E-materiały do kształcenia zawodowego

Reguluję mechanizm fortepianu i pianina, klawiaturę oraz urządzenie pedałowe

AUD.04 Strojenie i korekta fortepianów i pianin oraz AUD.03. Budowa i renowacja fortepianów i pianin - Technik Budowy i Strojenia Fortepianów i Pianin 311945

Słownik pojęć dla e‑materiału

1
Instrukcja korzystania ze słownika

Słownik pojęć do e‑zasobu zawiera hasła oraz ich definicje. Hasła zostały ułożone w kolejności alfabetycznej. Wybrane pojęcia zawierają również odsyłacze (linki) do elementów składowych e‑zasobu, w których zostały użyte.

Poprawne korzystanie ze słownika pojęć pozwoli Ci opanować podstawowy zasób słownictwa branżowego oraz ułatwi przyswojenie wiedzy zawartej w materiale w e‑zasobie.

1
abnik
abnik

Mały wkręt regulacyjny, zamocowany w górnej części dźwigni młotkowej fortepianowej.

baryłka regulacyjna wysokości górnego ramienia dźwigni repetycyjnej
baryłka regulacyjna wysokości górnego ramienia dźwigni repetycyjnej

Drewniany element z filcową poduszką będący częścią dźwigni repetycyjnejdźwignia repetycyjnadźwigni repetycyjnej. Jest zamontowany na końcu dolnego ramienia dźwigni.

  • Gra wcielanie się w role - Korektora mechanizmów fortepianów i pianinDcZo2dCb7Gra wcielanie się w role - Korektora mechanizmów fortepianów i pianin

  • Źródło: Strona internetowa Skład fortepianów i pianin Tomasz Jachowicz, Mechanizm pianina i fortepianu. Co to jest mechanizm wiedeński albo górnotłumikowy?, https://www.pianoexpert.pl/Mechanizm-pianina-i-fortepianu.-Co-to-jest-mechanizm-wiedenski-albo-gornotlumikowy--40.html [dostęp 30.12.2022 r.].

baryłka wyzwalacza
baryłka wyzwalacza

Element mechanizmu pianinowego lub fortepianowego odpowiedzialny za regulację wyzwoleniawyzwoleniewyzwolenia.

R1MgaJQqMiqyz
baryłka wyzwalacza
Źródło: licencja: CC BY 3.0.
belka konstrukcyjna tłumików
belka konstrukcyjna tłumików

Elementy wykonany z drewna twardego, np. bukowego, na którym są zamontowane wszystkie dźwignie tłumikowedźwignia tłumikowadźwignie tłumikowe fortepianowe, przykręcone metalowymi wkrętamiwkręt regulacyjny dźwigni tłumikawkrętami poprzez widełki dźwigni.

  • Animacja 3D - Proces pracy dźwigni tłumikowej w fortepianieDTgSMlVz8Animacja 3D - Proces pracy dźwigni tłumikowej w fortepianie

  • Źródło: Strona internetowa Skład fortepianów i pianin Tomasz Jachowicz, Mechanizm pianina i fortepianu. Co to jest mechanizm wiedeński albo górnotłumikowy?, https://www.pianoexpert.pl/Mechanizm-pianina-i-fortepianu.-Co-to-jest-mechanizm-wiedenski-albo-gornotlumikowy--40.html [dostęp 30.12.2022 r.].

bródka młotka
bródka młotka

Inaczej baryłka młotka. Element wchodzący w skład dźwigni młotkowej fortepianowej, składający się z drewnianego rdzenia i filcowej otuliny, na której jest skórka jelonkowa. Bródka młotka jest zamocowana do spodniej części trzonka młotkowego.

chwytnik
chwytnik

Element wchodzący w skład dźwigni głównej, zbudowany z główki i metalowego pręta, biorący udział w pochwycie młotka.

dźwignia repetycyjna
dźwignia repetycyjna

Część całego urządzenia tłumikowegourządzenie tłumikoweurządzenia tłumikowego. Jest umieszczona w tunelu i przykręcona do belki głównej rozporowej szkieletu fortepianowego.

R14hDzBVNDQhB
Dźwignia repetycyjna
Źródło: Akademia Fiansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
dźwignia tłumikowa
dźwignia tłumikowa

Część całego urządzenia tłumikowegourządzenie tłumikoweurządzenia tłumikowego. Jest umieszczona w tunelu i przykręcona do belki głównej rozporowej szkieletu fortepianowego.

ReDOd27wxJfXO
Dźwignia tłumikowa
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
głębokość gry
głębokość gry

Zagłębienie się klawisza w jego przedniej części.

główka tłumika
główka tłumika

Drewniana główka z naklejonym filcem. Służy do tłumienia strun. W fortepianie leży na chórach, powodując zatrzymanie ich drgania, czyli całkowite wytłumienie dźwięku.

  • Animacja 3D - Proces pracy dźwigni tłumikowej w fortepianieDTgSMlVz8Animacja 3D - Proces pracy dźwigni tłumikowej w fortepianie

  • Źródło: Strona internetowa Skład fortepianów i pianin Tomasz Jachowicz, Mechanizm pianina i fortepianu. Co to jest mechanizm wiedeński albo górnotłumikowy?, https://www.pianoexpert.pl/Mechanizm-pianina-i-fortepianu.-Co-to-jest-mechanizm-wiedenski-albo-gornotlumikowy--40.html [dostęp 30.12.2022 r.].

halbgang
halbgang

Odejście tłumika od struny w połowie skoku młotka.

klawisz biały
klawisz biały

To klawisz diatoniczny, cały ton, część klawiatury fortepianowej lub pianinowej.

RZkdw9v94mBon
Klawisz biały
Źródło: https://unsplash.com/, domena publiczna.
klawisz czarny
klawisz czarny

To półton należący do klawiatury fortepianowej lub pianinowej.

R1GfvzdQNpqJR
Klawisz czarny
Źródło: https://unsplash.com/, domena publiczna.
kołek klawiaturowy okrągły
kołek klawiaturowy okrągły

To metalowa część ramy klawiaturowej, która znajduje się na ramiaku środkowymramiak klawiaturowy środkowy wagowyramiaku środkowym.

korpusy dźwigni tłumikowych
korpusy dźwigni tłumikowych

Główny element dźwigni tłumikowejdźwignia tłumikowadźwigni tłumikowej, wykonany z drewna, w którym umieszczone są np. łyżeczka, wkręt regulacyjnywkręt regulacyjny dźwigni tłumikawkręt regulacyjny czy pręt tłumikowypręt tłumikowypręt tłumikowy.

  • Animacja 3D - Proces pracy dźwigni tłumikowej w fortepianieDTgSMlVz8Animacja 3D - Proces pracy dźwigni tłumikowej w fortepianie

  • Źródło: Strona internetowa Skład fortepianów i pianin Tomasz Jachowicz, Mechanizm pianina i fortepianu. Co to jest mechanizm wiedeński albo górnotłumikowy?, https://www.pianoexpert.pl/Mechanizm-pianina-i-fortepianu.-Co-to-jest-mechanizm-wiedenski-albo-gornotlumikowy--40.html [dostęp 30.12.2022 r.].

lampka spirytusowa
lampka spirytusowa

Narzędzie korektorskie, zbudowane z korpusu i końcówki, z której wydobywa się knot umieszczony wewnątrz tego korpusu i nasączony denaturatem. Narzędzie to służy do przyparzania, czyli do podgrzewania ogniem, np. trzonków młotkowych, w celu zmiękczenia ich struktury wewnętrznej (włókien), aby można było ustawić je ręcznie: w lewo, w prawo, w górę lub w dół.

R1Bwcpk8CIqfG
Lampka spirytusowa
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
lira
lira

Urządzenie pedałowe fortepianowe.

listwa oporowa tłumików
listwa oporowa tłumików

Drewniana listwa z filcową poduszką w dolnej krawędzi, zamontowana w tunelu fortepianowym. Umieszczona nad dźwigniami tłumikowymidźwignia tłumikowadźwigniami tłumikowymi w celu stawiania im oporu przy zbyt wysokim podejściom.

  • Animacja 3D - Proces pracy dźwigni tłumikowej w fortepianieDTgSMlVz8Animacja 3D - Proces pracy dźwigni tłumikowej w fortepianie

  • Źródło: Strona internetowa Skład fortepianów i pianin Tomasz Jachowicz, Mechanizm pianina i fortepianu. Co to jest mechanizm wiedeński albo górnotłumikowy?, https://www.pianoexpert.pl/Mechanizm-pianina-i-fortepianu.-Co-to-jest-mechanizm-wiedenski-albo-gornotlumikowy--40.html [dostęp 30.12.2022 r.].

listwa ruchoma tłumików
listwa ruchoma tłumików

Drewniana listwa z filcową poduszką, zamontowana w tunelu fortepianowym, pod wszystkimi dźwigniami tłumikowymidźwignia tłumikowadźwigniami tłumikowymi. Służy do podnoszenia ich podczas pracy pedału fortepedał fortepedału forte.

  • Gra wcielanie się w role - Korektora mechanizmów fortepianów i pianinDcZo2dCb7Gra wcielanie się w role - Korektora mechanizmów fortepianów i pianin

  • Źródło: Strona internetowa Skład fortepianów i pianin Tomasz Jachowicz, Mechanizm pianina i fortepianu. Co to jest mechanizm wiedeński albo górnotłumikowy?, https://www.pianoexpert.pl/Mechanizm-pianina-i-fortepianu.-Co-to-jest-mechanizm-wiedenski-albo-gornotlumikowy--40.html [dostęp 30.12.2022 r.].

listwa spoczynkowa ruchoma
listwa spoczynkowa ruchoma

To element, na którym spoczywają młotki pianinowe, a podczas pracy pedału pianopedał pianopedału piano cała listwa przybliża wszystkie młotki ku strunom.

listwa zamkowa
listwa zamkowa

Metalowa część, która jest elementem korpusukorpusy dźwigni tłumikowychkorpusu dźwigni tłumikowejdźwignia tłumikowadźwigni tłumikowej. Łyżeczka tłumikowa jest odpowiedzialna za ruch całej dźwigni podczas pracy klawisza.

  • Animacja 3D - Proces pracy dźwigni tłumikowej w fortepianieDTgSMlVz8Animacja 3D - Proces pracy dźwigni tłumikowej w fortepianie

  • Źródło: Strona internetowa Skład fortepianów i pianin Tomasz Jachowicz, Mechanizm pianina i fortepianu. Co to jest mechanizm wiedeński albo górnotłumikowy?, https://www.pianoexpert.pl/Mechanizm-pianina-i-fortepianu.-Co-to-jest-mechanizm-wiedenski-albo-gornotlumikowy--40.html [dostęp 30.12.2022 r.].

łyżeczki dźwigni głównych
łyżeczki dźwigni głównych

Metalowe elementy zamontowane w tylnej części dźwigni głównych, odpowiedzialne za odejście tłumików w czasie ruchu młotków.

R8MlMwwwU5m1h
Łyżeczka dźwigni głównej
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
moderator
moderator

Urządzenie składające się z listwy z paskiem filcu. Po wciśnięciu pedału środkowego, listwa uruchamia dźwignię i popychacz, aby filc opuścił się pomiędzy młotki a chóry strun. Moderator służy do wyciszenia i zmiany barwy dźwięku.

orzech
orzech

Główny element dźwigni orzecha, w skład którego wchodzą między innymi przeciwchwytnik, trzonek młotkowy, główka młotka.

1,1
RqV1e1fWcN3Ns
Dźwignia orzecha
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
RVnfXT51goHl9
Dźwignia orzecha
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
pedał forte
pedał forte

Prawy pedał pianina lub fortepianu, odpowiedzialny za odsunięcie lub podniesienie tłumików od strun.

pedał piano
pedał piano

Lewy pedał, odpowiedzialny za dosunięcie się młotków do strun w pianinie lub przesunięcie klawiatury wraz z mechanizmem w fortepianie.

pęseta
pęseta

Inaczej pinceta. W tym przypadku narzędzie korektorskie używane podczas regulacji elementów mechanizmów i klawiatur pianin i fortepianów.

R7RoLzr2VXsI2
pęseta prosta i zakrzywiona
Źródło: https://pl.wikipedia.org/, licencja: CC BY-SA 3.0.
pilot
pilot

Metalowa lub mosiężna krótka śruba lub drewniana główka osadzona na metalowym pręcie, wchodząca w skład klawisza białegoklawisz białybiałegoczarnegoklawisz czarnyczarnego klawiatury pianinowej lub fortepianowej.

podkładka kaszmirowa
podkładka kaszmirowa

Kółko o średnicy 10 milimetrów, stosowane jako podkładka pod klawisze czarneklawisz czarnyczarnebiałeklawisz białybiałe na kołkach okrągłychkołek klawiaturowy okrągłykołkach okrągłych ramiaka środkowegoramiak klawiaturowy środkowy wagowyramiaka środkowego.

popychacz pedału piano
popychacz pedału piano

Mosiężny lub stalowy element, który wchodzi w skład urządzenia pedałowego fortepianowego, czyli liryliraliry. Wykonując pionowy ruch, bezpośrednio pracuje z tylną częścią pedałupedał pianopedału. Podnosi urządzenie zamontowane w stole klawiaturowym, które jest odpowiedzialne za np. przesunięcie klawiatury wraz z mechanizmem.

  • Gra wcielanie się w role - Korektora mechanizmów fortepianów i pianinDcZo2dCb7Gra wcielanie się w role - Korektora mechanizmów fortepianów i pianin

  • Źródło: Strona internetowa Skład fortepianów i pianin Tomasz Jachowicz, Mechanizm pianina i fortepianu. Co to jest mechanizm wiedeński albo górnotłumikowy?, https://www.pianoexpert.pl/Mechanizm-pianina-i-fortepianu.-Co-to-jest-mechanizm-wiedenski-albo-gornotlumikowy--40.html [dostęp 30.12.2022 r.].

pręt tłumikowy
pręt tłumikowy

Metalowy pręt umieszczony w korpusiekorpusy dźwigni tłumikowychkorpusie dźwigni tłumikowejdźwignia tłumikowadźwigni tłumikowej fortepianowej. Jego koniec jest zamontowany w główce tłumikagłówka tłumikagłówce tłumika. Pracuje pionowo, w wykaszmirowanym otworze prowadnicy tłumikowejprowadnica tłumikowaprowadnicy tłumikowej.

R1IOHb03Bfhn6
Pręt tłumikowy
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
  • Animacja 3D - Proces pracy dźwigni tłumikowej w fortepianieDTgSMlVz8Animacja 3D - Proces pracy dźwigni tłumikowej w fortepianie

  • Źródło: Strona internetowa Skład fortepianów i pianin Tomasz Jachowicz, Mechanizm pianina i fortepianu. Co to jest mechanizm wiedeński albo górnotłumikowy?, https://www.pianoexpert.pl/Mechanizm-pianina-i-fortepianu.-Co-to-jest-mechanizm-wiedenski-albo-gornotlumikowy--40.html [dostęp 30.12.2022 r.].

prowadnica tłumikowa
prowadnica tłumikowa

Drewniana listwalistwa ruchoma tłumikówlistwa zamontowana do zewnętrznej krawędzi płyty rezonansowej fortepianowej. Ma wykaszmirowane otwory, w których pionowo pracują pręty tłumikowepręt tłumikowypręty tłumikowe.

  • Animacja 3D - Proces pracy dźwigni tłumikowej w fortepianieDTgSMlVz8Animacja 3D - Proces pracy dźwigni tłumikowej w fortepianie

  • Źródło: Strona internetowa Skład fortepianów i pianin Tomasz Jachowicz, Mechanizm pianina i fortepianu. Co to jest mechanizm wiedeński albo górnotłumikowy?, https://www.pianoexpert.pl/Mechanizm-pianina-i-fortepianu.-Co-to-jest-mechanizm-wiedenski-albo-gornotlumikowy--40.html [dostęp 30.12.2022 r.].

ramiak klawiaturowy środkowy wagowy
ramiak klawiaturowy środkowy wagowy

Jeden z ramiaków wchodzących w skład całej ramy klawiaturowej.

regulator do pilotów
regulator do pilotów

Narzędzie korektorskie, używane również do regulacji baryłek wyzwalaczybaryłka wyzwalaczabaryłek wyzwalaczy fortepianowych. Zbudowane z metalowej części roboczej i przeważnie drewnianej rękojeści.

regulator lejkowy
regulator lejkowy

Narzędzie korektorskie pianinowe, używane do regulacji baryłek wyzwalaczybaryłka wyzwalaczabaryłek wyzwalaczy.

steinlung
steinlung

Odległość młotków od strun w stanie spoczynku.

stopka dźwigni głównej
stopka dźwigni głównej

Drewniany element wchodzący w skład dźwigni głównej pianinowej lub fortepianowej. Ma bezpośredni kontakt z pilotempilotpilotem.

  • Gra wcielanie się w role - Korektora mechanizmów fortepianów i pianinDcZo2dCb7Gra wcielanie się w role - Korektora mechanizmów fortepianów i pianin

  • Źródło: Strona internetowa Skład fortepianów i pianin Tomasz Jachowicz, Mechanizm pianina i fortepianu. Co to jest mechanizm wiedeński albo górnotłumikowy?, https://www.pianoexpert.pl/Mechanizm-pianina-i-fortepianu.-Co-to-jest-mechanizm-wiedenski-albo-gornotlumikowy--40.html [dostęp 30.12.2022 r.].

szablon kostka
szablon kostka

Drewniana kostka w kształcie klina, która jest używana do regulacji głębokości grygłębokość grygłębokości gry klawiszy pianinowych lub fortepianowych.

szpacja
szpacja

Odległość np. pomiędzy młotkami lub klawiszami.

  • Gra wcielanie się w role - Korektora mechanizmów fortepianów i pianinDcZo2dCb7Gra wcielanie się w role - Korektora mechanizmów fortepianów i pianin

  • Źródło: Strona internetowa Skład fortepianów i pianin Tomasz Jachowicz, Mechanizm pianina i fortepianu. Co to jest mechanizm wiedeński albo górnotłumikowy?, https://www.pianoexpert.pl/Mechanizm-pianina-i-fortepianu.-Co-to-jest-mechanizm-wiedenski-albo-gornotlumikowy--40.html [dostęp 30.12.2022 r.].

sztyft płaski
sztyft płaski

Kołek klawiaturowy umiejscowiony w ramiaku przednim ramy klawiaturowej pianinowej lub fortepianowej.

suwmiarka
suwmiarka

Przyrząd służący do pomiaru. Zakresy pomiarowe suwmiarek obejmują standardowo przedział od 0 do 150 mm lub nawet do 3000 mm.

R15DiiyvclDb2
Suwmiarka elektroniczna (cyfrowa)
Źródło: https://pl.wikipedia.org/, licencja: CC BY-SA 4.0.
taśma magnetyczna
taśma magnetyczna

Szablon, który umieszcza się na strunach w punkcie uderzenia młotków. Służy do pomiaru odległości wyzwoleniawyzwoleniewyzwolenia.

urządzenie tłumikowe
urządzenie tłumikowe

Część mechanizmu fortepianowego zamontowana do belki głównej rozporowej szkieletowej. Urządzenie jest zbudowane z belki konstrukcyjnej dźwigni tłumikowychbelka konstrukcyjna tłumikówbelki konstrukcyjnej dźwigni tłumikowych, listwy ruchomejlistwa ruchoma tłumikówlistwy ruchomej podnoszącej dźwigni tłumikadźwignia tłumikowadźwigni tłumika, widełek tłumikawidełki tłumikawidełek tłumika, tłumika, wkrętu regulacyjnegowkręt regulacyjny dźwigni tłumikawkrętu regulacyjnego dźwigni tłumikadźwignia tłumikowadźwigni tłumika, dźwigni tłumikowejdźwignia tłumikowadźwigni tłumikowej, widełek przegubowych górnych, zawiasu dźwigni tłumikadźwignia tłumikowadźwigni tłumika, łyżeczki tłumika, prowadnicy tłumikowejprowadnica tłumikowaprowadnicy tłumikowej, -listwy oporowej tłumikówlistwa oporowa tłumikówlistwy oporowej tłumików. Urządzenie tłumikowe jest przeznaczone do pracy całej dźwigni wraz z tłumikiem.

widełki tłumika
widełki tłumika

Drewniane widełki, na których jest zamontowana dźwignia pracująca w kaszmirowym łożysku na stalowej ośce.

  • Animacja 3D - Proces pracy dźwigni tłumikowej w fortepianieDTgSMlVz8Animacja 3D - Proces pracy dźwigni tłumikowej w fortepianie

  • Źródło: Strona internetowa Skład fortepianów i pianin Tomasz Jachowicz, Mechanizm pianina i fortepianu. Co to jest mechanizm wiedeński albo górnotłumikowy?, https://www.pianoexpert.pl/Mechanizm-pianina-i-fortepianu.-Co-to-jest-mechanizm-wiedenski-albo-gornotlumikowy--40.html [dostęp 30.12.2022 r.].

wkrętak lejkowy
wkrętak lejkowy

Inaczej regulator lejkowyregulator lejkowyregulator lejkowy. Narzędzie korektorskie pianinowe, używane do regulacji baryłek wyzwalaczybaryłka wyzwalaczabaryłek wyzwalaczy.

wkręt regulacyjny dźwigni tłumika
wkręt regulacyjny dźwigni tłumika

Wkręt zamontowany w dolnej części korpusukorpusy dźwigni tłumikowychkorpusu dźwigni tłumikowejdźwignia tłumikowadźwigni tłumikowej. Ma bezpośredni kontakt z listwą ruchomąlistwa ruchoma tłumikówlistwą ruchomą dźwigni tłumikowychdźwignia tłumikowadźwigni tłumikowych i służy do regulacji równoczesnego podnoszenia się jednocześnie wszystkich tłumików.

  • Animacja 3D - Proces pracy dźwigni tłumikowej w fortepianieDTgSMlVz8Animacja 3D - Proces pracy dźwigni tłumikowej w fortepianie

  • Źródło: Strona internetowa Skład fortepianów i pianin Tomasz Jachowicz, Mechanizm pianina i fortepianu. Co to jest mechanizm wiedeński albo górnotłumikowy?, https://www.pianoexpert.pl/Mechanizm-pianina-i-fortepianu.-Co-to-jest-mechanizm-wiedenski-albo-gornotlumikowy--40.html [dostęp 30.12.2022 r.].

występ popychacza
występ popychacza

Część popychacza zarówno pianinowego jak i fortepianowego. Pełni rolę łącznika pomiędzy popychaczem a baryłką wyzwalaczabaryłka wyzwalaczabaryłką wyzwalacza.

wyzwolenie
wyzwolenie

Wysunięcie się popychacza spod dźwigni orzechaorzechorzecha w pianinie lub wysunięcie się popychacza spod bródki (baryłki) młotkabródka młotkabródki (baryłki) młotka w fortepianie.

żelazko korektorskie
żelazko korektorskie

Mosiężny pręt z drewnianą rękojeścią służący do prasowania filcu listwy spoczynkowej ruchomejlistwa spoczynkowa ruchomalistwy spoczynkowej ruchomej młotków pianinowych.