieć, ginąć, płynąć. Nagromadzenie dużej ilości czasowników. Wszystkie czasowniki zostały zapisane w innej formie niż występowały poprzednio w formie bezosobowej (bezokolicznik) Powtórzenia: płynąć, płynąć i płynąć. Definicja użytego środka stylistycznego: zestawienie przedmiotu lub zjawiska z innym na zasadzie podobieństwa, które zachodzi między nimi pod jakimś względem, co prowadzi do uwydatnienia określonej cechy tego przedmiotu lub zjawiska. Porównanie jest połączeniem wyrazowym, którego człony są związane za pomocą takich wyrażeń: „jak”, „jako”, „niby”, „na kształt”, „jak gdyby”, „podobny”. Zastosowanie w utworze: Trzykrotne powtórzenie czasownika: „płynąć” – podkreśla rytm wiersza, który naśladuje płynięcie, ruch wody, a także wzmacnia, podkreśla sytuację podmiotu lirycznego.