Słowa ponad regułami
Obejrzyjcie zdjęcia prezentujące naukowców podczas pracy. Zgromadźcie słownictwo opisujące ich cechy charakteru oraz emocje towarzyszące pracy nad odkryciami naukowymi.
Nazwij emocje wyrażone w związkach wyrazowych:
oblać się zimnym potem;
włosy stają na głowie;
być bladym jak ściana;
czuć mdłości;
złamana kariera;
czuć coś przez skórę.
Wysłuchaj recytacji wiersza Wisławy Szymborskiej pt. „Odkrycie”, a następnie przeczytaj ten utwór. Zwróć uwagę na to, kto może być osobą mówiącą w wierszu. Co o niej wiemy?
Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DGXsiwpLY
Wisława Szymborska, Odkrycie Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., tylko do użytku edukacyjnego.
Wisława Szymborska
Polska poetka, laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (1996). Magda Umer napisała o niej: „Nie tylko poetka, lecz także filozof i mędrzec. Często w jednym jej zdaniu odnajduję coś, o czym myślę pół życia. Czytam i dziękuję, że dane są mi te zdania, klucze otwierające tyle pozamykanych drzwi”.
OdkrycieWierzę w wielkie odkrycie.
Wierzę w człowieka, który dokona odkrycia.
Wierzę w przestrach człowieka, który dokona odkrycia.Wierzę w bladość jego twarzy,
w mdłości, w zimny pot na wardze.Wierzę w spalenie notatek,
w spalenie ich na popiół,
w spalenie co do jednej.Wierzę w rozsypanie liczb,
w rozsypanie ich bez żalu.Wierzę w pośpiech człowieka,
w dokładność jego ruchów,
w nieprzymuszoną wolę.Wierzę w utłuczenie tablic,
w wylanie płynów,
w zgaszenie promienia.Twierdzę, że to się uda
i że nie będzie za późno,
i rzecz rozegra się w nieobecności świadków.Nikt się nie dowie, jestem tego pewna,
ani żona, ani ściana,
nawet ptak, bo nuż wyśpiewa.Wierzę w nieprzyłożoną rękę,
wierzę w złamaną karierę,
wierzę w zaprzepaszczoną pracę wielu lat.
Wierzę w sekret zabrany do grobu.Szybują mi te słowa ponad regułami.
Nie szukają oparcia w jakichkolwiek przykładach.
Moja wiara jest silna, ślepa i bez podstaw.Wisława Szymborska, Odkrycie, [w:] tejże, x, Warszawa 1970, s. 112.
Porozmawiajcie w grupach o tym, jak rozumiecie wiersz Wisławy Szymborskiej. Następnie zaprezentujcie swoje przemyślenia na forum klasy.
Grupa I: W jakie zachowania odkrywcy wierzy osoba mówiąca w wierszu? Wskażcie odpowiednie cytaty i wytłumaczcie własnymi słowami.
Grupa II: Na czym oparta jest wiara osoby mówiącej w wierszu? Wskażcie odpowiedni cytat.
Grupa III: Czy osoba mówiąca w wierszu jest optymistą, czy pesymistą? Poprzyjcie swoje zdanie argumentami.
Grupa IV: Jaki inny tekst, zaczynający się od słów: „Wierzę...”, przypomina wiersz Wisławy Szymborskiej? Na czym polega podobieństwo między oboma tekstami? Podajcie dwa przykłady.
Odpowiedz w kilku zdaniach na pytanie, co powinno cechować naukowca i jego pracę, żeby świat był bezpieczny.
Albert Einstein tak skomentował swoją rolę w skonstruowaniu bomby atomowej: „Gdybym tylko wiedział, powinienem był zostać zegarmistrzem”.
Podajcie inne przykłady odkryć oraz ich skutków pozytywnych i negatywnych.
Odkrycie | Skutek pozytywny | Skutek negatywny |
rozszczepienie atomu | źródło taniej i czystej energii | bomba atomowa, choroba popromienna |
Spróbujcie wyjaśnić, od czego zależy, czy odkrycie będzie służyło ludzkości.
Wilhelm Conrad Roentgen otrzymał kiedyś list, w którym pewien pan prosił go o przysłanie kilku promieni i instrukcji ich użycia, ponieważ nie ma czasu, by przyjechać do uczonego osobiście. Roentgen odpowiedział: „W tej chwili nie mam, niestety, promieni. Pragnę przy tym zauważyć, że ich wysyłka to nadzwyczaj skomplikowana sprawa. Już łatwiej będzie panu przysłać mi swoją klatkę piersiową”.