Schemat interaktywny. Zdjęcie przedstawia pola uprawne. Elementy ilustracji interaktywnej: 1. Ogólne warunki uwłaszczenia. Zabór pruski Chłopi w zamian za uwłaszczenie musieli odstąpić na rzecz pana 1/3–1/2 użytkowanej ziemi lub jednorazowo wypłacić równoważne odszkodowanie pieniężne.
Zabór austriacki Uwłaszczeni chłopi płacili odszkodowanie za uzyskaną ziemię w formie dodatkowych podatków.
Zabór rosyjski Cała ziemia uprawiana przez chłopów przechodziła na ich własność. W zamian płacili oni dodatkowy podatek gruntowy., 2. Gospodarstwa chłopskie objęte uwłaszczeniem.
Zabór pruski Gospodarstwa średnie i duże uwłaszczone od 1811/1816 r., gospodarstwa małorolne – od 1850 r.
Zabór austriacki Wszystkie kategorie gospodarstw.
Zabór rosyjski Wszystkie kategorie gospodarstw. Chłopi bezrolni (Królestwo Polskie) otrzymywali skonfiskowane przez carat dobra kościelne., 3. Skutki uwłaszczenia.
Zabór pruski Ubożsi chłopi potracili ziemię, gdyż nie mogli spłacić wysokich odszkodowań; stawali się robotnikami rolnymi pracującymi w folwarkach. Do połowy XIX w. zniknęły małe chłopskie gospodarstwa, bo w nowej sytuacji ekonomicznej mogły przetrwać tylko silne i rentowne folwarki. Chłopi bezrolni zostali służbą folwarczną. Wielkie Księstwo Poznańskie dzięki modernizacji stało się rolniczym zapleczem Królestwa Prus. Warunki uwłaszczenia pozwoliły uniknąć rozdrobnienia gospodarstw chłopskich i stworzyły samonapędzający się mechanizm modernizacji.

Zabór austriacki Reformy pozornie korzystne dla chłopów, ale znacznie wolniejsze i mniej konsekwentne modernizowanie gospodarki. Zachowanie serwitutów było przyczyną licznych procesów sądowych chłopów z ziemianami, a także aktów kradzieży i wandalizmu na terenach dworskich. Największy odsetek gospodarstw stanowiły gospodarstwa drobne (małorolne). Nie ukształtowała się średnia i wielka własność chłopska (na początku XX w. 80 proc. gospodarstw miało mniej niż 5 hektarów).

Zabór rosyjski Reformy pozornie korzystne dla chłopów. Znacznie wolniejsze i mniej konsekwentne modernizowanie gospodarki. W 1870 r. duże i średnie gospodarstwa stanowiły ok. 40 proc. własności chłopskiej., 4. Chłopi i ich gospodarstwa. Szacunkowe i uśrednione wielkości gospodarstw chłopskich w dobie. Tabela. Małe (zagrodnicy): 3–20 morgów, 0,75–5 hektarów. Średnie: powyżej 20 morgów, od 5 hektarów. Duże (kmiecie): powyżej 40 morgów, od 10 hektarów. 1 hektar równa się 0,01 kilometr kwadratowy.