E-materiały do kształcenia zawodowego

Ocena zdrowia konia i pierwsza pomoc

ROL.01. Jeździectwo i trening koni – jeździec 516408 i technik hodowca koni 314203

Słownik pojęć dla e‑materiału

Instrukcja korzystania ze słownika

Słownik zawiera pojęcia ułożone w kolejności alfabetycznej. Pojęcia zawierają odnośniki do elementów składowych e‑materiału, w których zostały zastosowane. Za pomocą wyszukiwarki „Filtruj pojęcie” można wyszukać odpowiednie pojęcie w słowniku.

1
american paint horse
american paint horse

autonomiczna rasa koni o atletycznej budowie ciała. Zwierzęta te mają szerokie pierś i kłąb oraz stosunkowo niedużą głowę. Są zwrotne, szybkie i silne. Tym, co je wyróżnia, jest umaszczenie: plamy w różnych odcieniach mieszają się z bielą. Do najpopularniejszych odmian należą: overo – białe plamy są niesymetrycznie rozmieszczone na całym ciele i rzadko sięgają poniżej grzbietu, biel nie jest dominująca, a nogi są ciemne; tovero – najpowszechniejsze umaszczenie, nieregularne plamy rozmieszczone na całym ciele i na ogonie, na bokach są duże, natomiast na klatce piersiowej drobniejsze i bardziej liczne; tobiano – nogi są białe, a plamy na ciele mają owalne kształty, na głowie znajduje się najczęściej wzór gwiazdki. Konie american paint horse chętnie współpracują z człowiekiem, biorą udział w rajdach i wyścigach oraz pracują na ranczach.

R1KAvRtOGaxme
American paint horse
Źródło: Karakal, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

american quarter horse
american quarter horse

amerykańska rasa konia o bardzo dobrym, atletycznym umięśnieniu. Posiada geny koni hiszpańskich, appaloosa oraz mustangów. Głowa ma klinowaty kształt, oczy są duże, a uszy małe. Szyja jest prosta i nisko osadzona, a grzywa dość skąpa. Szeroki i średnio zarysowany kłąb, grzbiet mocny oraz umięśniony zad z nisko osadzonym i mało obfitym ogonem. Konie tej rasy mają silne tylne nogi. Umaszczenie występuje we wszystkich podstawowych odmianach, może być kasztanowate, kare lub izabelowate (palomino), ale rzadko siwe. Wysokość tych zwierząt wynosi 160 cm w kłębie. Quarter horse są spokojnymi końmi, pojętnymi i wyjątkowo wytrzymałymi. Chody płaskie, galop niezwykle szybki na krótkich odcinkach. Duża zwrotność i wytrzymałość. Wykorzystuje się je w rekreacji, ujeżdżaniu oraz jeździe wierzchem (zwłaszcza typu western). American quarter horse i american paint horse są predysponowane do nawracającej formy miopatii przeciążeniowej wywołanej zaburzeniami metabolicznymi (choroba spichrzeniowa polisacharydów – PSSM), z uwagi na częstsze występowanie schorzenia u tych ras.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

apatia
apatia

stan, w którym koń może być apatyczny (nie interesuje go świat zewnętrzny), słabo reaguje na bodźce, nie ma apetytu, porusza się w powolny sposób i jest osłabiony, ma matową sierść, chudnie i ciężko oddycha. Koń wykazujący znamiona apatii często stoi z opuszczoną głową (nawet kilka godzin), ma spięte mięśnie i może wykazywać bolesność niektórych partii ciała. Oczy są smutne, pozbawione energii i blasku. Mogą pojawić się również problemy trawienne, np. biegunka. Apatia może w konsekwencji doprowadzić do depresji.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

aseptyka
aseptyka

postępowanie zapobiegające dostaniu się drobnoustrojów chorobotwórczych do jakiegoś środowiska, np. otwartej rany, bądź mające na celu dążenie do jałowości pomieszczeń, narzędzi, leków, materiałów opatrunkowych i innych przedmiotów medycznych; ma m.in. zastosowanie na salach operacyjnych, w badaniach laboratoryjnych, w produkcji leków i żywności.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

badanie endoskopowe płuc
badanie endoskopowe płuc

badanie obrazowe polegające na wprowadzeniu do wnętrza jamy ciała sondy (endoskopu) zaopatrzonej w kamerę, której obraz widoczny na ekranie pozwala lekarzowi ocenić stan tkanek i narządów wewnętrznych. Dzięki endoskopii można zdiagnozować takie choroby jak: dychawica świszcząca, RAO, choroby worków powietrznych lub choroby jamy ustnej. W przypadku diagnostyki chorób układu oddechowego wykonuje się dynamiczne badanie endoskopowe, czyli podczas ruchu konia na bieżni lub pod siodłem. Koń porusza się wtedy z wprowadzonym do nosa endoskopem.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

behawior
behawior

wzorzec zachowania i działania, który u zwierząt może występować dwojako: na drodze dziedziczenia (np. ucieczka przed niebezpieczeństwem) lub poprzez naśladownictwo. Poznanie behawioru oraz zrozumienie go ma wpływ nie tylko na koński dobrostan, ale także na bezpieczeństwo opiekuna, jeźdźca lub trenera. To, w jaki sposób odbywa się praca z koniem czy jego utrzymanie, może wpłynąć na powstanie niepożądanych zachowań, np. nałogów i narowów, a także doprowadzić do zaburzeń końskiej psychiki (depresja, nadmierna agresja).

Ocena stanu zdrowia i dalsze postępowanie w przypadku chorobyD15VVjNPkOcena stanu zdrowia i dalsze postępowanie w przypadku choroby

brzeg koronowy kopyta
brzeg koronowy kopyta

potocznie zwany koronką; zgrubienie, które otacza kopyto w miejscu połączenia masy rogowej z sierścią. Wydziela ono substancję podobną do lakieru, która chroni zrogowaciałą część kopyta przed nadmierną wilgocią oraz wysuszeniem. Komórki tworzywa korony produkują komórki potomne, które rogowaciejąc, tworzą rureczki rogu oraz część warstwy listewkowej. Powstający róg, czyli zewnętrzna część ściany kopyta, od zewnątrz pokryty jest cienką warstwą komórek zwanych glazurą. Wytwarzane są one w koronce i chronią kopyto przed utratą wilgotności.

Rvz3DrtftShyi
Kopyto konia. Numerem 1 oznaczono brzeg koronowy kopyta.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

chlorheksydyna
chlorheksydyna

organiczny związek chemiczny, który jest syntetycznym antyseptykiem. Jest dostępny w różnych postaciach (np. szampony, spraye i maści) i zaleca się go m.in.: przy zapaleniu ucha zewnętrznego, zapaleniu dziąseł, w chorobach przyzębia, powierzchownych infekcjach skóry, miejscowej dezynfekcji ran i okołooperacyjnej antyseptyce skóry. Chlorheksydyna ma działanie bakteriobójcze, bakteriostatyczne i przeciwbakteryjne. Oddziałuje na bakterie Gram‑dodatnie, Gram‑ujemne, a także likwiduje niektóre typy pierwotniaków, wirusów i drożdżaków przez uszkadzanie ich błon komórkowych. Jest używana głównie jako środek odkażający skórę, rany, błony śluzowe oraz narzędzia chirurgiczne. U koni stosowana głównie w leczeniu ran i otarć.

czas kapilarny (włośniczkowy) CRT
czas kapilarny (włośniczkowy) CRT

czas potrzebny do ponownego wypełnienia krwią naczyń krwionośnych po ucisku. Aby go zbadać, należy przycisnąć palcem dziąsło konia przez sekundę, a następnie obserwować, jak szybko uciskane miejsce wróci do swojego pierwotnego koloru (powinno nastąpić to natychmiast). Błony śluzowe powinny mieć różową barwę (nie ciemnoczerwoną, bladą lub siną) i być lśniące. Nieprawidłowości wykryte przy badaniu błon śluzowych mogą świadczyć o odwodnieniu oraz o problemach z układem krążenia konia.

Wykonywanie pomiarów podstawowych parametrów fizjologicznych koniaDaYt7o8huWykonywanie pomiarów podstawowych parametrów fizjologicznych konia

czułki kopytowe
czułki kopytowe

stalowe cęgi, które służą weterynarzom i kowalom do badania kopyt. Poprzez ucisk czułkami kopytowymi lokalizuje się bolesne miejsca.

RY2JsIrD5jkxX
Badanie przy pomocy czułek kopytowych
Źródło: licencja: CC BY-SA 3.0.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

dziegieć
dziegieć

smoła drzewna; produkt o gęstej, smolistej konsystencji, który powstaje w wyniku suchej destylacji drewna lub kory różnych gatunków drzew i krzewów. Smoła bukowa stosowana jest w pielęgnacji kopyt końskich – dziegieć zawiera bowiem substancje o działaniu grzybobójczym, przeciwzapalnym, bakteriostatycznym i pobudzającym odbudowę uszkodzonego tworzywa kopytowego, ponieważ w jego skład wchodzą żywice i fenole. Substancje zawarte w dziegciu hamują również procesy gnilne rogu, zmniejszają jego podatność na bakterie i kwasy organiczne, które zawarte są w nawozie, a także przywracają spoistość i uodparniają kopyta na urazy mechaniczne. Dziegciu możemy używać w razie potrzeby, niekiedy wystarczy nałożyć go co 4–5 dni lub doraźnie. Preparat nakładamy za pomocą pędzla na dokładnie wyczyszczone i suche kopyto.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

dychawica świszcząca
dychawica świszcząca

(łac. nervus laryngeus recurrens) porażenie, z reguły lewostronne, końcowej gałązki nerwu krtaniowego wstecznego; choroba przewlekła zwierząt domowych (koni i bydła), objawy to głównie trudności z oddychaniem przy jednoczesnym braku gorączki; z dychawicą mamy do czynienia, gdy liczba oddechów w stanie spoczynku przekracza 14 na minutę (u koni) i 20 na minutę (u bydła); przyczyny to głównie choroby dróg oddechowych i serca; leczenie zależne jest od zmian patologicznych, cięższe przypadki nie są uleczalne; dychawicę zalicza się do wad ukrytych konia, za które można żądać odszkodowania od osoby, która sprzedała chore zwierzę

Choroby i urazy koniDEAAKxRy0Choroby i urazy koni

flegmona
flegmona

nazywana również ropowicą; bakteryjna infekcja tkanki podskórnej u koni, która jest trudna do leczenia. Przyczyną wniknięcia bakterii powodujących to zakażenie może być nawet najdrobniejsza rana, otarcie lub ukłucie igłą podczas iniekcji. Nawroty choroby mogą wystąpić w momencie obniżonej odporności. Najczęstsze objawy flegmony to silny obrzęk (zwykle dotyczy on kończyny, ale może obejmować inne obszary), gorączka, osowiałość oraz silny ból. Leczenie obejmuje długotrwałe podawanie antybiotyków, leków przeciwzapalnych, a także sterydów.

R80Gf1ERTsmaz
Flegmona
Źródło: Paulina Zielińska, Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

gruda
gruda

dość uciążliwe w leczeniu schorzenie skóry koni, które medycznie określa się jako egzemę pęciny. Choroba często umiejscawia się na kończynach miednicznych koni, natomiast rzadziej występuje na kończynach piersiowych. Przyczyny: niekorzystne warunki utrzymania, zanieczyszczenie ściółki oraz pastwisk, zbyt duża wilgoć, brak higieny, błędy żywieniowe, predyspozycje rasowe – dotyczy to koni o długich pęcinach z długim i grubym włosiem czy o zbyt suchej skórze, która łatwo ulega pęknięciom (np. konie fryzyjskie, shire, rasy zimnokrwiste). Schorzenie występuje początkowo w zgięciu pęcinowym oraz na piętkach i we wczesnym stadium dotyczy tylko powierzchownych warstw skóry: jest zaczerwieniona, pojawia się wysięk i powstają liczne strupki. W stadium późniejszym choroba wnika również w głębsze warstwy skóry, strupki stają się większe, a rany się powiększają i pękają. Przy nadkażeniach tkanki podskórnej mogą wystąpić flegmona, obrzęki oraz kulawizna, co wymaga dodatkowo ogólnej antybiotykoterapii.

RYiYnMr3sSViU
Gruda
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

guz biodrowy
guz biodrowy

guz kości biodrowej; kostna wypukłość, która powinna znajdować się poniżej kości krzyżowej; na podstawie jej położenia można łatwo ocenić kondycję konia. Zbyt wystające guzy biodrowe świadczą o niedożywieniu lub leciwym wieku konia.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

kantar
kantar

rodzaj prostej uzdy bez wędzidła. Umożliwia czyszczenie, prowadzenie i wykonywanie innych prac przy koniu. Wykorzystywany też do przywiązania konia w boksie lub stanowisku. Najczęściej wykonany z nylonu bądź skóry.

R1YV8idWQ84X9
Koń z założonym kantarem
Źródło: fir0002, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.

Wykonywanie pomiarów podstawowych parametrów fizjologicznych koniaDaYt7o8huWykonywanie pomiarów podstawowych parametrów fizjologicznych konia

kłąb konia
kłąb konia

najwyższy punkt konia, gdzie kończy się szyja, a zaczyna grzbiet. Jest on miejscem przyczepu ważnych mięśni, dlatego bardzo istotne jest jego ukształtowanie. Kłąb powinien być widocznie zaznaczony, wystarczająco wysoki oraz szeroki, a także daleko zachodzący ku tyłowi. Niewyraźny, zbyt ostro wystający lub płaski może świadczyć o niedożywieniu, nieprawidłowej budowie lub złym treningu. Zbyt wystający kłąb podatny jest na zranienia i obtarcia siodłem w czasie jazd, natomiast na zbyt płaskim kłębie siodło będzie przesuwało się na boki. Jest to również miejsce, które wyznacza koński wzrost – mierzymy go od ziemi do końca kłębu.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

kłoda
kłoda

tułów konia; wraz z grzbietem chroni wszystkie najważniejsze narządy wewnętrzne zwierzęcia. Wśród wad kłody rozróżniamy: kłodę przebudowaną, kiedy kość krzyżowa znajduje się wyżej niż kłąb (prawidłowość charakterystyczna jedynie dla zwierząt młodych), oraz kłodę cybatą – wadę charakteryzującą się dużo wyższym punktem położenia szczytu kłębu w stosunku do lędźwi oraz wklęsłą linią grzbietu; przyczyną wystąpienia kłody cybatej jest m.in. niedożywienie.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

kłus
kłus

dwutaktowy chód konia (również osła i innych koniowatych). W czasie kłusa koń podnosi nogi parami po przekątnej (prawą przednią oraz lewą tylną i na odwrót). Gdy słuchamy kłusującego konia, możemy wyraźnie usłyszeć dwa, regularnie powtarzające się takty. Wyróżniamy 4 rodzaje kłusa: roboczy - w kłusie roboczym koń porusza się naprzód w równowadze, silnymi, równymi i elastycznymi krokami; powinna być widoczna dobra akcja pęcin, jest to możliwe tylko wtedy, gdy koń porusza się z impulsem, zebrany - koń porusza się do przodu z uniesioną i zaokrągloną szyją, jego nos jest ustawiony przed linią pionu; stawy skokowe są mocno zaangażowane, przez co utrzymują energiczny impuls i umożliwiają łopatkom łatwy ruch w każdym kierunku; wykrok jest krótszy, a chód lżejszy i bardziej mobilny, pośredni - zwierzę porusza się naprzód swobodnymi, średnio wyciągniętymi krokami, lekko obniża głowę i szyję, a jego nos znajduje się przed linią pionu, wyciągnięty - koń maksymalnie wydłuża wykrok i sylwetkę, jego kopyta powinny dotykać ziemi w miejscu, które wskazują ich czubki; kopyta przednich nóg nie powinny cofać się przed postawieniem ich na podłoże (jeżeli taka sytuacja ma miejsce, to główną przyczyną jest nadmiernie ograniczanie konia na wodzach, które nie pozwala wydłużyć sylwetki).

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

kolka
kolka

określenie powszechnie stosowane w przypadku bóli pochodzących z obrębu jamy brzusznej. Mogą one dotyczyć różnych układów i narządów. Pod względem pochodzenia kolki można podzielić na: bóle pochodzące z przewodu pokarmowego (żołądka, jelit cienkich, jelit grubych), z układu moczowego, czyli tzw. kolki nerkowe lub pęcherzowe, bóle morzyskowe, które pochodzą z wątroby, śledziony lub otrzewnej. Ze względu na intensywność objawów bólowych wyróżnia się: kolki o przebiegu ostrym (bardzo mocne bóle) oraz kolki przewlekłe (bóle słabo zaznaczone lub objawy występujące nieregularnie).

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

kończyna miedniczna
kończyna miedniczna

kończyna tylna, która łączy się z kręgosłupem w stawie krzyżowo‑biodrowym. Skrzydło kości biodrowej jest przymocowane do dużych wyrostków poprzecznych pierwszych kręgów krzyżowych i wsparte więzadłem brzusznym, grzbietowym oraz krzyżowo‑biodrowym. Staw krzyżowo‑biodrowy nie powoduje ruchu i nie zgina się tak mocno jak staw biodrowy czy kolanowy. Za ruch w tym obszarze odpowiada natomiast staw lędźwiowo‑krzyżowy.

Wykonywanie pomiarów podstawowych parametrów fizjologicznych koniaDaYt7o8huWykonywanie pomiarów podstawowych parametrów fizjologicznych konia

kończyna piersiowa
kończyna piersiowa

przednia kończyna konia, która podtrzymuje dwie trzecie ciężaru ciała zwierzęcia. Brakuje w niej obojczyka. Kość ramieniowa biegnie pod kątem ku tyłowi. W stawie łokciowym znajdują się zrośnięte kości: łokciowa i promieniowa. Poniżej stawu, jaki tworzą te kości wraz z kośćmi nadgarstka (stawu nadgarstkowego), budowa kończyny jest identyczna jak kończyny miednicznej. Kończyna piersiowa, w odróżnieniu od miednicznej, nie ma połączenia stawowego z kręgosłupem. Łączy się z tułowiem i szyją oraz głową za pomocą mięśniozrostu tułowiowo‑kończynowego, który składa się z szeregu jednostek mięśniowych stabilizujących łopatkę i kość ramienną.

Wykonywanie pomiarów podstawowych parametrów fizjologicznych koniaDaYt7o8huWykonywanie pomiarów podstawowych parametrów fizjologicznych konia

kopyto
kopyto

ostatni człon palca (kończyny) u ssaków nieparzystokopytnych; w skład kopyta wchodzą puszka rogowa, miazga twórcza oraz tkanka podskórna. Miazga jest złożona ze skóry właściwej oraz żywego naskórka, którego wytworem jest puszka rogowa. Tkanka podskórna, położona między skórą a okostną kości kopytowej, nad częścią podeszwową puszki rogowej, jest silnie zgrubiała i tworzy sprężystą poduszeczkę. Górny brzeg puszki (korona) jest zagłębiony w skórze, jej ściana dolna (podeszwa) jest zgrubiała, obwodowa – cieńsza; ściany ulegają ścieraniu od zewnątrz i narastają od strony skóry. U ssaków parzystokopytnych dwa większe palce – trzeci i czwarty – zakończone są racicą.

RtUJ1FGbCY9BX
Kopyta
Źródło: BLW, domena publiczna.

Wykonywanie pomiarów podstawowych parametrów fizjologicznych koniaDaYt7o8huWykonywanie pomiarów podstawowych parametrów fizjologicznych konia

mleczan etakrydyny
mleczan etakrydyny

organiczny związek chemiczny stosowany w stężeniu 0,1% do odkażania; oddziałuje z kwasami nukleinowymi, co powoduje hamowanie syntezy białek bakterii (głównie Gram‑dodatnich), działa również na pierwotniaki mające postać nieprzetrwalnikową. Wskazaniem do jego miejscowego zastosowania jest odkażenie śluzówek i skóry. Natomiast przeciwskazania to aplikacja dooczna, doustna oraz na duże obszary uszkodzonej skóry. Jak w przypadku każdego leku mogą wystąpić działania niepożądane. Należą do nich głównie podrażnienia i objawy nadwrażliwości. Mleczan etakrydyny występuje w preparacie o nazwie Rywanol.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

morzysko
morzysko

zespół objawów bólowych towarzyszących procesom chorobowym toczącym się w obrębie jamy brzusznej. Przyczyną morzyska są najczęściej zaburzenia przewodu pokarmowego (niedrożność, skręt, wzdęcie), niekiedy schorzenia innych narządów (wątroba, nerki), choroby zakaźne lub pasożytnicze; kolka występuje głównie u koni i bydła. W zależności od nasilenia bólu objawia się niepokojem, przyjmowaniem nienaturalnych pozycji, w skrajnych przypadkach zwierzęta rzucają się na ziemię, tarzają się, a nawet tracą przytomność. Leczenie: należy wezwać weterynarza, ponieważ w przypadku tego schorzenia liczy się czas i podanie leku. Im szybciej zostanie wdrożone leczenie konia, tym większa szansa na lekki przebieg morzyska i całkowite wyleczenie. Do czasu przyjazdu lekarza weterynarii należy kontrolować parametry konia: tętno (norma: od 28 do 40 uderzeń serca na minutę), oddech (norma: od 8 do 16 oddechów na minutę) oraz temperaturę ciała (norma: od 37,5 do 38,2 stopni Celsjusza). Można oprowadzać zwierzę w ręku lub na lonży, aby pobudzić przemianę materii i stymulować wypróżnienie; należy obserwować oddawanie moczu i kał. Jeśli bóle są intensywne, podajemy zwierzęciu środki przeciwbólowe i rozkurczające.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

lonża
lonża

(franc. longe – linka, uździenica, rzemień; z łac. longa – długa) długa, 5–8‑metrowa, lina, na której prowadzony jest koń (również osioł). W czasie nauki jazdy dzięki niej instruktor lub trener ma możliwość kontrolowania konia, aby uczeń mógł skoncentrować się na ćwiczeniu równowagi lub wyrabiania dosiadu. Lonżę wykorzystujemy również do ubezpieczania zawodników woltyżerki, akrobatów cyrkowych oraz w hipoterapii. Ponadto możemy użyć tej długiej liny do lonżowania konia bez jeźdźca. Lonżowanie powinno odbywać się w obydwu kierunkach, aby partie mięśni po obu stronach końskiego ciała były równomiernie wyćwiczone.

Choroby i urazy koniDEAAKxRy0Choroby i urazy koni

nagwożdżenie
nagwożdżenie

rana podeszwy lub strzałki powstała w wyniku nastąpienia na ostry przedmiot. Przyczyny: nagwożdżenie mogą spowodować m.in. gwóźdź, drut kolczasty, odłamki szkła, kawałek blachy lub kamienie. Przebiciu może ulec róg podeszwy lub strzałka, kaletka kopytowa, kość kopytowa, staw kopytowy, a nawet ścięgno mięśnia zginacza głębokiego palców. Objawy: nagłe wystąpienie kulawizny, podwyższona temperatura, wzmożone pulsowanie tętnic palcowych, a niekiedy wypływ mazi z kaleki kopytowej lub stawu oraz obrzęk w okolicy koronowej. Mogą wystąpić objawy zapalenia tworzywa kopytowego. Leczenie: przy podejrzeniu nagwożdżenia należy najpierw wyszukać ranę, delikatnie rozczyszczając kopyto, i ją oczyścić. W przypadkach zadawnionych należy rozciąć ranę (po zastosowaniu znieczulenia). Po wykonaniu zabiegu ranę zabezpiecza się opatrunkiem. Przy rozległych zmianach należy zastosować antybiotykoterapię. Koniom, które nie były szczepione na tężec, podaje się surowicę przeciwtężcową. Przedłużające się ropienie rany wskazuje na powikłania.

Choroby i urazy koniDEAAKxRy0Choroby i urazy koni

nakostniaki
nakostniaki

twarde kostne deformacje, wyczuwalne jako guzki, które powstają w wyniku uszkodzeń okostnej. Pojawiają się najczęściej na kości śródręcza, rzadziej na śródstopiu. Najczęstsze przyczyny występowania nakostniaków to: urazy mechaniczne, uderzenia, kopnięcia przez inne konie, zbyt duże dawki pożywienia (przekarmienie), niedobory mineralno‑witaminowe, zbyt intensywne treningi, za twarde podłoże, nieprawidłowe struganie kopyt, niewłaściwe kucie, a także wady postawy oraz czynniki genetyczne. Objawy nakostniaków to: początkowo opuchlizna oraz niewielki guzek zlokalizowany na nodze, najczęściej po wewnętrznej stronie kości nadpęcia. Następnie pojawia się opuchlizna kości rysikowej, a koń może zacząć kuleć. Po kilku dniach opuchlizna schodzi, a w jej miejsce pojawia się twardy niebolesny guzek. Przy nakostniakach w momencie ich tworzenia może wystąpić kulawizna (gdy są jeszcze nieskostniałe). W takim przypadku można zastosować okłady lub wcierki z preparatów przeciwzapalnych bądź ostrzykiwanie okolicy objętej stanem zapalnym preparatami przeciwzapalnymi. Nakostniaków, które wystąpiły z dala od ścięgien (i nie powodują kulawizny), nie należy ruszać.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ)
niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ)

leki z tej grupy stosuje się w codziennym leczeniu chorób u koni, a także w celu zmniejszenia bólu pooperacyjnego. Z uwagi na występowanie objawów pożądanych, jak i niepożądanych ta grupa leków powinna być stosowana jako część przeciwbólowej terapii złożonej, a nie jako pojedyncze leki. Wśród niesteroidowych leków przeciwzapalnych można wyróżnić m.in. fenylbutazon, stosowany w leczeniu chorób układu kostno‑szkieletowego. Drugi pod względem popularności użycia lek to fluniksyna, podawana zwłaszcza przy kolkach; ma ona wpływ na wzrost ciśnienia krwi i jej przepływu, co wspomaga dyfuzję tlenu do tkanek. Warto wymienić także ketoprofen i karprofen, używane głównie w ortopedii. Najnowszy zarejestrowany w Polsce lek dla koni to firokoksyb, który może być stosowany doustnie.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

ochwat
ochwat

aseptyczne zapalenie tworzywa kopytnego u konia, które okrywa kość kopytową. W wyniku zaburzeń krążenia dochodzi do powstawania wysięku, który poprzez ucisk powoduje odklejanie się blaszek kopytowych i ich martwicę. Schorzenie to jest bardzo niebezpieczne z uwagi na możliwość trwałego zniekształcenia rogu kopyta w wyniku powikłań. Przyczyny powstawania ochwatu to m.in.: zaburzenia trawienne polegające na wytwarzaniu przez jelita związków toksycznych, zaleganie treści w jelitach grubych (przy zatkaniach i niedrożnościach), nagła zmiana diety – zwłaszcza duże ilości węglowodanów, przekarmienie paszami treściwymi, burakami, rzepakiem lub melasą, pojenie zgrzanego konia dużą ilością zimnej wody (nagłe oziębienie organizmu), brak regularnego ruchu, praca na zbyt twardym podłożu, pozostawienie zgrzanego konia na zimnie lub w przeciągu, nieprawidłowe kucie (kucie na gorąco), zbyt długi transport. Na ochwat zapadają częściej konie, które już kiedyś na to chorowały. Występują również predyspozycje rasowe: najczęściej chorują kuce, koniki polskie oraz częściej od ras szlachetnych konie zimnokrwiste. Zazwyczaj ochwat dotyka przednich kończyn, ale może też pojawić się we wszystkich czterech kopytach. Ochwat może mieć postać ostrą lub przewlekłą.

R1IW6xIzOH2QE
Kopyto w zroście tworzywa spowodowanym przez ochwat.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Wykonywanie pomiarów podstawowych parametrów fizjologicznych koniaDaYt7o8huWykonywanie pomiarów podstawowych parametrów fizjologicznych konia

ochwat przeciążeniowy
ochwat przeciążeniowy

zwany kiedyś chorobą marszową; powstaje w wyniku stanów zapalnych stawów, porażenia nerwów oraz po złamaniu kości kończyny przeciwległej. Szacuje się, że częstotliwość jego występowania wynosi ponad 10% przypadków. Najczęściej rozwija się w kończynach przednich i parzyście, natomiast sporadycznie w tylnych. W przypadku ochwatu przeciążeniowego koń przenosi zdrową kończynę pod linię pośrodkową tułowia. W ten sposób obciąża boczną krawędź kopyta i przyległą do niej część podeszwy. Najbardziej prawdopodobną przyczyną powstawania tego rodzaju schorzenia może być zatem zmniejszona perfuzja (przepływ) przez tkanki, co prowadzi do redukcji przepływu krwi w palcu kończyny podtrzymującej w wyniku ciągłego obciążenia. Występuje zwykle po upływie tygodnia od przeciążenia, a jego rozwój jest stopniowy. Ochwat przeciążeniowy najczęściej jest łatwy w leczeniu.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

ochwat o podłożu jatrogennym
ochwat o podłożu jatrogennym

schorzenie wywołane przez niewłaściwe lub zbyt wysokie podawanie dawek glikokortykosteroidów – leków potocznie zwanych sterydami. Leki z tej grupy powodują szybki wzrost stężenia glukozy we krwi, co z kolei może prowadzić do insulinooporności, końskiego syndromu metabolicznego (EMS) oraz właśnie ochwatu jatrogennego (jatrogenny – będący niekorzystnym następstwem leczenia).

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

opatrunek kopytowy
opatrunek kopytowy

stosuje się w urazach kopyt, a także przy podbiciach, nagwożdżeniach i zagwożdżeniach. Preparat leczniczy w postaci płynnej musi mieć kontakt ze zranionym kopytem, stąd stosuje się tzw. poduszkę z grubej warstwy waty lub ligniny nasączonych płynem. Można do tego zastosować także pampersy lub otręby pszenne, środki te bowiem zapewniają nie tylko dostęp leku do chorego miejsca, ale również stanowią ochronę uszkodzonego kopyta. Wykonany opatrunek należy zabezpieczyć taśmą samoprzylepną, a następnie chore kopyto można włożyć w specjalny gumowy but.

Choroby i urazy koniDEAAKxRy0Choroby i urazy koni

padok
padok

(ang. paddock) ogrodzony piaszczysty bądź trawiasty plac, który przeznaczony jest do wychowu młodych koni, a także do ich rekonwalescencji po przebytych chorobach i urazach. Padoki znajdują się również przy hipodromach i torach wyścigów konnych, służą dżokejom do rozgrzewki i autoprezentacji.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

pasty dwuskładnikowe, w skład których wchodzą prazykwantel i iwermektyna
pasty dwuskładnikowe, w skład których wchodzą prazykwantel i iwermektyna

preparaty przeznaczone do leczenia inwazji pasożytów takich jak: duże słupkowce, bytujące w naczyniach krwionośnych czy tkankach, małe słupkowce, owsiki, mikrofilarie, nicienie płucne. Iwermektyna działa na gnieżdżące się w jamie ustnej i żołądku larwy gza z rodzaju Gasterophilus. Stosuje się je również do leczenia mieszanych inwazji tasiemców i nicieni lub stawonogów.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

pęcina
pęcina
R10ghygCxVJHU
Pęciny
Źródło: Rotatebot, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.

dystalna (końcowa) część kończyny konia, która razem ze znajdującym się nad nią stawem pęcinowym łączy kopyto końskie z dalszą częścią nogi. Pęcina umożliwia poruszanie się poprzez amortyzowanie ciężaru konia i wstrząsów podczas ruchu.

Wykonywanie pomiarów podstawowych parametrów fizjologicznych koniaDaYt7o8huWykonywanie pomiarów podstawowych parametrów fizjologicznych konia

podkowiaki
podkowiaki

gwoździe, które służą do mocowania podków. Produkty te są wysokiej jakości i trwałości, a produkuje się je z wysokogatunkowych materiałów, takich jak wielokrotnie hartowana stal.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

postawa podsiebna
postawa podsiebna

wadliwa postawa, w której kończyny miedniczne znajdują się pod tułowiem; utrudnia wyrzut przednich nóg, powodując przeniesienie ciężaru na przód kopyta; może być oznaką choroby, np. ochwatu

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

postawa przedsiebna
postawa przedsiebna

wadliwa postawa, w której kończyna jest zbytnio wychylona do przodu, powodując nierównomierne obciążenie więzadeł i ścięgien; może być oznaką zmęczenia, która jest symptomem choroby; występuje także u starszych koni.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

przebieg subkliniczny (podkliniczny)
przebieg subkliniczny (podkliniczny)

rodzaj zakażenia, które przebiega bez widocznych objawów chorobowych.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

puls
puls

pulsujący ruch ścian tętnic, który pojawia się w efekcie wyrzutu krwi podczas skurczu komór serca.

Wykonywanie pomiarów podstawowych parametrów fizjologicznych koniaDaYt7o8huWykonywanie pomiarów podstawowych parametrów fizjologicznych konia

puszka kopytowa
puszka kopytowa

składa się ze ścian rogowych, brzegu podstawowego wraz z linią białą, podeszwy rogowej oraz strzałki rogowej. Puszka kopytowa u konia stanowi odpowiednik ludzkiego paznokcia i tak jak on nie boli, ściera się, narasta i należy ją ścinać oraz piłować. W puszce kopytowej znajdują się dwie kości: kość kopytowa (gęsta, lekka kość w kształcie półksiężyca, ma strukturę porowatą) oraz trzeszczka kopytowa (zwana również kością łódeczkowatą), która podpiera staw kopytowy, kiedy kończyna opiera się o podłoże. Kości te łączą się z końcem dalszym kości koronowej, tworząc staw kopytowy, którego główną funkcją jest amortyzowanie wstrząsów i usprawnianie krążenia.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

RAO
RAO

(z ang. recurrent airway obstruction; wcześniej nazywana COPD z ang. chronic obstructive pulmonary disease) nawracająca choroba obturacyjna, która charakteryzuje się m.in. przewlekłym kaszlem, nadmiarem wydzieliny w drogach oddechowych czy niewydolnością oddechową w późniejszych stadiach. Obecnie nazywana jest astmą koni. RAO to choroba o podłożu alergicznym, którą wywołują zwykle pleśnie i kurz. Niekiedy może wystąpić dodatkowo lub jedynie reakcja alergiczna na pyłki roślin (wyraźne pogorszenie stanu zdrowia u koni w okresie pylenia).

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

ropne głębokie zapalenie tworzywa kopytowego
ropne głębokie zapalenie tworzywa kopytowego

przejście procesu zapalnego wynikającego z przebiegu procesu powierzchownego, na głębsze warstwy kopyta. Objawy są podobne jak przy zapaleniu powierzchownym i rozwijają się stopniowo w ciągu kilku następnych dni (3–4), są jednak zazwyczaj silniejsze: duża kulawizna z oparcia – kończyna ustawiona w pozycji ulgowej, tzn. odstawiona w bok i wysunięta do przodu, pulsacja tętnic na śródręczu (śródstopiu), podwyższona temperatura ogólna i miejscowa; zwierzę reaguje gwałtownie na ucisk czułkami kopytowymi oraz na opukiwanie. Ropa w tym procesie jest gęsta, ma konsystencję śmietany, żółtą barwę i może zawierać również elementy morfotyczne oraz strzępy obumarłych tkanek. Ropa może przemieszczać się w kierunku korony, tworząc ujście po oddzieleniu krawędzi puszki od tworzywa. Mimo otwarcia puszki kopytowej i upuszczeniu ropy bardzo często nie ma znaczącej poprawy. Postępowanie: jeśli koń jest podkuty, należy go rozkuć, oczyścić róg podeszwy nożem kopytowym i zlokalizować bolesne miejsce. Przed otwarciem puszki kopytowej należy obmyć kopyto wodą z dodatkiem środka odkażającego. Następnie należy upuścić ropę (jest ona biała lub żółtawobiała o cuchnącym zapachu). Jeśli zlokalizujemy ropień również na koronie, to powinniśmy go naciąć i zrobić przeciwotwór w linii białej. W dalszej części postępowania w miejscu otwarcia podeszwy należy zastosować opatrunek uciskowy ze środkami dezynfekcyjnymi, natomiast antybiotyki stosuje się miejscowo i ogólnie. W przypadkach ciężkich, aby uniknąć martwicy warstwy twórczej rogu kopytowego, powinno się zastosować zabieg zdjęcia ściany puszki kopytowej. Natomiast jeśli zmiany patologiczne ograniczają się tylko do tworzywa kopytowego, to należy możliwie szeroko otworzyć puszkę, aby nastąpiło swobodne oczyszczenie ogniska ropnego z obumarłych tkanek. Miejscowo stosuje się kąpiele w ciepłych roztworach środków antyseptycznych przez 2–3 tygodnie, a w okresie między kąpielami zakłada się opatrunki. Ogólnie stosuje się antybiotyki oraz leki przeciwtężcowe.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

ropne powierzchowne zapalenie tworzywa kopytowego
ropne powierzchowne zapalenie tworzywa kopytowego

proces zapalny powierzchownej warstwy tworzywa podeszwowego, które jest wynikiem zakażenia z zewnątrz. Do przyczyn jego powstania należy m.in. zagwożdżenie (spowodowane błędem przy kuciu konia), które może być bezpośrednie – gdy podkowiak przy wbijaniu od razu uszkadza tworzywo albo pośrednie – kiedy podkowiak wbity jest bardzo blisko tworzywa, nagwożdżenie (przypadkowe rany podeszwy i strzałki), ubytki w okrywie rogowej kopyta. Zapalenie ma zwykle przebieg ostry, rzadziej przewlekły. Wysięk ropny ma szarą barwę (przypomina błotnistą wodę), jest rzadki i nie wydziela przykrej woni. Ropa gromadzi się między tworzywem a rogiem podeszwy, ale może również rozejść się ku górze na tworzywo ścienne i tam wywołać zapalenie. Wydzielina przemieszcza się przy tym wzdłuż blaszek rogowych Objawy: kulawizna z oparcia – koń odstawia kończynę piersiową w bok bądź opiera ją wierzchołkiem kopyta, a kończynę miedniczną lekko wysuwa. Jeśli zapalenie jest silnie rozwinięte, zwierzę może unosić kończynę (szczególnie miedniczną) i wymachiwać nią w powietrzu. Na początku choroby temperatura wewnętrzna kopyta może wynosić powyżej 40°C i następuje wzmożone tętnienie tętnic palcowych. Po kilku dniach spada ciepłota kopyta i zmniejsza się tętnienie, może również wystąpić obrzęk pęciny i nadpęcia. Przy badaniu puszki kopytowej czułkami występuje reakcja zwierzęcia na ból i koń wyrywa gwałtownie chorą kończynę. Objawy słabną, w miarę jak proces ropny ulega ograniczeniu narastającym rogiem lub kiedy na koronie wytworzy się szczelinowaty otwór i wypłynie ropa. Postępowanie: w przypadku gdy koń jest podkuty, należy go rozkuć. Po zdiagnozowaniu czułkami kopytowymi bolesnego miejsca wycinamy w podeszwie rogowej (w okolicy linii białej lub strzałki) okrągły, przypominający lejek otwór. Dzięki temu zabiegowi ropa o szarej lub czarnej barwie wydostanie się na zewnątrz, a kulawizna zmniejszy się lub ustąpi. Po wypłynięciu ropy należy usunąć pozostałe martwe kosmki, a w otworze umieścić gazik nasączony np. jodyną. Stosujemy opatrunek uciskowy ze środkami dezynfekcyjnymi w miejscu, gdzie nastąpiło otwarcie podeszwy. Dodatkowo można zastosować kąpiele chorego kopyta w ciepłej wodzie z dodatkiem środków dezynfekcyjnych. Ogólnie stosuje się również antybiotyk i profilaktykę przeciwtężcową.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

rowek pośrodkowy strzałki
rowek pośrodkowy strzałki

element strzałki rogowej końskiego kopyta od strony podeszwy, który dzieli ją na dwie części. Część leżąca pod rowkiem pośrodkowym to trzon zakończony grotem, natomiast części nim rozdzielone to odnogi. Ku tyłowi rowek pośrodkowy przechodzi na skórę owłosioną jako dół piętkowy.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

rynienka brzuszna
rynienka brzuszna

powstaje przy nawracającej chorobie obturacyjnej (astmie) u koni. Jest to wyraźne wgłębienie w mięśniach brzucha uwidaczniające się podczas pracy tłoczni brzusznej u konia z dusznością.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

rzekomy rak strzałki
rzekomy rak strzałki

schorzenie, które obejmuje przewlekły rozrost brodawek tworzywa kopytowego oraz nieprawidłowe rogowacenie. Wygląd zmian nasuwa skojarzenie z procesem nowotworowym, jednak nim nie jest, stąd też nazwa. Chore części kopyta pokryte są naroślami, które przypominają kalafior, oraz szarobiałym nalotem. Zakażone kopyto ma przykry, gnilno‑próchniczy zapach. Proces chorobowy może obejmować strzałkę, ścianę kopyta, ściany wsporowe oraz podeszwę.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

sanki żuchwy
sanki żuchwy

część żuchwy znajdująca się pomiędzy ganaszami konia a podbródkiem.

Wykonywanie pomiarów podstawowych parametrów fizjologicznych koniaDaYt7o8huWykonywanie pomiarów podstawowych parametrów fizjologicznych konia

spastyczność mięśni
spastyczność mięśni

zaburzenie pracy mięśni, które polega na ich wzmożonym napięciu. Jest to objaw uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Charakteryzuje się zwiększonym porażeniem i niedowładem spastycznym oraz napięciem mięśniowym.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

siarczan miedzi
siarczan miedzi

tradycyjny środek wysuszający gnijące strzałki kopyt. Działa grzybobójczo na już obecne patogeny i zapobiega nawrotowi infekcji, ponieważ osusza rozmiękczone tkanki, co usuwa pożywkę dla drobnoustrojów.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

słabizna
słabizna

to delikatna i bardzo wrażliwa część konia znajdująca się poniżej lędźwi, między żebrami a udem.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

solarium dla konia
solarium dla konia

urządzenie, które wykorzystuje się głównie w celach zdrowotnych w ośrodkach jeździeckich oraz hodowlanych. Wspomaga szybkie odparowywanie wody po myciu i treningu, stymuluje cyrkulację w tkankach mięśniowych, łagodzi stres i napięcie, regeneruje mięśnie oraz kości, działa przeciwbólowo i uspokajająco, a także poprawia przepływ krwi i zapobiega urazom. Ponadto przyspiesza gojenie ran powierzchniowych, rozluźnia kręgosłup i wspomaga jego leczenie (np. bóle kręgosłupa).

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

status parazytologiczny
status parazytologiczny

stan obecności pasożytów przewodu pokarmowego w wydalonym przez konia kale.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

staw stępu
staw stępu

położony jest między kością piszczelową, kością śródstopia II, III i IV oraz dwoma kośćmi rysikowymi. Stanowi złożony mechanizm trzech kości stępu oraz czterech stawów, wśród których wyróżnia się: staw stępowo‑podudziowy – staw najbardziej ruchomy, który wykonuje ruchy wyłącznie jednopłaszczyznowe zginania–prostowania, staw skokowo‑piętowo‑ośrodkowy, ośrodkowo‑dalszy i stawy stępowo‑śródstopowe to stawy płaskie, które odgrywają rolę jedynie amortyzującą.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

sterydoterapia
sterydoterapia

terapia polegająca na leczeniu sterydami ogólnymi; powinna odbywać się pod ścisłą kontrolą lekarza.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

stetoskop
stetoskop

(z gr. stēthos – pierś + skopé – obserwacja, ogląd) przyrząd diagnostyczny, który stosuje się w medycynie; służy do osłuchiwania klatki piersiowej, serca i jamy brzusznej.

RdUtIMS9h3npt
Stetoskop
Źródło: Pexels, domena publiczna.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

strzałka kopytowa
strzałka kopytowa

element spodniej części kopyta koniowatych (tzw. podeszwy), ma kształt szerokiej strzały. Wykształca się ze zrogowaciałej opuszki palcowej i wraz z blaszką grzbietową i blaszką podeszwową buduje rogową puszkę kopytową. Górna powierzchnia strzałki kopytowej łączy się z miazgą strzałkową, która jest jej ośrodkiem twórczym. Dolna powierzchnia zawiera rowek strzałkowy o owalnej formie, otoczony parą symetrycznie biegnących odnóg strzałkowych. Z przodu znajduje się wierzchołek strzałkowy, a podstawa strzałki przechodzi ku tyłowi w piętki.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

tętno
tętno

falisty ruch naczyń tętniczych, który jest zależny od skurczów serca i od elastyczności ścian tętniczych.

Wykonywanie pomiarów podstawowych parametrów fizjologicznych koniaDaYt7o8huWykonywanie pomiarów podstawowych parametrów fizjologicznych konia

tężec
tężec

choroba wywoływana przez Clostridium tetani, bakterię beztlenową, która zwana jest również laseczką tężca. Bakterie te występują na wielu powierzchniach, m.in. w błocie na padoku, a także w końskim kale, co sprawia, że niezwykle łatwo może dojść do zakażenia w przypadku zranienia lub zadrapania na ciele konia. Objawy choroby to: spastyczne skurcze mięśni, zbytnia pobudliwość na bodźce zewnętrzne, nietolerancja wysiłkowa, sztywność chodu, niepokój, podwyższona temperatura ciała, rzadziej wypadanie gruczołu trzeciej powieki. Bezpośrednią przyczyną zgonu chorego zwierzęcia jest uduszenie na skutek skurczu mięśni oddechowych. Śmiertelność z powodu tężca sięga nawet 80%. Przed zachorowaniem chronią szczepienia.

Wykonywanie pomiarów podstawowych parametrów fizjologicznych koniaDaYt7o8huWykonywanie pomiarów podstawowych parametrów fizjologicznych konia

tłocznia brzuszna
tłocznia brzuszna

działanie mięśni brzucha na narządy jamy brzusznej, które uruchamiane są głównie w czasie defekacji, opróżniania pęcherza moczowego, oddychania u koni z RAO czy też wydalania płodu z macicy.

Wykonywanie pomiarów podstawowych parametrów fizjologicznych koniaDaYt7o8huWykonywanie pomiarów podstawowych parametrów fizjologicznych konia

werkowanie
werkowanie

przycinanie oraz korygowanie kształtu końskich kopyt, które wykonuje podkuwacz lub strugacz. Powinno wykonywać się je regularnie co 6–8 tygodni. Po werkowaniu kopyto może pozostawić niepodkute lub podkute odpowiednią podkową. Do werkowania kopyt używa się głównie noża do kopyt, cęgów oraz tarnika. W przypadku wad takich jak postawa zbieżna czy miękka pęcina stosuje się werkowanie ortopedyczne.

Choroby i urazy koniDEAAKxRy0Choroby i urazy koni

węzły chłonne przyżuchwowe
węzły chłonne przyżuchwowe

węzły chłonne to skupiska niewielkich, okrągłych gruczołów umiejscowionych wzdłuż naczyń chłonnych. Stanowią ważną część układu limfatycznego, ponieważ filtrują i oczyszczają limfę z drobnoustrojów. Zawierają białe krwinki, które są odpowiedzialne za zwalczanie infekcji, a także za produkcję nowych limfocytów. Węzły chłonne przyżuchwowe (bądź podżuchwowe) znajdują się, jak sama nazwa wskazuje, w okolicach żuchwy, na początku gardła konia. Należą one do węzłów obwodowych.

Wykonywanie pomiarów podstawowych parametrów fizjologicznych koniaDaYt7o8huWykonywanie pomiarów podstawowych parametrów fizjologicznych konia

zad
zad

najwyższa, tylna, mocno umięśniona część konia, która znajduje się pomiędzy lędźwiami a ogonem. Z przodu zad wyznaczają doły głodowe i słabizny, z dołu – zgięcie kolanowe, natomiast z góry – krzyż. Do zadu należą również zewnętrzne guzy biodrowe, udo, okolica stawu kolanowego, pośladki, a także odbyt i srom u klaczy oraz ogon.

Wykonywanie pomiarów podstawowych parametrów fizjologicznych koniaDaYt7o8huWykonywanie pomiarów podstawowych parametrów fizjologicznych konia

zagwożdżenie
zagwożdżenie

uszkodzenie tworzywa kopyta przez niewłaściwie wbity podkowiak (gwóźdź do mocowania podków). Objawy mogą pojawić się już w momencie kucia (zranienie tworzywa) lub dopiero po około 3 dniach (ucisk tworzywa przez zbyt blisko wbity gwóźdź); występuje kulawizna, odciążanie kończyny podczas stania, wzrost temperatury puszki kopytowej, po usunięciu podkowiaka może wypływać krew, a potem ropa. Leczenie: w przypadku gdy zagwożdżenie zostało wcześnie wykryte i koń jest podkuty, należy zdjąć podkowę. Przy wykonywaniu tej czynności powinno się skontrolować wszystkie podkowiaki oraz sprawdzić otwory po nich. Krew może znajdować się na końcu podkowiaka lub w kanale rany. W otwór po podkowiaku należy wpuścić nieco jodyny i przykryć go gazą. Jeśli musimy przybić ponownie podkowę, to nie czynimy tego w miejscu zagwożdżenia, ale wykonujemy w podkowie nowy otwór (1 cm w bok). W przypadkach ostrzejszych, gdy zagwożdżenie zostało wykryte późno, może dojść do ropnego lub ropno‑martwicowego zapalenia otaczających tkanek. Wtedy może być wymagane leczenie chirurgiczne.

Choroby i urazy koniDEAAKxRy0Choroby i urazy koni

zakażenie przyranne
zakażenie przyranne

powstaje, gdy do rany dostaną się szkodliwe drobnoustroje. Z zakażenia przyrannego może rozwinąć się zakażenie rany, a także całego organizmu. Najczęściej dochodzi do zakażenia bakteriami ropotwórczymi.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

zespół Cushinga koni
zespół Cushinga koni

dysfunkcja części pośrodkowej przysadki mózgowej, zaburzenie endokrynologiczne objawiające się m.in. powolną wymianą włosa, nadmierną potliwością, skłonnością do kolek, przedłużającym się ochwatem, osowiałością, insulinoopornością, problemami ze wzrokiem, wielomoczem i spadkiem odporności. Leczenie polega na zastosowaniu terapii hormonalnej oraz odpowiedniej diety, zmniejszającej poziom insuliny we krwi.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

zatrat
zatrat

rana miażdżona korony kopyta; powstaje w wyniku nastąpienia na koronę drugą kończyną okutą podkową z hacelami. Najczęściej ma to miejsce przy nagłych zwrotach w miejscu, cofaniu lub przesunięciu w bok. Objawy: zatrat to obrażenie otwarte, które może być zarówno powierzchowne, jak i głębokie. Rana widoczna na koronce często jest opuchnięta i nabrzmiała; można zaobserwować podwyższoną ciepłotę kopyta, kulawiznę i niechęć do ruchu. Leczenie: na wstępie należy zdezynfekować ranę np. rivanolem. Jeśli zatrat jest powierzchowny, stosuje się zasypki z antybiotykiem i na to nakłada opatrunek. Należy pamiętać również o profilaktyce przeciwtężcowej. W przypadku postępującej infekcji podaje się ogólnie antybiotyki. Natomiast przy obrzęku korony należy zetrzeć tarnikiem fragment ściany przy ranie i wykonać półkoliste nacięcie, by zmniejszyć nacisk krawędzi koronowej puszki na zmienione chorobą tkanki miękkie.

R1dcVpg0P5Fjd
Zatrat
Źródło: Contentplus.pl, licencja: CC BY-SA 3.0.

Choroby i urazy koniDEAAKxRy0Choroby i urazy koni

zęby sieczne
zęby sieczne

znajdują się zarówno w szczęce, jak i w żuchwie. Koń ma ich 12, po 6 w każdym łuku zębowym. Wśród zębów siecznych można wyróżnić cęgi (środkowa para siekaczy), średniaki i okrajki (para zewnętrzna). Powierzchnia wargowa stałych zębów siecznych jest łukowato wygięta oraz wypukła, a także węższa od powierzchni zgryzu. Między siekaczami pojawiają się wolne przestrzenie, co ma związek z wiekiem zwierzęcia. Ponadto lejki zębów siecznych redukują się i tworzą niewielkie zagłębienia, co stanowi ważny wskaźnik wieku konia. Siekacze służą do chwytania i ścinania kęsa.

Wykonywanie pomiarów podstawowych parametrów fizjologicznych koniaDaYt7o8huWykonywanie pomiarów podstawowych parametrów fizjologicznych konia

zgiętek pęcinowy
zgiętek pęcinowy

część pęciny konia znajdująca się po obu stronach ścięgna zginacza głębokiego.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

zgłębnik nosowo‑żołądkowy
zgłębnik nosowo‑żołądkowy

inaczej: sonda żołądkowa; giętki dren, który wprowadza się do żołądka lub jelita cienkiego, aby dostarczyć organizmowi pożywienia. Ma on za zadanie pomóc doraźnie koniowi w przypadku, kiedy nie jest w stanie sam spożyć podawanych preparatów. Przy doborze zgłębnika nosowo‑żołądkowego warto zwrócić uwagę na rozmiar, ponieważ sonda żołądkowa używana przy źrebięciu będzie za krótka dla dorosłego konia.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni

zołzy
zołzy

schorzenie o ostrym przebiegu, które szybko rozprzestrzenia się w stadzie. Zakażeniu ulegają konie młode, głównie źrebięta (może również wystąpić u koni dorosłych, ale głównie u tych, które wcześniej nie miały zołz i mają obniżoną odporność). Wywołuje je zakażenie paciorkowcem powodującym powstawanie ropni w węzłach chłonnych i innych narządach. Okres inkubacji trwa 4–8 dni. Początkowo można zaobserwować ogólne osłabienie, utratę apetytu oraz apatię. Błona śluzowa nosa zostaje zaatakowana niewielkim owrzodzeniem pokrytym ropną wydzieliną i jednocześnie dochodzi do obrzęków węzłów chłonnych (głównie podżuchwowych, ale może zaatakować również węzły zewnętrzne i wewnętrzne – śródpiersiowe i krezkowe). Węzły chłonne nabrzmiewają, są twarde i bolesne. Następnie wewnątrz tworzą się ropnie, pękające po dojrzeniu, z których wydobywa się gęsta ropa o konsystencji śmietany. Koń może zarażać 3–7 tygodni po chorobie (odnotowuje się przypadki, że zwierzę jest nosicielem bakterii przez całe życie). Zołzy trwają około 14 dni.

Wykonywanie pomiarów podstawowych parametrów fizjologicznych koniaDaYt7o8huWykonywanie pomiarów podstawowych parametrów fizjologicznych konia

żywienie parenteralne
żywienie parenteralne

żywienie pozajelitowe, które polega na dożylnym podawaniu substancji odżywczych, w przypadku gdy żywienie drogą przewodu pokarmowego jest niewystarczające lub przeciwwskazane. Może ono stanowić jedyną drogę podawania substancji odżywczych lub uzupełnienie żywienia przez przewód pokarmowy.

Objawy chorób koniD2LcwHWbVObjawy chorób koni