Po dokładnej lekturze wiersza zapisz swoje pierwsze refleksje na jego temat, wstępne hipotezy interpretacyjne.
R9LfxKJGIX3XH
(Uzupełnij).
Czesław MiłoszTo
Żebym wreszcie powiedzieć mógł, co siedzi we mnie. Wykrzyknąć: ludzie, okłamywałem was Mówiąc, że tego we mnie nie ma, Kiedy TO jest tam ciągle, we dnie i w nocy. Chociaż właśnie dzięki temu Umiałem opisywać wasze łatwopalne miasta, Wasze krótkie miłości i zabawy rozpadające się w próchno, Kolczyki, lustra, zsuwające się ramiączko, Sceny w sypialniach i na pobojowiskach.
Pisanie było dla mnie ochronną strategią Zacierania śladów. Bo nie może podobać się ludziom Ten, kto sięga po zabronione.
Przywołuję na pomoc rzeki, w których pływałem, jeziora Z kładką między sitowiem, dolinę, W której echu pieśni wtórzy wieczorne światło, I wyznaję, że moje ekstatyczne pochwały istnienia Mogły być tylko ćwiczeniami wysokiego stylu, A pod spodem było TO, czego nie podejmuję się nazwać.
TO jest podobne do myśli bezdomnego, kiedy idzie po mroźnym, obcym mieście.
I podobne do chwili, kiedy osaczony Żyd widzi zbliżające się ciężkie kaski niemieckich żandarmów.
TO jest jak kiedy syn króla wybiera się na miasto i widzi świat prawdziwy: nędzę, chorobę, starzenie się i śmierć.
TO może też być porównane do nieruchomej twarzy kogoś, kto pojął, że został opuszczony na zawsze.
Albo do słów lekarza o nie dającym się odwrócić wyroku.
Ponieważ TO oznacza natknięcie się na kamienny mur, i zrozumienie, że ten mur nie ustąpi żadnym naszym błaganiom.
to1 Źródło: Czesław Miłosz, To.
Etap drugi: zrozumienie treści
Polecenie 2
Wypisz z wiersza frazy, słowa, sformułowania oraz pojęcia, które uznajesz za kluczowe do jego poprawnej interpretacji.
RFEECXUoFV2Og
(Uzupełnij).
Etap trzeci: analiza tekstu – warstwa formalna i treściowa
1
Polecenie 3
Zapoznaj się ze schematem obrazującym funkcjonowanie w wierszu warstwy formalnej oraz warstwy treściowej. Uzupełnij tabelę porządkującą wiedzę o osobie mówiącej, świecie przedstawionym i relacjach osoby i świata. Wypisz z wiersza odpowiednie cytaty i określenia.
RhuzKPDFSsIx7
Osoba mówiąca w wierszu (Uzupełnij). Elementy składowe świata przedstawionego (Uzupełnij). Relacja podmiotu i świata (Uzupełnij).
R2aULZxVyrLDW
Czesław Miłosz. To. Żebym wreszcie powiedzieć mógł, co siedzi we mnie. Wykrzyknąć: ludzie, okłamywałem was Mówiąc, że tego we mnie nie ma, Kiedy TO jest tam ciągle, we dnie i w nocy. Chociaż właśnie dzięki temu Umiałem opisywać wasze łatwopalne miasta, Wasze krótkie miłości i zabawy rozpadające się w próchno, Kolczyki, lustra, zsuwające się ramiączko, Sceny w sypialniach i na pobojowiskach. Pisanie było dla mnie ochronną strategią Zacierania śladów. Bo nie może podobać się ludziom Ten, kto sięga po zabronione. Przywołuję na pomoc rzeki, w których pływałem, jeziora Z kładką między sitowiem, dolinę, W której echu pieśni wtórzy wieczorne światło, I wyznaję, że moje ekstatyczne pochwały istnienia Mogły być tylko ćwiczeniami wysokiego stylu, A pod spodem było TO, czego nie podejmuję się nazwać. TO jest podobne do myśli bezdomnego, kiedy idzie po mroźnym, obcym mieście. I podobne do chwili, kiedy osaczony Żyd widzi zbliżające się ciężkie kaski niemieckich żandarmów. TO jest jak kiedy syn króla wybiera się na miasto i widzi świat prawdziwy: nędzę, chorobę, starzenie się i śmierć. TO może też być porównane do nieruchomej twarzy kogoś, kto pojął, że został opuszczony na zawsze. Albo do słów lekarza o nie dającym się odwrócić wyroku. Ponieważ TO oznacza natknięcie się na kamienny mur, i zrozumienie, że ten mur nie ustąpi żadnym naszym błaganiom. Warstwa formalna. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Rodzaj wiersza: Wiersz wolny. Warstwa formalna. Fragment tekstu: To. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 2. Tytuł: Gramatycznie jest to zaimek wskazujący, rodzaju nijakiego, jeden z „najmniejszych”, najkrótszych wyrazów w języku polskim, zapisany wielkimi literami; „TO” jest także tytułem całego tomu. Warstwa formalna. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 3. Kompozycja. Wiersz można podzielić na pięć części. W konstrukcji utworu widoczna jest logika i precyzja wypowiedzi, to poezja, którą można określić mianem dyskursywnej. Trzy pierwsze części wiersza realizują współczesną wersję wiersza zdaniowego (długie wersy, odpowiadające rozpiętości jednego zdania). W części czwartej autor wprowadził dystychy (poza jednym wyjątkiem – wers: „Albo do słów lekarza o nie dającym się odwrócić wyroku”), w których zastosował przerzutnie. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Żebym wreszcie powiedzieć mógł, co siedzi we mnie. Wykrzyknąć: ludzie, okłamywałem was Mówiąc, że tego we mnie nie ma, Kiedy TO jest tam ciągle, we dnie i w nocy. Chociaż właśnie dzięki temu Umiałem opisywać wasze łatwopalne miasta, Wasze krótkie miłości i zabawy rozpadające się w próchno, Kolczyki, lustra, zsuwające się ramiączko, Sceny w sypialniach i na pobojowiskach. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 4. Część pierwsza. To opis sytuacji, w jakiej znajduje się podmiot liryczny, jego relacji do „Tego”. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Pisanie było dla mnie ochronną strategią Zacierania śladów. Bo nie może podobać się ludziom Ten, kto sięga po zabronione. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 5. Część druga. Jest poświęcona „pisaniu”. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Przywołuję na pomoc rzeki, w których pływałem, jeziora Z kładką między sitowiem, dolinę, W której echu pieśni wtórzy wieczorne światło, I wyznaję, że moje ekstatyczne pochwały istnienia Mogły być tylko ćwiczeniami wysokiego stylu, A pod spodem było TO, czego nie podejmuję się nazwać. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 6. Część trzecia. To odwołanie się do przeszłości, wspomnień. Warstwa formalna. Fragment tekstu: TO jest podobne do myśli bezdomnego, kiedy idzie po mroźnym, obcym mieście. I podobne do chwili, kiedy osaczony Żyd widzi zbliżające się ciężkie kaski niemieckich żandarmów. TO jest jak kiedy syn króla wybiera się na miasto i widzi świat prawdziwy: nędzę, chorobę, starzenie się i śmierć. TO może też być porównane do nieruchomej twarzy kogoś, kto pojął, że został opuszczony na zawsze. Albo do słów lekarza o nie dającym się odwrócić wyroku. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 7. Część czwarta. To porównania, próba nazwania „Tego”. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Ponieważ TO oznacza natknięcie się na kamienny mur, i zrozumienie, że ten mur nie ustąpi żadnym naszym błaganiom. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 8. Część piąta. To pointa wiersza. Warstwa formalna. Fragment tekstu: We dnie i w nocy. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 9. Fraza. „We dnie i w nocy” zaczerpnięta ze znanej modlitwy do Anioła Stróża. Warstwa treściowa. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 10. Od pierwszych słów wiersza ujawnia się podmiot liryczny. Mówi o pragnieniu wyrażenia tego, co „siedzi w nim”, o odkryciu prawdy, którą do tej pory skrywał przed innymi. Owa prawda jest związana ze słowem „TO”, które spełnia w wierszu rolę słowa-klucza. „TO” jest jakąś straszną prawdą, czymś, co nie odstępuje człowieka na krok, ale równocześnie jest czymś, dzięki czemu podmiot liryczny (ujawniający się jako poeta i utożsamiający się do pewnego stopnia z autorem) umiał opisywać rzeczywistość. „TO” umożliwia więc tworzenie literatury. Sztuka, o której mówi podmiot liryczny, to przede wszystkim opis znikomości świata, przemijania, ale także oddanie szczegółów, czasem drobnych. Podmiot liryczny określa także, czym było dla niego pisanie (ujawnia się tu wyraźnie podwójna perspektywa czasowa: kiedyś i teraz): „ochronną strategią zacierania śladów”, poeta natomiast jest tym, który „sięga po to co zabronione”. Podmiot liryczny odwołuje się do wspomnień, dzieciństwa, krajobrazu, który go ukształtował. Mówi o „ekstatycznych pochwałach istnienia”, czyli zachwycie nad pięknem świata, jednak to, co kiedyś było dla niego ważne, teraz niesie ze sobą rozczarowanie i jest oceniane jedynie jako „ćwiczenia wysokiego stylu”. Pod spodem tego wszystkiego jest bowiem „TO”, którego podmiot liryczny boi się nazwać. W następnej części wiersza próbuje jednak określić, czym jest „TO”, porównać je do czegoś. Wszystkie porównania mają charakter negatywny, są nimi: myśli bezdomnego, który idzie zimnym, mroźnym miastem, chwilą, kiedy osaczony Żyd widzi zbliżających się niemieckich żandarmów, momentem, kiedy syn króla po raz pierwszy poznaje prawdę o wszystkich tragediach tego świata, twarzy kogoś, kto zrozumiał, że „został opuszczony na zawsze”, słów lekarza oznajmiającego wyrok. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Ponieważ TO oznacza natknięcie się na kamienny mur, i zrozumienie, że ten mur nie ustąpi żadnym naszym błaganiom. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 11. Ostatni dystych to jeszcze jedno porównanie zmierzające do określenia, czym jest „TO” – obraz natknięcia się na kamienny i niemożliwy do sforsowania mur.
Czesław Miłosz. To. Żebym wreszcie powiedzieć mógł, co siedzi we mnie. Wykrzyknąć: ludzie, okłamywałem was Mówiąc, że tego we mnie nie ma, Kiedy TO jest tam ciągle, we dnie i w nocy. Chociaż właśnie dzięki temu Umiałem opisywać wasze łatwopalne miasta, Wasze krótkie miłości i zabawy rozpadające się w próchno, Kolczyki, lustra, zsuwające się ramiączko, Sceny w sypialniach i na pobojowiskach. Pisanie było dla mnie ochronną strategią Zacierania śladów. Bo nie może podobać się ludziom Ten, kto sięga po zabronione. Przywołuję na pomoc rzeki, w których pływałem, jeziora Z kładką między sitowiem, dolinę, W której echu pieśni wtórzy wieczorne światło, I wyznaję, że moje ekstatyczne pochwały istnienia Mogły być tylko ćwiczeniami wysokiego stylu, A pod spodem było TO, czego nie podejmuję się nazwać. TO jest podobne do myśli bezdomnego, kiedy idzie po mroźnym, obcym mieście. I podobne do chwili, kiedy osaczony Żyd widzi zbliżające się ciężkie kaski niemieckich żandarmów. TO jest jak kiedy syn króla wybiera się na miasto i widzi świat prawdziwy: nędzę, chorobę, starzenie się i śmierć. TO może też być porównane do nieruchomej twarzy kogoś, kto pojął, że został opuszczony na zawsze. Albo do słów lekarza o nie dającym się odwrócić wyroku. Ponieważ TO oznacza natknięcie się na kamienny mur, i zrozumienie, że ten mur nie ustąpi żadnym naszym błaganiom. Warstwa formalna. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Rodzaj wiersza: Wiersz wolny. Warstwa formalna. Fragment tekstu: To. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 2. Tytuł: Gramatycznie jest to zaimek wskazujący, rodzaju nijakiego, jeden z „najmniejszych”, najkrótszych wyrazów w języku polskim, zapisany wielkimi literami; „TO” jest także tytułem całego tomu. Warstwa formalna. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 3. Kompozycja. Wiersz można podzielić na pięć części. W konstrukcji utworu widoczna jest logika i precyzja wypowiedzi, to poezja, którą można określić mianem dyskursywnej. Trzy pierwsze części wiersza realizują współczesną wersję wiersza zdaniowego (długie wersy, odpowiadające rozpiętości jednego zdania). W części czwartej autor wprowadził dystychy (poza jednym wyjątkiem – wers: „Albo do słów lekarza o nie dającym się odwrócić wyroku”), w których zastosował przerzutnie. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Żebym wreszcie powiedzieć mógł, co siedzi we mnie. Wykrzyknąć: ludzie, okłamywałem was Mówiąc, że tego we mnie nie ma, Kiedy TO jest tam ciągle, we dnie i w nocy. Chociaż właśnie dzięki temu Umiałem opisywać wasze łatwopalne miasta, Wasze krótkie miłości i zabawy rozpadające się w próchno, Kolczyki, lustra, zsuwające się ramiączko, Sceny w sypialniach i na pobojowiskach. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 4. Część pierwsza. To opis sytuacji, w jakiej znajduje się podmiot liryczny, jego relacji do „Tego”. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Pisanie było dla mnie ochronną strategią Zacierania śladów. Bo nie może podobać się ludziom Ten, kto sięga po zabronione. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 5. Część druga. Jest poświęcona „pisaniu”. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Przywołuję na pomoc rzeki, w których pływałem, jeziora Z kładką między sitowiem, dolinę, W której echu pieśni wtórzy wieczorne światło, I wyznaję, że moje ekstatyczne pochwały istnienia Mogły być tylko ćwiczeniami wysokiego stylu, A pod spodem było TO, czego nie podejmuję się nazwać. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 6. Część trzecia. To odwołanie się do przeszłości, wspomnień. Warstwa formalna. Fragment tekstu: TO jest podobne do myśli bezdomnego, kiedy idzie po mroźnym, obcym mieście. I podobne do chwili, kiedy osaczony Żyd widzi zbliżające się ciężkie kaski niemieckich żandarmów. TO jest jak kiedy syn króla wybiera się na miasto i widzi świat prawdziwy: nędzę, chorobę, starzenie się i śmierć. TO może też być porównane do nieruchomej twarzy kogoś, kto pojął, że został opuszczony na zawsze. Albo do słów lekarza o nie dającym się odwrócić wyroku. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 7. Część czwarta. To porównania, próba nazwania „Tego”. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Ponieważ TO oznacza natknięcie się na kamienny mur, i zrozumienie, że ten mur nie ustąpi żadnym naszym błaganiom. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 8. Część piąta. To pointa wiersza. Warstwa formalna. Fragment tekstu: We dnie i w nocy. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 9. Fraza. „We dnie i w nocy” zaczerpnięta ze znanej modlitwy do Anioła Stróża. Warstwa treściowa. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 10. Od pierwszych słów wiersza ujawnia się podmiot liryczny. Mówi o pragnieniu wyrażenia tego, co „siedzi w nim”, o odkryciu prawdy, którą do tej pory skrywał przed innymi. Owa prawda jest związana ze słowem „TO”, które spełnia w wierszu rolę słowa-klucza. „TO” jest jakąś straszną prawdą, czymś, co nie odstępuje człowieka na krok, ale równocześnie jest czymś, dzięki czemu podmiot liryczny (ujawniający się jako poeta i utożsamiający się do pewnego stopnia z autorem) umiał opisywać rzeczywistość. „TO” umożliwia więc tworzenie literatury. Sztuka, o której mówi podmiot liryczny, to przede wszystkim opis znikomości świata, przemijania, ale także oddanie szczegółów, czasem drobnych. Podmiot liryczny określa także, czym było dla niego pisanie (ujawnia się tu wyraźnie podwójna perspektywa czasowa: kiedyś i teraz): „ochronną strategią zacierania śladów”, poeta natomiast jest tym, który „sięga po to co zabronione”. Podmiot liryczny odwołuje się do wspomnień, dzieciństwa, krajobrazu, który go ukształtował. Mówi o „ekstatycznych pochwałach istnienia”, czyli zachwycie nad pięknem świata, jednak to, co kiedyś było dla niego ważne, teraz niesie ze sobą rozczarowanie i jest oceniane jedynie jako „ćwiczenia wysokiego stylu”. Pod spodem tego wszystkiego jest bowiem „TO”, którego podmiot liryczny boi się nazwać. W następnej części wiersza próbuje jednak określić, czym jest „TO”, porównać je do czegoś. Wszystkie porównania mają charakter negatywny, są nimi: myśli bezdomnego, który idzie zimnym, mroźnym miastem, chwilą, kiedy osaczony Żyd widzi zbliżających się niemieckich żandarmów, momentem, kiedy syn króla po raz pierwszy poznaje prawdę o wszystkich tragediach tego świata, twarzy kogoś, kto zrozumiał, że „został opuszczony na zawsze”, słów lekarza oznajmiającego wyrok. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Ponieważ TO oznacza natknięcie się na kamienny mur, i zrozumienie, że ten mur nie ustąpi żadnym naszym błaganiom. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 11. Ostatni dystych to jeszcze jedno porównanie zmierzające do określenia, czym jest „TO” – obraz natknięcia się na kamienny i niemożliwy do sforsowania mur.
Źródło: Englishsquare, licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Polecenie 4
Zapoznaj się ze schematem identyfikującym środki stylistyczne zawarte w utworze. Wskaż ich funkcje.
Zapoznaj się ze schematem identyfikującym środki stylistyczne zawarte w utworze. Podaj ich funkcje.
R19Sj46r6Tm8y
Środek stylistyczny (Uzupełnij). Przykład z wiersza (Uzupełnij). Funkcja w utworze (Uzupełnij).
R1ZsvB1t0MSbK
Zasób przedstawia treść i analizę utworu To Czesława Miłosza. Żebym wreszcie powiedzieć mógł, co siedzi we mnie. Wykrzyknąć: ludzie, okłamywałem was Mówiąc, że tego we mnie nie ma, Kiedy TO jest tam ciągle, we dnie i w nocy. Chociaż właśnie dzięki temu Umiałem opisywać wasze łatwopalne miasta, Wasze krótkie miłości i zabawy rozpadające się w próchno, Kolczyki, lustra, zsuwające się ramiączko, Sceny w sypialniach i na pobojowiskach. Pisanie było dla mnie ochronną strategią Zacierania śladów. Bo nie może podobać się ludziom Ten, kto sięga po zabronione. Przywołuję na pomoc rzeki, w których pływałem, jeziora Z kładką między sitowiem, dolinę, W której echu pieśni wtórzy wieczorne światło, I wyznaję, że moje ekstatyczne pochwały istnienia Mogły być tylko ćwiczeniami wysokiego stylu, A pod spodem było TO, czego nie podejmuję się nazwać. TO jest podobne do myśli bezdomnego, kiedy idzie po mroźnym, obcym mieście. I podobne do chwili, kiedy osaczony Żyd widzi zbliżające się ciężkie kaski niemieckich żandarmów. TO jest jak kiedy syn króla wybiera się na miasto i widzi świat prawdziwy: nędzę, chorobę, starzenie się i śmierć. TO może też być porównane do nieruchomej twarzy kogoś, kto pojął, że został opuszczony na zawsze. Albo do słów lekarza o nie dającym się odwrócić wyroku. Ponieważ TO oznacza natknięcie się na kamienny mur, i zrozumienie, że ten mur nie ustąpi żadnym naszym błaganiom. Fragment tekstu: Żebym wreszcie powiedzieć mógł. Opis zaznaczenia: Inwersja. Fragment tekstu: Łatwopalne miasta. Krótkie miłości. Zabawy rozpadające się w próchno. Jeziora z kładką. Wieczorne światło. Ekstatyczne pochwały. Wysokiego stylu. Mroźnym, obcym mieście. Osaczony Żyd. Ciężkie kaski niemieckich żandarmów. Świat prawdziwy. Nieruchomej twarzy. Nie dającym się odwrócić wzroku. Kamienny mur. Ten mur. Żadnym naszym błaganiom. Opis zaznaczenia: Epitety. Duża ilość, większość buduje plastyczne porównania lub służy charakterystyce kondycji człowieka („łatwopalne miasta”, „krótkie miłości”, „zabawy rozpadające się w próchno”, „ekstatyczne pochwały”, „wysoki styl”, „wieczorne światło”, „ochronna strategia”, „jeziora z kładką”, „mroźnym, obcym mieście”, „osaczony Żyd”, „ciężkie kaski niemieckich żandarmów”, „świat prawdziwy”, „nieruchoma twarz”, „nie dający się odwrócić wyrok”, „ten mur”, „kamienny mur”, „żadne nasze błagania”). Fragment tekstu: Dzięki temu (przerzutnia) Umiałem. Ochronną strategią (przerzutnia) Zacierania śladów. Nie może podobać się ludziom (przerzutnia) Ten, kto. Jeziora (przerzutnia) Z kładką. Pochwały istnienia (przerzutnia) Mogły być. Zbliżające się (przerzutnia) ciężkie kaski. Widzi świat (przerzutnia) prawdziwy. Kogoś, (przerzutnia) kto pojął. Opis zaznaczenia: Przerzutnia. Fragment tekstu: Pisanie było ochronną strategią zacierania śladów. Opis zaznaczenia: Metafora. „Pisanie było (...) ochronną strategią zacierania śladów”. Fragment tekstu: TO jest podobne do myśli bezdomnego, kiedy idzie po mroźnym, obcym mieście. I podobne do chwili, kiedy osaczony Żyd widzi zbliżające się ciężkie kaski niemieckich żandarmów. TO jest jak kiedy syn króla wybiera się na miasto i widzi świat prawdziwy: nędzę, chorobę, starzenie się i śmierć. Opis zaznaczenia: Porównania. Bardzo rozbudowane, opisowe, budujące całe obrazy, sytuacje; porównania konstruują całą część czwartą i piątą.
Zasób przedstawia treść i analizę utworu To Czesława Miłosza. Żebym wreszcie powiedzieć mógł, co siedzi we mnie. Wykrzyknąć: ludzie, okłamywałem was Mówiąc, że tego we mnie nie ma, Kiedy TO jest tam ciągle, we dnie i w nocy. Chociaż właśnie dzięki temu Umiałem opisywać wasze łatwopalne miasta, Wasze krótkie miłości i zabawy rozpadające się w próchno, Kolczyki, lustra, zsuwające się ramiączko, Sceny w sypialniach i na pobojowiskach. Pisanie było dla mnie ochronną strategią Zacierania śladów. Bo nie może podobać się ludziom Ten, kto sięga po zabronione. Przywołuję na pomoc rzeki, w których pływałem, jeziora Z kładką między sitowiem, dolinę, W której echu pieśni wtórzy wieczorne światło, I wyznaję, że moje ekstatyczne pochwały istnienia Mogły być tylko ćwiczeniami wysokiego stylu, A pod spodem było TO, czego nie podejmuję się nazwać. TO jest podobne do myśli bezdomnego, kiedy idzie po mroźnym, obcym mieście. I podobne do chwili, kiedy osaczony Żyd widzi zbliżające się ciężkie kaski niemieckich żandarmów. TO jest jak kiedy syn króla wybiera się na miasto i widzi świat prawdziwy: nędzę, chorobę, starzenie się i śmierć. TO może też być porównane do nieruchomej twarzy kogoś, kto pojął, że został opuszczony na zawsze. Albo do słów lekarza o nie dającym się odwrócić wyroku. Ponieważ TO oznacza natknięcie się na kamienny mur, i zrozumienie, że ten mur nie ustąpi żadnym naszym błaganiom. Fragment tekstu: Żebym wreszcie powiedzieć mógł. Opis zaznaczenia: Inwersja. Fragment tekstu: Łatwopalne miasta. Krótkie miłości. Zabawy rozpadające się w próchno. Jeziora z kładką. Wieczorne światło. Ekstatyczne pochwały. Wysokiego stylu. Mroźnym, obcym mieście. Osaczony Żyd. Ciężkie kaski niemieckich żandarmów. Świat prawdziwy. Nieruchomej twarzy. Nie dającym się odwrócić wzroku. Kamienny mur. Ten mur. Żadnym naszym błaganiom. Opis zaznaczenia: Epitety. Duża ilość, większość buduje plastyczne porównania lub służy charakterystyce kondycji człowieka („łatwopalne miasta”, „krótkie miłości”, „zabawy rozpadające się w próchno”, „ekstatyczne pochwały”, „wysoki styl”, „wieczorne światło”, „ochronna strategia”, „jeziora z kładką”, „mroźnym, obcym mieście”, „osaczony Żyd”, „ciężkie kaski niemieckich żandarmów”, „świat prawdziwy”, „nieruchoma twarz”, „nie dający się odwrócić wyrok”, „ten mur”, „kamienny mur”, „żadne nasze błagania”). Fragment tekstu: Dzięki temu (przerzutnia) Umiałem. Ochronną strategią (przerzutnia) Zacierania śladów. Nie może podobać się ludziom (przerzutnia) Ten, kto. Jeziora (przerzutnia) Z kładką. Pochwały istnienia (przerzutnia) Mogły być. Zbliżające się (przerzutnia) ciężkie kaski. Widzi świat (przerzutnia) prawdziwy. Kogoś, (przerzutnia) kto pojął. Opis zaznaczenia: Przerzutnia. Fragment tekstu: Pisanie było ochronną strategią zacierania śladów. Opis zaznaczenia: Metafora. „Pisanie było (...) ochronną strategią zacierania śladów”. Fragment tekstu: TO jest podobne do myśli bezdomnego, kiedy idzie po mroźnym, obcym mieście. I podobne do chwili, kiedy osaczony Żyd widzi zbliżające się ciężkie kaski niemieckich żandarmów. TO jest jak kiedy syn króla wybiera się na miasto i widzi świat prawdziwy: nędzę, chorobę, starzenie się i śmierć. Opis zaznaczenia: Porównania. Bardzo rozbudowane, opisowe, budujące całe obrazy, sytuacje; porównania konstruują całą część czwartą i piątą.
Źródło: Englishsquare, licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 5
Powiąż warstwę formalną tekstu ze stroną treściową. Następnie skonfrontuj swoje spostrzeżenia z zamieszczoną na schemacie propozycją interpretacji.
RWzLuvdoJzZEm
(Uzupełnij).
R5NVGrQIF04J5
Czesław Miłosz. To. Żebym wreszcie powiedzieć mógł, co siedzi we mnie. Wykrzyknąć: ludzie, okłamywałem was Mówiąc, że tego we mnie nie ma, Kiedy TO jest tam ciągle, we dnie i w nocy. Chociaż właśnie dzięki temu Umiałem opisywać wasze łatwopalne miasta, Wasze krótkie miłości i zabawy rozpadające się w próchno, Kolczyki, lustra, zsuwające się ramiączko, Sceny w sypialniach i na pobojowiskach. Pisanie było dla mnie ochronną strategią Zacierania śladów. Bo nie może podobać się ludziom Ten, kto sięga po zabronione. Przywołuję na pomoc rzeki, w których pływałem, jeziora Z kładką między sitowiem, dolinę, W której echu pieśni wtórzy wieczorne światło, I wyznaję, że moje ekstatyczne pochwały istnienia Mogły być tylko ćwiczeniami wysokiego stylu, A pod spodem było TO, czego nie podejmuję się nazwać. TO jest podobne do myśli bezdomnego, kiedy idzie po mroźnym, obcym mieście. I podobne do chwili, kiedy osaczony Żyd widzi zbliżające się ciężkie kaski niemieckich żandarmów. TO jest jak kiedy syn króla wybiera się na miasto i widzi świat prawdziwy: nędzę, chorobę, starzenie się i śmierć. TO może też być porównane do nieruchomej twarzy kogoś, kto pojął, że został opuszczony na zawsze. Albo do słów lekarza o nie dającym się odwrócić wyroku. Ponieważ TO oznacza natknięcie się na kamienny mur, i zrozumienie, że ten mur nie ustąpi żadnym naszym błaganiom. Warstwa formalna. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Wiersz wolny, współczesna wersja wiersza zdaniowego. Tytuł: określa temat, celowo w sposób enigmatyczny, jest także tytułem całego tomiku. Przerzutnie: użyte przede wszystkim w porównaniach, wydobywają i podkreślają znaczenie słów – budują dramatyzm wiersza. Epitety: spora ilość, większość z nich ma charakter obrazowy. Porównania: spełniają w wierszu kluczową rolę, są rozbudowane, skonstruowane za pomocą ciągu obrazów. Metafora: tylko jedna – określa, czym jest pisanie. Dwa czasy gramatyczne: przeszły i teraźniejszy – sygnalizują, określają sytuację podmiotu lirycznego „kiedyś” i „teraz”. Warstwa treściowa. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 2. Wiersz jest zapisem przemyśleń podmiotu lirycznego na temat świata, literatury, a także tajemniczego „TO”, które pozostaje do końca niewyrażone. Podmiot liryczny znajduje się w sytuacji, kiedy pragnąłby już nie skrywać prawdy o „TYM”, chciałby ujawnić ją przed innymi. Próbuje określić owo tajemnicze „TO”, jednak nie chce lub nie potrafi go nazwać wprost. „TO” jest ambiwalentne – budzi przerażenie (o czym świadczą wprowadzone porównania), ale umożliwia także pisanie, utrwalanie świata, w szczególności jego przemijania. Podmiot wiersza czuje się zagubiony, próbuje sięgać do wspomnień, ratować się urodą świata. To jednak nie pomaga. W zakończeniu wiersza pojawia się porównanie, które podkreśla, że „TO” jest nieuchronne i że niczego nie mogą zmienić nasze ludzkie błagania. Interpretacja. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 3. Punktem wyjścia wiersza jest dramatyczne pragnienie podmiotu lirycznego, aby przerwać milczenie, aby wykrzyczeć skrywaną przed innymi prawdę. Ową prawdą jest „TO” tajemnicze nienazwane coś, co nie opuszcza człowieka na krok, co przeraża, ale także pozwala tworzyć, pisać (tu ujawnia się ambiwalencja „TEGO”). Ważnym tematem wiersza jest literatura. Miłosz pisze zarówno o tym, czym jest literatura, a w szczególności o tym, jaką spełnia rolę dla niego, a także jak kształtuje ona relacje poety z innymi ludźmi. Wizja literatury, którą przedstawia, jest po trosze barokowa, skoro jej głównym tematem jest oddanie przemijalności, a równocześnie zachwyt nad pięknem świata (zarówno natury, jak i zmysłowości, cielesności). Poeta jest powołany do opisu świata, oddawania jego złożoności, jego obrazu (co po części nawiązuje do koncepcji mimesis); poezja jest więc pamięcią, tym, co porządkuje, zapisuje, przechowuje obraz świata. Pisanie jest „ochronną strategią zacierania śladów”, czyli w jakimś stopniu przybieraniem masek, chowaniem swego prawdziwego „ja” oraz ukrywaniem prawdy o „TYM”. Literatura stawia także poetę w roli outsidera, skazuje go na samotność i niemożność porozumienia z innymi „zwykłymi” ludźmi (to przypomina romantyczną koncepcję poety), co wynika z faktu, że poeta „sięga po to, co zabronione”, a więc w jakiś sposób łamie zasady, mówi o rzeczach trudnych/niewygodnych. Tak więc, bunt i samotność okazują się pośrednio wpisane w strategię pisarską. Nie podejmując się nazwać „TEGO”, podmiot liryczny-poeta zbliża się jednak do opisania, określenia tego, czym jest tytułowe „TO”, dokonuje tego za pomocą rozbudowanych porównań-obrazów. Wszystkie obrazy łączy: przeczucie tragedii, nieuchronności, strach, nagłe poznanie przerażającej prawdy. Czym jest więc „TO”? „TO” jest naszym losem, nieuchronnością, przeznaczeniem, śmiercią. „TEGO” nie można nazwać, ponieważ budzi przerażenie, samo wypowiedzenie jest w jakiejś mierze unicestwieniem, śmiercią. Ratunkiem okazuje się literatura (choć poeta wiąże także pewne nadzieje z powrotem do dzieciństwa – krainy szczęśliwości) i być może na tym polega jej bunt, owo „sięganie po to, co zabronione” – literatura ocala przed przemijaniem, zatrzymuje w pamięci, a więc sprzeciwia się śmierci. I wygląda na to, że jest naszym jedynym możliwym „buntem” wobec śmierci.
Czesław Miłosz. To. Żebym wreszcie powiedzieć mógł, co siedzi we mnie. Wykrzyknąć: ludzie, okłamywałem was Mówiąc, że tego we mnie nie ma, Kiedy TO jest tam ciągle, we dnie i w nocy. Chociaż właśnie dzięki temu Umiałem opisywać wasze łatwopalne miasta, Wasze krótkie miłości i zabawy rozpadające się w próchno, Kolczyki, lustra, zsuwające się ramiączko, Sceny w sypialniach i na pobojowiskach. Pisanie było dla mnie ochronną strategią Zacierania śladów. Bo nie może podobać się ludziom Ten, kto sięga po zabronione. Przywołuję na pomoc rzeki, w których pływałem, jeziora Z kładką między sitowiem, dolinę, W której echu pieśni wtórzy wieczorne światło, I wyznaję, że moje ekstatyczne pochwały istnienia Mogły być tylko ćwiczeniami wysokiego stylu, A pod spodem było TO, czego nie podejmuję się nazwać. TO jest podobne do myśli bezdomnego, kiedy idzie po mroźnym, obcym mieście. I podobne do chwili, kiedy osaczony Żyd widzi zbliżające się ciężkie kaski niemieckich żandarmów. TO jest jak kiedy syn króla wybiera się na miasto i widzi świat prawdziwy: nędzę, chorobę, starzenie się i śmierć. TO może też być porównane do nieruchomej twarzy kogoś, kto pojął, że został opuszczony na zawsze. Albo do słów lekarza o nie dającym się odwrócić wyroku. Ponieważ TO oznacza natknięcie się na kamienny mur, i zrozumienie, że ten mur nie ustąpi żadnym naszym błaganiom. Warstwa formalna. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Wiersz wolny, współczesna wersja wiersza zdaniowego. Tytuł: określa temat, celowo w sposób enigmatyczny, jest także tytułem całego tomiku. Przerzutnie: użyte przede wszystkim w porównaniach, wydobywają i podkreślają znaczenie słów – budują dramatyzm wiersza. Epitety: spora ilość, większość z nich ma charakter obrazowy. Porównania: spełniają w wierszu kluczową rolę, są rozbudowane, skonstruowane za pomocą ciągu obrazów. Metafora: tylko jedna – określa, czym jest pisanie. Dwa czasy gramatyczne: przeszły i teraźniejszy – sygnalizują, określają sytuację podmiotu lirycznego „kiedyś” i „teraz”. Warstwa treściowa. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 2. Wiersz jest zapisem przemyśleń podmiotu lirycznego na temat świata, literatury, a także tajemniczego „TO”, które pozostaje do końca niewyrażone. Podmiot liryczny znajduje się w sytuacji, kiedy pragnąłby już nie skrywać prawdy o „TYM”, chciałby ujawnić ją przed innymi. Próbuje określić owo tajemnicze „TO”, jednak nie chce lub nie potrafi go nazwać wprost. „TO” jest ambiwalentne – budzi przerażenie (o czym świadczą wprowadzone porównania), ale umożliwia także pisanie, utrwalanie świata, w szczególności jego przemijania. Podmiot wiersza czuje się zagubiony, próbuje sięgać do wspomnień, ratować się urodą świata. To jednak nie pomaga. W zakończeniu wiersza pojawia się porównanie, które podkreśla, że „TO” jest nieuchronne i że niczego nie mogą zmienić nasze ludzkie błagania. Interpretacja. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 3. Punktem wyjścia wiersza jest dramatyczne pragnienie podmiotu lirycznego, aby przerwać milczenie, aby wykrzyczeć skrywaną przed innymi prawdę. Ową prawdą jest „TO” tajemnicze nienazwane coś, co nie opuszcza człowieka na krok, co przeraża, ale także pozwala tworzyć, pisać (tu ujawnia się ambiwalencja „TEGO”). Ważnym tematem wiersza jest literatura. Miłosz pisze zarówno o tym, czym jest literatura, a w szczególności o tym, jaką spełnia rolę dla niego, a także jak kształtuje ona relacje poety z innymi ludźmi. Wizja literatury, którą przedstawia, jest po trosze barokowa, skoro jej głównym tematem jest oddanie przemijalności, a równocześnie zachwyt nad pięknem świata (zarówno natury, jak i zmysłowości, cielesności). Poeta jest powołany do opisu świata, oddawania jego złożoności, jego obrazu (co po części nawiązuje do koncepcji mimesis); poezja jest więc pamięcią, tym, co porządkuje, zapisuje, przechowuje obraz świata. Pisanie jest „ochronną strategią zacierania śladów”, czyli w jakimś stopniu przybieraniem masek, chowaniem swego prawdziwego „ja” oraz ukrywaniem prawdy o „TYM”. Literatura stawia także poetę w roli outsidera, skazuje go na samotność i niemożność porozumienia z innymi „zwykłymi” ludźmi (to przypomina romantyczną koncepcję poety), co wynika z faktu, że poeta „sięga po to, co zabronione”, a więc w jakiś sposób łamie zasady, mówi o rzeczach trudnych/niewygodnych. Tak więc, bunt i samotność okazują się pośrednio wpisane w strategię pisarską. Nie podejmując się nazwać „TEGO”, podmiot liryczny-poeta zbliża się jednak do opisania, określenia tego, czym jest tytułowe „TO”, dokonuje tego za pomocą rozbudowanych porównań-obrazów. Wszystkie obrazy łączy: przeczucie tragedii, nieuchronności, strach, nagłe poznanie przerażającej prawdy. Czym jest więc „TO”? „TO” jest naszym losem, nieuchronnością, przeznaczeniem, śmiercią. „TEGO” nie można nazwać, ponieważ budzi przerażenie, samo wypowiedzenie jest w jakiejś mierze unicestwieniem, śmiercią. Ratunkiem okazuje się literatura (choć poeta wiąże także pewne nadzieje z powrotem do dzieciństwa – krainy szczęśliwości) i być może na tym polega jej bunt, owo „sięganie po to, co zabronione” – literatura ocala przed przemijaniem, zatrzymuje w pamięci, a więc sprzeciwia się śmierci. I wygląda na to, że jest naszym jedynym możliwym „buntem” wobec śmierci.