Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
E-materiały do kształcenia zawodowego

Zapylacze

ROL.03. Prowadzenie produkcji pszczelarskiej – technik pszczelarz 314206

ROL.09. Organizacja i nadzorowanie produkcji rolniczej i pszczelarskiej – technik pszczelarz 314206

Słownik pojęć dla e‑materiału

Instrukcja korzystania ze słownika

Słownik zawiera pojęcia ułożone w kolejności alfabetycznej. Pojęcia zawierają odnośniki do elementów składowych e‑materiału, w których zostały zastosowane. Za pomocą wyszukiwarki „Filtruj pojęcie” można wyszukać odpowiednie pojęcie w słowniku.

1
bioróżnorodność
bioróżnorodność

zróżnicowanie żywej przyrody na wszystkich poziomach jej organizacji (materiału genetycznego, populacji i gatunków oraz ekosystemów).

Dzikie zapylaczeD12REPs5XDzikie zapylacze

detektor środowiska
detektor środowiska

organizm żywy wskazujący obecność szkodliwych czynników w środowisku, np. wystąpienie oziębienia spowodowało wyginięcie w naszej faunie zadrzechni fioletowej (czarnej pszczoły), która po ociepleniu pojawiła się ponownie.

Dzikie zapylaczeD12REPs5XDzikie zapylacze

gatunek monolektyczny
gatunek monolektyczny

gatunek pszczół odwiedzający oraz zbierający pyłek i nektar wyłącznie z roślin przynależnych do jednego rodzaju.

Dzikie zapylaczeD12REPs5XDzikie zapylacze

gatunek oligolektyczny
gatunek oligolektyczny

gatunek pszczół zbierający pyłek z blisko spokrewnionych roślin jednego gatunku lub rodzaju.

Dzikie zapylaczeD12REPs5XDzikie zapylacze

gatunek polilektyczny
gatunek polilektyczny

gatunek pszczół niewykazujący specjalizacji w zbieraniu pyłku z określonych roślin.

Dzikie zapylaczeD12REPs5XDzikie zapylacze

kokon
kokon

inaczej oprzęd; osłona wykonana przez larwy pozostające w zasklepionych komórkach. Do wykonania kokonu larwy wykorzystują wydzielinę gruczołów przędnych. Różne stadia rozwojowe pszczół samotnych mogą przechodzić okres diapauzy w kokonie, łącznie z formą imaginalną, jak np. murarka ogrodowa. Kokony różnych gatunków pszczół samotnych (np. porobnica murarka) mogą mieć zróżnicowaną budowę, grubość, kształt oraz barwę.

Hodowla murarki ogrodowejDE1VLbPBIHodowla murarki ogrodowej

lepiarkowate
lepiarkowate

rodzina skupiająca najprymitywniejsze pszczoły – mające krótkie narządy gębowe, co upodabnia je do os grzebiących. Gnieżdżą się w ziemi lub w pustych gałązkach roślin. Większość lepiarkowatych jest polilektyczna, nieliczne są oligolektyczne. W Polsce żyją dwa rodzaje lepiarkowatych: lepiarka i samotka.

Dzikie zapylaczeD12REPs5XDzikie zapylacze

miesiarkowate
miesiarkowate

jedna z największych rodzin pszczół. Należą do niej gatunki pszczół samotnych zaliczane do brzuchozbieraczek, które budują gniazda w ziemi, w otworach w drewnie, w pustych łodygach roślin i muszlach. Są to głównie gatunki polilektyczne. W Polsce żyje 15 rodzajów miesiarkowatych.

Dzikie zapylaczeD12REPs5XDzikie zapylacze

monokultura 
monokultura 

system rolniczy lub leśny polegający na wieloletnim uprawianiu na tym samym obszarze roślin jednego gatunku bądź o podobnych wymaganiach glebowych; powoduje to szybkie wyjałowienie (obniżenie zasobności) gleb nawet bardzo żyznych, zmianę ich struktury oraz ograniczenia w żywieniu dzikich zapylaczy.

Dzikie zapylaczeD12REPs5XDzikie zapylacze

nektar
nektar
Rzp5ck6S10eax
Wilczomlecz (Euphorbia meloformis) z nektarem
Źródło: Frank Vincentz, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.

wydzielina miodników (zw. nektariami) będąca wodnym roztworem cukru gronowego, trzcinowego i innych (o stężeniu do ok. 50%) substancji, nadających mu smak, barwę i zapach.

Dzikie zapylaczeD12REPs5XDzikie zapylacze

odrętwienie zimowe
odrętwienie zimowe

stan znieruchomienia owadów, hibernacji związanej z porą roku, objawiającej się spowolnieniem procesów życiowych (obniżenie temperatury ciała, poziomu przemiany materii).

Hodowla murarki ogrodowejDE1VLbPBIHodowla murarki ogrodowej

owadopylność (entomogamia)
owadopylność (entomogamia)
R8lDmh702gbYw
Pszczoła.
Źródło: Jon Sullivan, Wikimedia Commons, domena publiczna.

najczęściej występująca w przyrodzie forma zapylenia kwiatów.

Dzikie zapylaczeD12REPs5XDzikie zapylacze

pożytek pszczeli
pożytek pszczeli

zasoby surowców pochodzenia roślinnego (nektar, pyłek kwiatowy, spadź, niekiedy także inne soki roślinne), zbierane i wykorzystywane przez pszczoły jako pokarm i surowiec do produkcji miodu i pierzgi.

Dzikie zapylaczeD12REPs5XDzikie zapylacze

pszczolinkowate
pszczolinkowate

rodzina obejmująca tylko pszczoły zbierające pyłek. Prawie wszystkie gatunki kopią gniazda w ziemi. Większość pszczolinkowatych to samotne pszczoły. Stanowią ważną grupę zapylaczy roślin, w tym uprawnych. Są to głównie gatunki polilektyczne, oligolektyczne, nieliczne stanowią grupę monolektycznych. W Polsce żyje pięć rodzajów pszczolinkowatych.

Dzikie zapylaczeD12REPs5XDzikie zapylacze

pyłek
pyłek
R17cPYkbpIUI9
Pyłek na kwiecie malwy różowej.
Źródło: Frank Vincentz, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.

inaczej ziarna pyłku, męskie elementy rozrodcze roślin nasiennych. Młode ziarno pyłku jest mikrosporą (męskim zarodnikiem), dojrzałe ziarno pyłku, łącznie z łagiewką, jest gametofitem (w cyklu życiowym roślin pokolenie rozmnażające się płciowo) męskim. Ziarna pyłku mogą być pojedyncze lub połączone w grupy, np. po cztery, tworząc tetrady lub nawet większe grupy, tzw. pyłkowiny. U niektórych roślin iglastych, np. sosny, pyłek jest zaopatrzony w pęcherzyki powietrzne, ułatwiające rozsiewanie się ziaren pyłku i zapylanie za pośrednictwem wiatru. Urzeźbienie powierzchni ziaren pyłku jest charakterystyczne dla różnych gatunków roślin.

Dzikie zapylaczeD12REPs5XDzikie zapylacze

równowaga ekologiczna
równowaga ekologiczna

harmonia między żywymi organizmami a ich środowiskiem naturalnym.

Dzikie zapylaczeD12REPs5XDzikie zapylacze

siatka entomologiczna
siatka entomologiczna

jeden z przyrządów stosowanych przez badaczy owadów do ich chwytania.

Trzmiele – hodowla, biologia i rozmnażanieDFaGpDaOhTrzmiele – hodowla, biologia i rozmnażanie

smuklikowate
smuklikowate

jedna z największych i najszerzej rozprzestrzenionych rodzin pszczół. Należą do niej pszczoły od bardzo małych do dużych. Gnieżdżą się w ziemi, często w koloniach lub samotnie. Są to głównie gatunki polilektyczne, oligolektyczne, nieliczne stanowią grupę monolektycznych. W Polsce żyje 11 rodzajów smuklikowatych.

Dzikie zapylaczeD12REPs5XDzikie zapylacze

spójnicowate
spójnicowate

niewielka rodzin skupiająca pszczoły duże i średniej wielkości. Gnieżdżą się w ziemi, czasem tworzą duże kolonie. Pojawiają się latem, a nawet w drugiej połowie lata. Są to głównie gatunki oligolektyczne. W Polsce żyją trzy rodzaje.

Dzikie zapylaczeD12REPs5XDzikie zapylacze

środki ochrony roślin
środki ochrony roślin

substancje przeznaczone do ochrony roślin uprawnych przed szkodliwymi organizmami, do niszczenia niepożądanych roślin (tzw. chwastów) oraz do regulowania wzrostu, rozwoju i innych procesów biologicznych w roślinach uprawnych.

Dzikie zapylaczeD12REPs5XDzikie zapylacze

woliera
woliera

izolator z siatki plastikowej. Wiosną ustawiony na poletkach o powierzchni 1 mIndeks górny 2 podczas rozpoczynającego się kwitnienia jasnoty białej. Wolierę wykorzystuje się do chowu trzmieli zgodnie z jego naturalnym cyklem życiowym. Do każdego izolatora wpuszcza się po jednej matce trzmiela, która zagnieżdża się w drewnianym uliku wypełnionym delikatną trawą, zebraną na przedwiośniu z niekoszonych łąk. Po 3–4 tygodniach w izolatorze pojawiają się robotnice, które są zwiastunem rozwinięcia rodziny.

Trzmiele – hodowla, biologia i rozmnażanieDFaGpDaOhTrzmiele – hodowla, biologia i rozmnażanie

zapylenie
zapylenie

przeniesienie ziaren pyłku z pręcika na zalążek (okienko) u roślin nagonasiennych (rośliny charakteryzujące się brakiem owocolistków osłaniających zalążek) lub na znamię słupka u roślin okrytonasiennych (rośliny charakteryzujące się zredukowanym gametofitem, brakiem rodni i plemni, mające owocolistki).

Dzikie zapylaczeD12REPs5XDzikie zapylacze

zapylenie sztuczne
zapylenie sztuczne

krzyżowanie sztuczne; w hodowli roślin ręczne przenoszenie pyłku pobranego z wybranych komponentów ojcowskich (zapylaczy) na znamię roślin matecznych.

Trzmiele – hodowla, biologia i rozmnażanieDFaGpDaOhTrzmiele – hodowla, biologia i rozmnażanie