Słownik pojęć dla e‑materiału
postępowanie odkażające, mające na celu niszczenie drobnoustrojów na skórze, błonach śluzowych, w zakażonych ranach
Przestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywnaPrzestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywna
tętnica główna, której odgałęzienia doprowadzają utlenowaną krew do tkanek
Budowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywnyBudowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywny
szereg postępowań mających na celu zachowanie jałowości przedmiotów lub obszaru
Przestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywnaPrzestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywna
zamieszkujący dane siedlisko przyrodnicze i powiązany wzajemnymi zależnościami zespół organizmów żywych (roślinnych, zwierzęcych, mikroorganizmów), który pozostaje w stanie równowagi
Przestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywnaPrzestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywna
mające zdolność wywoływania objawów chorobowych drobnoustroje komórkowe lub wytwarzane przez nie produkty, zewnętrzne i wewnętrzne pasożyty człowieka lub wytwarzane przez nie produkty, cząstki bezkomórkowe zdolne do replikacji lub przenoszenia materiału genetycznego, w tym zmodyfikowane genetycznie hodowle komórkowe lub wytwarzane przez nie produkty
Przestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywnaPrzestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywna
amerykańskie Centra Kontroli i Prewencji Chorób – agencja rządu federalnego Stanów Zjednoczonych wchodząca w skład Departamentu Zdrowia i Opieki Społecznej, mająca siedzibę w Atlancie; odgrywa dużą rolę w profilaktyce, rozpoznawaniu i zwalczaniu chorób i nowo pojawiających się zagrożeń zdrowotnych
Przestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywnaPrzestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywna
choroba, która została wywołana przez biologiczny czynnik chorobotwórczybiologiczny czynnik chorobotwórczy, choroba infekcyjna szerząca się z osobnika na osobnika
Przestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywnaPrzestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywna
jedna z kategorii miar częstości występowania chorób; służy do określenia proporcji osób mających daną chorobę (lub inną badaną cechę) w populacji w zdefiniowanym momencie i do oszacowania prawdopodobieństwa (ryzyka), że dana osoba będzie chora w tej chwili lub w krótkim przedziale czasowym
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
proces niszczenia biologicznych czynników chorobotwórczychbiologicznych czynników chorobotwórczych przez mycie, dezynfekcję i sterylizacjęsterylizację
Przestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywnaPrzestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywna
proces redukcji ilości biologicznych czynników chorobotwórczych przez zastosowanie metod fizycznych i chemicznych
Przestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywnaPrzestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywna
szerzenie wiedzy na temat zdrowia, nauka umiejętności pomagających zachować i wzmacniać zdrowie
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
ekspozycja na materiał potencjalnie zakaźny, do której doszło w związku z wykonywaną pracą (uszkodzenie skóry – zakłucie, skaleczenie; zachlapanie błon śluzowych, skóry uszkodzonej lub nieuszkodzonej; ugryzienia)
Przestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywnaPrzestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywna
krwinki czerwone; składniki krwi zawierające hemoglobinęhemoglobinę będącą nośnikiem tlenu
Budowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywnyBudowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywny
hormon produkowany w nerkach, który stymuluje szpik, zwiększając produkcję erytrocytów
Budowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywnyBudowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywny
działania na rzecz zdrowiazdrowia wykorzystujące technologie informacyjne i telekomunikacyjne (telefony, komputery, Internet), znajdujące zastosowanie w opiece zdrowotnej
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
fale, których źródłem są urządzenia radiowe i telekomunikacyjne, sieć radiowa i telewizyjna, niektóre urządzenia przemysłowe i domowe (kuchenki mikrofalowe, radio, telewizor); w krajach zachodnich producenci ograniczają emisję mikrofal w urządzeniach do 10 W/mIndeks górny 22 w odległości 5 cm od obudowy nowego urządzenia i do 50 W/mIndeks górny 22 w sprzęcie już używanym; polska norma wynosi 0,00025 mW/cmIndeks górny 22; w świetle aktualnej wiedzy o działaniu mikrofal można przyjąć, że polskie normy są zbyt rygorystyczne, a kuchenki mikrofalowe można uznać za bezpieczne; jednak ze względów bezpieczeństwa podczas ich pracy nie należy się do nich przybliżać; mikrofale wywołują zmiany czynnościowe i organiczne w różnych narządach i układach, przede wszystkim w układzie nerwowym; promieniowanie to niekorzystnie działa na czynności tarczycy, gonad, nadnerczy
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
wysokosprawny filtr powietrza
Przestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywnaPrzestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywna
składnik tkanki nerwowej; komórki glejowe biorą udział w tworzeniu bariery krew–mózg, osłonki mielinowej, pełnią funkcje ochronne i odgrywają ważną rolę w odżywianiu komórek nerwowych
Budowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywnyBudowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywny
produkowany w trzustcetrzustce hormon, który reguluje stężenie glukozy, aminokwasów i kwasów tłuszczowych
Budowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywnyBudowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywny
najliczniejsza grupa krwinek białych; składniki krwi zawierające liczne ziarnistości
Budowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywnyBudowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywny
grupa mająca na celu uświadomienie profesjonalistom medycznym psychologicznych aspektów problemów ich pacjentów oraz umożliwienie przyjrzenia się psychologicznej stronie kontaktu z pacjentem; choć tego typu grupy najczęściej organizowane są dla personelu medycznego, to również powstają one z myślą o osobach wykonujących inny zawód związany z pomaganiem: terapeutach, nauczycielach, doradcach zawodowych, mediatorach, coachach
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
wszelkie niepożądane, nieprzyjemne i dokuczliwe lub szkodliwe dźwięki (drgania ośrodka sprężystego), które oddziałują za pośrednictwem powietrza na narząd słuchu i inne zmysły oraz elementy organizmu człowieka; wykazano, że uchwytne zaburzenia funkcji fizjologicznych organizmu występują po przekroczeniu poziomu ciśnienia akustycznego 75 dB; wyróżniamy trzy zakresy fal ze względu na zakres częstotliwości:
hałas słyszalny – hałas, w którego widmie występują składowe o częstotliwościach słyszalnych od 16 Hz do 21 000 Hz,
hałas infradźwiękowy (poddźwiękowy) – hałas, w którego widmie występują składowe o częstotliwościach infradźwiękowych od 2 do 16 Hz i częstotliwościach słyszalnych do 50 Hz,
hałas ultradźwiękowy – hałas, w którego widmie występują składowe o częstotliwościach słyszalnych i ultradźwiękowych od 10 do 100 kHz
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
białko zawarte w czerwonych krwinkach, które jest głównym nośnikiem tlenu
Budowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywnyBudowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywny
komórka wątrobowa stanowiąca podstawowy element strukturalny miąższu wątroby
Budowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywnyBudowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywny
substancje mające zdolność wiązania wody
Przestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywnaPrzestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywna
drgania akustyczne o częstotliwościach niższych od słyszalnych przez człowieka (poniżej 16 Hz); źródłem infradźwięków mogą być czynniki naturalne (wodospady, wiatry, burze, trzęsienia ziemi, erupcje wulkanów, masy wody w zaporach i kanałach wodnych) i sztuczne (eksplozja materiałów wybuchowych, transport lądowy, wodny i lotnictwo, maszyny i urządzenia przemysłowe, takie jak sprężarki, silniki wysokoprężne, młoty, wentylatory przemysłowe, dmuchawy wielkopiecowe); skutki działania infradźwięków w różnych poziomach natężenia:
poniżej 120 dB – efekty słabo poznane, raczej nieszkodliwe,
120–140 dB – zakłócają procesy fizjologiczne (zaburzenie rytmu serca, obniżenie ciśnienia tętniczego, osłabienie, strach),
140–160 dB – rezonans narządów wewnętrznych może wywołać ich mechaniczne, nieodwracalne uszkodzenie,
160 i więcej dB – zgon
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
nasienie, wydzielina pochwowa, płyn mózgowo‑rdzeniowy, płyn opłucnowy, maź stawowa, płyn osierdziowy, płyn owodniowy, płyn otrzewnowy, mleko kobiece, ślina podczas zabiegów dentystycznych, jakikolwiek płyn ciała widocznie zawierający krew, płyny ustrojowe w sytuacji, gdy ich rozróżnienie jest trudne lub niemożliwe, jakakolwiek oddzielona tkanka lub narząd człowieka żywego lub martwego, komórki lub hodowle tkankowe zawierające HIV, hodowle narządów, pożywki zawierające HIV lub HBV, lub HCV oraz inne roztwory zawierające te wirusy, ponadto krew, narządy i inne tkanki zwierząt doświadczalnych zakażonych HIV, HBV lub HCV
Przestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywnaPrzestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywna
produkowany w trzustcetrzustce hormon, który reguluje stężenie glukozy, aminokwasów i kwasów tłuszczowych
Budowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywnyBudowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywny
element składowy wirusów będący płaszczem białkowym, wewnątrz którego zawarty jest kwas nukleinowy
Przestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywnaPrzestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywna
receptor smaku
Budowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywnyBudowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywny
witamina B9 w formie syntetycznej, czyli uzyskiwanej na drodze reakcji chemicznych
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
związki organiczne występujące w każdej żywej komórce; biorą udział w biosyntezie białek i przenoszeniu informacji genetycznej
Przestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywnaPrzestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywna
przemiany biochemiczne zachodzące w żywych organizmach, które warunkują wszystkie procesy życiowe
Budowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywnyBudowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywny
wykorzystywane w postępowaniu klinicznym metody oparte na wiarygodnych dowodach naukowych dotyczących skuteczności i bezpieczeństwa terapii
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
osłonka włókien nerwowych
Budowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywnyBudowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywny
kategorie zależne od tego, kto dokonuje oceny zdrowia, np. pojemność płuc zmierzona przez profesjonalistę będzie miernikiem obiektywnym, a poziom bólu oceniony przez dowolną osobę będzie miernikiem subiektywnym
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
mierniki służące do opisu stanu zdrowia populacji lub jednostki (czyli pojedynczych ludzi); te populacyjne to np. wskaźniki zgonów lub urodzeń, chorobowośćchorobowość czy zapadalnośćzapadalność; do mierników indywidualnych zaliczamy wzrost lub ciśnienie krwi u pojedynczej osoby
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
te pierwsze to mierniki służące do opisu zjawisk fizjologicznych (prawidłowych), takich jak liczba urodzeń żywych, zaś drugie to mierniki dotyczące zjawisk patologicznych, nieprawidłowych, takich jak chorobowośćchorobowość czy liczba utraconych lat życia
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
miary stanu zdrowia; przykładami tych mierników są: umieralność, śmiertelność, urodzenia żywe (to mierniki populacyjne), masa ciała, ciśnienie krwi, pojemność płuc (czyli mierniki indywidualne)
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
warstwa mięśniowa pomiędzy wsierdziem a nasierdziem, zasadnicza część ściany serca
Budowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywnyBudowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywny
część mózgowia; odgrywa zasadniczą rolę w koordynacji i kontroli ruchu
Budowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywnyBudowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywny
działania na rzecz zdrowiazdrowia wykorzystujące technologie mobilne (smartfony, tablety, smartwatche, aplikacje mobilne)
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
dokument określający najważniejsze cele polskiej polityki zdrowotnej na najbliższe lata
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
warstwa zewnętrzna ściany serca
Budowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywnyBudowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywny
warstwa zewnętrzna skóry
Budowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywnyBudowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywny
nerw czaszkowy; przewodzi informacje słuchowe z ucha wewnętrznego do mózgowia
Budowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywnyBudowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywny
nerw czaszkowy; przewodzi informacje wzrokowe z siatkówki oka do mózgowia
Budowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywnyBudowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywny
komórka nerwowa; podstawowy element budowy sieci neuronalnej układu nerwowego
Budowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywnyBudowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywny
błona surowicza tworząca dwuścienny worek obejmujący płuca
Budowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywnyBudowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywny
błona surowicza tworząca dwuścienny worek obejmujący serce
Budowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywnyBudowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywny
padanie światła na dany obiekt; z fizycznego punktu widzenia przez pojęcie „oświetlenie” rozumie się natężenie oświetlenia; najmniejsze dopuszczalne średnie natężenia oświetlenia:
10 lx – najmniejsze dopuszczalne natężenia oświetlenia; możliwa ogólna orientacja w pomieszczeniach,
20 lx – piwnice, strychy,
50 lx – krótkotrwałe przebywanie połączone z wykonywaniem prostych czynności; korytarze i schody, sale kinowe podczas przerw,
100 lx – prace nieciągłe i czynności dorywcze związane z bardzo ograniczonymi wymaganiami wzrokowymi; pomieszczenia sanitarne, hole wejściowe,
200 lx – praca związana z ograniczonymi wymaganiami wzrokowymi; jadalnie, bufety, świetlice, sale gimnastyczne, aule, sale zajęć ruchowych w szkołach, portiernie,
300 lx – praca związana z przeciętnymi wymaganiami wzrokowymi (łatwe prace biurowe z dorywczym pisaniem na maszynie); sale szkolne,
500 lx – praca związana z dużymi wymaganiami wzroku (dokładne prace ślusarskie i prace na maszynach do metali, ręczne rytownictwo, szycie i drukowanie tkanin, druk ręczny i sortowanie papieru),
750 lx – długotrwała i wytężona praca wzrokowa (prace kreślarskie, szlifowanie szkieł optycznych i kryształów),
1000 lx – długotrwała i wyjątkowo wytężona praca wzrokowa (montaż najmniejszych elementów elektronicznych, kontrola wyrobów włókienniczych),
do czynności, w których wymaga się natężenia oświetlenia wykraczającego poza podany powyżej zakres 10–1000 lx, należą m.in. dozór nocny i operacje chirurgiczne
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
płyny do wlewów kroplowych
Przestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywnaPrzestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywna
obejmuje promieniowanie elektromagnetyczne o częstotliwości mniejszej niż 300 GHz; w jego skład wchodzą fale radiowefale radiowe, które obejmują zarówno bardzo niskie częstotliwości dochodzące do ok. 30 kHz, jak i mikrofale w granicach ok. 300 MHz–300 GHz; za strefę niebezpieczną uważa się obszar, w którym natężenie pola magnetycznego stałego przekracza 80 kA/m (co odpowiada indukcji magnetycznej ok. 100 mT), a pola magnetycznego o częstotliwości przemysłowej 50 Hz – 4 kA/m (ok. 5 mT); gdy narażenie dotyczy wyłącznie kończyn (od stóp do kolan i od dłoni do łokci), granice strefy niebezpiecznej podane powyżej podwyższają się pięciokrotnie; za strefę zagrożenia uważa się obszar, w którym natężenie pola (H) zawiera się w granicach:
dla pola magnetycznego stałego: 8 kA/m < H < 80 kA/m,
dla pola magnetycznego o częstotliwości przemysłowej 50 Hz: 0,4 kA/m < H < 4 kA/m;
za strefę bezpieczną uważa się obszar, w którym natężenie pola magnetycznego stałego jest mniejsze od 8 kA/m, a pola magnetycznego o częstotliwości przemysłowej 50 Hz – mniejsze od 0,4 kA/m
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
całokształt decyzji, planów i działań podejmowanych przez państwo i społeczeństwo dla realizacji konkretnych celów w zakresie ochrony zdrowia całej populacji
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
jeden z czynników warunkujących pracę; pomieszczenia powinny być wietrzone od trzech do ośmiu razy na godzinę; pracownicy wykonujący spokojną pracę przy biurku zużywają w ciągu minuty 20 l powietrza przy ciśnieniu w pomieszczeniu 760 mmHg
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
białkowe cząsteczki zakaźne; powstają z występujących powszechnie w wielu organizmach i całkowicie niegroźnych białek
Przestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywnaPrzestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywna
jedno z podstawowych badań diagnostycznych; pozwala na określenie stanu gospodarki lipidowej organizmu; obejmuje pomiar stężeń we krwi żylnej następujących wskaźników: trójglicerydów, cholesterolu całkowitego, lipoprotein o niskiej i wysokiej gęstości, tj. frakcji cholesterolu zawierających odpowiednio LDL i HDL
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
działania mające na celu zapobieganie chorobom i ich negatywnym skutkom dzięki wczesnemu wykryciu i leczeniu tych chorób
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
działania mające na celu zapobieganie chorobie poprzez kontrolowanie czynników ryzyka
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
działania mające na celu wczesne wykrycie choroby i szybkie wdrożenie leczenia
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
działania mające na celu zahamowanie rozwoju choroby i ograniczenie wystąpienia powikłań
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
fale elektromagnetyczne lub cząsteczki materialne mające energię, która potrzebna jest do zjonizowania atomów lub cząsteczek; źródła promieniowania jonizującego dzieli się na naturalne (promieniowanie kosmiczne, promieniowanie ze skorupy ziemskiej, od pierwiastków promieniotwórczych) i sztuczne (reaktory atomowe, izotopy promieniotwórcze)
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
część widma fal elektromagnetycznych; narażenie pracowników na to promieniowanie charakteryzowane jest przez wartości skuteczne napromienienia erytemalnego (wywołującego rumień skóry) i koniunktywalnego (wywołującego zapalenie spojówki lub rogówki oka); najwyższa dopuszczalna wartość skuteczna napromienienia koniunktywalnego w ciągu ośmiogodzinnego dobowego wymiaru czasu pracy wynosi 30 J/mIndeks górny 22 w przypadku narażenia niepowtarzającego się w następnym dniu, a 18 J/mIndeks górny 22 w przypadku ekspozycji powtarzających się w kolejnych dniach, natomiast dla napromienienia erytemalnego wynosi 30 J/mIndeks górny 22 bez względu na powtarzalność ekspozycji
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
emitowane przez wszystkie ciała promieniowanie elektromagnetyczne niewidzialne dla naszych oczu; jednym z głównych źródeł promieniowania jest energia słoneczna; w promieniowaniu słonecznym ok. 54% energii przypada na to promieniowanie; narażenie pracowników na promieniowanie podczerwone charakteryzowane jest przez wartości średnie i najwyższe chwilowe natężenia napromienienia oczu i skóry, odniesione do temperatury 20°C; najwyższe dopuszczalne średnie natężenia napromienienia wynosi: dla oka 150 W/mIndeks górny 22, dla skóry 700 W/mIndeks górny 22; działanie promieniowania IR:
szkodliwe:
wzrost temperatury skóry:
rumień cieplny (miejscowy odczyn na skórze pojawiający się zaraz po napromieniowaniu i znikający bez pozostawienia śladów),
rumień fotochemiczny (przebarwienia cieplne),
szkodliwe działanie na oczy (szczególnie niebezpieczny zakres bliski ok. 760 nm):
IR‑A i IR‑B – prowadzi do zmętnienia soczewki oka (katarakta), a następnie do zmętnienia jądra soczewki (zaćma) (działanie ok. 10–20 lat),
IR‑B i IR‑C – wywołuje zmiany w postaci zapalenia spojówek i uszkodzenia nabłonka rogówki,
oglądanie silnych źródeł światła (świecące nieosłonięte żarówki o dużej mocy) – powoduje termiczne uszkodzenie oka, którego głównym objawem jest mroczek centralny),
ogólne działanie promieniowania IR:
zmniejszenie ciśnienia krwi,
tachykardia,
oparzenia skóry (rumień skóry i obrzęk),
korzystne:
leczenie nerwobóli,
leczenie zapalenia zatok obocznych nosa,
leczenie chorób stawów;
wykorzystanie promieniowania IR:
w diagnostyce raka płuc,
w diagnostyce chorób sutka u kobiet,
do oceny stanu układu krążenia,
do oceny rozległości niektórych procesów zapalnych
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
proces umożliwiający ludziom zwiększenie kontroli nad własnym zdrowiemzdrowiem i jego poprawę (Karta Ottawska, WHOWHO, 1986 r.)
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
formy bakterii, które pozwalają im przeżyć w skrajnie niekorzystnych dla nich warunkach (susza, wysoka temperatura czy działanie środków dezynfekcyjnych)
Przestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywnaPrzestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywna
cząstki ciała stałego zawarte w powietrzu; działanie pyłów na organizm może odbywać się drogą:
skórną (pyły lipofilne) – pyły powodują podrażnienie, świąd, zatkanie ujść gruczołów potowych, łojowych),
przez układ oddechowy – jest to najczęściej spotykana droga działania pyłu;
w zależności od wielkości cząsteczki pyłu różne jest ich miejsce osadzania się i biologicznego oddziaływania na drogi oddechowe:
cząstki o średnicy powyżej 10 mum (pyły cementu, baru, żelaza, gipsu) zatrzymywane są głównie w jamie nosowo‑gardłowej, powodują mechaniczne uszkodzenie śluzówki,
ok. 5% cząstek o średnicy do 1 mum dochodzi do pęcherzyków płucnych, reszta osadzana jest w oskrzelach, co sprzyja rozwojowi drobnoustrojów chorobotwórczych,
frakcję respirabilną o największym znaczeniu chorobotwórczym stanowią cząstki o średnicy poniżej 0,5 mum osadzające się w pęcherzykach płucnych
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
wydzielane przez nerki białko enzymatyczne, które bierze udział w regulacji ciśnienia tętniczego
Budowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywnyBudowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywny
ważny parametr mikroklimatu środowiska pracy; dopływ powietrza na stanowisko pracy może być zapewniony w sposób naturalny; w ciepłej porze roku optymalna prędkość ruchu powietrza wynosi 0,2–0,5 m/s, natomiast w zimnej porze roku – od 0,2 do 0,3 m/s; ruch powietrza w niskiej temperaturze wzmaga uczucie zimna, w umiarkowanych powoduje pewne ochłodzenie, natomiast w wysokich (powyżej 35°C) nie przynosi ulgi, ale zwiększa uczucie gorąca; w miarę możliwości częste wietrzenie pomieszczeń jest bardzo ważne
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
część oka odbierająca wrażenia wzrokowe; zawiera fotoreceptory – pręciki i czopki
Budowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywnyBudowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywny
miejsce, w którym ludzie żyją, pracują, bawią się i korzystają z różnych świadczeń
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
część oka; przezroczysty i elastyczny narząd, który ogniskuje światło na siatkówce
Budowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywnyBudowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywny
proces niszczenia zdolnych do namnażania się form biologicznych czynników chorobotwórczychbiologicznych czynników chorobotwórczych
Przestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywnaPrzestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywna
spotkania psychoterapeuty z innym, bardziej doświadczonym psychoterapeutą posiadającym certyfikat superwizora; celem superwizji jest ulepszenie warsztatu pracy terapeuty zgłaszającego się na superwizję i zwiększenie jego samoświadomości co do wypełniana swych obowiązków zawodowych
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
jeden z siedliskowych programów promocji zdrowiapromocji zdrowia; miano szkoły promującej zdrowie nosi szkoła, która we współpracy z rodzicami uczniów i społecznością lokalną systematycznie i planowo tworzy środowisko społeczne i fizyczne sprzyjające zdrowiuzdrowiu i dobremu samopoczuciu społeczności szkolnej; szkoła promująca zdrowie wspiera rozwój kompetencji uczniów i pracowników w zakresie dbałości o zdrowie przez całe życie
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
jeden z siedliskowych programów promocji zdrowiapromocji zdrowia; szpital promujący zdrowie to szpital, który wdraża ideę, wartości, strategię i standardy lub wskaźniki w obszarze promocji zdrowia do struktur organizacyjnych i kultury szpitala, promuje zdrowie w swoim środowisku, tj. w samym szpitalu i na obszarze objętym jego świadczeniami profilaktyczno‑terapeutycznymi
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
gruczoł wydzielania wewnętrznego; komórki szyszynki produkują melatoninę
Budowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywnyBudowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywny
jeden z czynników oddziałujących na pracę; właściwa temperatura gwarantuje pracownikowi pełną sprawność psychiczną; odpowiadającą strefie komfortu temperaturą jest 18–20°C; jeśli temperatura w pomieszczeniu, w którym przebywa pracownik, przekracza 20°C (do 25°C), u zatrudnionych obserwuje się drażliwość i obniżenie chęci do pracy; sprawność psychofizyczna jest jeszcze dostateczna, ale pracownik popełnia pierwsze błędy; gdy temperatura w pomieszczeniu biurowym osiąga 25–30°C, pracownicy odczuwają otępienie, tempo pracy umysłowej jest wówczas minimalne oraz występują trudności w koncentracji; liczba popełnianych błędów wzrasta; również niska temperatura jest źródłem uciążliwości pracy; za takie warunki uważa się w pomieszczeniu temperaturę poniżej 14°C
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
płytki krwi; składniki krwi biorące udział w procesie krzepnięcia
Budowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywnyBudowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywny
mieszany gruczoł zewnątrz- i wewnątrzwydzielniczy; część wewnątrzwydzielnicza produkuje insulinęinsulinę i glukagonglukagon, natomiast część zewnątrzwydzielnicza – enzymy trawienne, wydzielane do światła dwunastnicy
Budowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywnyBudowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywny
część ucha, w której skład wchodzą błona bębenkowa, jama bębenkowa z trzema kosteczkami słuchowymi oraz trąbka Eustachiusza i część okienka owalnego
Budowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywnyBudowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywny
wewnętrzna część ucha, którą tworzą przedsionek, ślimak i kanały półkoliste; jest receptorem zmysłu słuchu oraz zmysłu równowagi
Budowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywnyBudowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywny
zewnętrzna część ucha złożona z małżowiny usznej i przewodu zewnętrznego oddzielonego od ucha środkowegoucha środkowego błoną bębenkową
Budowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywnyBudowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywny
mechaniczne zjawiska falowe (drgania akustyczne), których częstotliwość jest większa niż górna granica słyszalności ucha ludzkiego (powyżej 20 kHz); ich własności zależą od ich częstości drgań i energii; źródłem ultradźwięków są urządzenia stosowane do produkcji emulsji, m.in. w przemyśle fotograficznym, farmaceutycznym, fizykoterapii, diagnostyce medycznej, lutownice ultradźwiękowe, wanny lutownicze, nagrzewarki, płuczki, narzędzia pneumatyczne, sprężarki, palniki, niektóre maszyny włókiennicze; skutki działania ultradźwięków w różnych poziomach natężenia:
natężenie małe (0,1–1 mW/cmIndeks górny 22) przyspiesza przemianę materii, niewielkie nagrzanie i mikromasaż tkanek; stosowane w USG i terapii ultradźwiękowej,
natężenie średnie (1–10 mW/cmIndeks górny 22) powoduje odwracalne zmiany, głównie w tkance nerwowej,
natężenie duże (10–100 mW/cmIndeks górny 22) powoduje zmiany nieodwracalne, prowadzące do całkowitego zniszczenia tkanki; stosowane w chirurgii ultradźwiękowej
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
jeden z pięciu podstawowych smaków odczuwanych przez człowieka
Budowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywnyBudowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywny
część układu bodźcoprzewodzącego serca, która przewodzi bodźce elektryczne z przedsionków do komór
Budowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywnyBudowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywny
nadrzędny ośrodek układu bodźcoprzewodzącego serca
Budowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywnyBudowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywny
wyspecjalizowana organizacja funkcjonująca w ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ), odpowiedzialna za zdrowie publiczne; działa na rzecz współpracy między krajami w obszarze zdrowia, wspiera prewencję chorób zarówno zakaźnych, jak i niezakaźnych oraz promocję zdrowia
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
drgania mechaniczne przekazywane z ciała stałego bezpośrednio na poszczególne tkanki lub cały organizm; wibracje są drganiami cyklicznymi o częstotliwości większej niż 0,5 Hz; patogenne częstotliwości to częstotliwości poniżej 0,5 Hz (0,3 Hz)
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
zawartość pary wodnej w powietrzu; zarówno zbyt wysoka wilgotność, jak i brak odpowiedniej wilgotności powietrza może szkodliwie działać na zdrowie człowieka i jego otoczenie; wilgotność powietrza poniżej 30% jest powodem wysychania błon śluzowych górnych dróg oddechowych; osłabia to naturalną barierę ochronną organizmu przed wnikaniem drobnoustrojów; wysoka wilgotność powietrza w wysokich temperaturach utrudnia oddawanie ciepła przez parowanie potu z powierzchni skóry; w niskich temperaturach zwiększa oddawanie ciepła, ponieważ wilgotne powietrze jest lepszym przewodnikiem
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
włókna podwsierdziowe odpowiedzialne za rozprowadzanie pobudzenia w ścianach komór serca
Budowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywnyBudowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywny
warstwa wewnętrzna ściany serca wyścielająca jamy serca
Budowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywnyBudowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywny
zaburzenia fizyczne (związane z ciałem), których podstaw nie znajdujemy w badaniach fizycznych, gdyż ich przyczyna leży w psychice człowieka; przykłady takich zaburzeń to: bóle głowy, bóle kręgosłupa, bóle brzucha
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
wniknięcie do organizmu i rozwój w nim biologicznego czynnika chorobotwórczegobiologicznego czynnika chorobotwórczego
Przestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywnaPrzestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywna
zakażeniezakażenie wywołane przez biologiczny czynnik chorobotwórczybiologiczny czynnik chorobotwórczy pochodzący ze środowiska osoby zakażonej
Przestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywnaPrzestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywna
zakażeniezakażenie związane z interwencją medyczną
Przestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywnaPrzestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywna
wywołane przez drobnoustroje oportunistyczne, tzn. niechorobotwórcze dla osób zdrowych, zakażenie występujące u pacjentów z obniżoną odpornością
Przestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywnaPrzestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywna
zakażeniezakażenie, które wystąpiło w związku z udzieleniem świadczeń zdrowotnych, w przypadku gdy choroba:
w momencie udzielania świadczeń zdrowotnych nie pozostawała w okresie wylęgania
albo
wystąpiła po udzieleniu świadczeń zdrowotnych, w okresie nie dłuższym niż najdłuższy okres jej wylęgania
Przestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywnaPrzestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi - plansza interaktywna
jedna z kategorii miar częstości występowania chorób; mierzy liczbę nowych przypadków chorobowych (ale może być używana jako wskaźnik innych zdarzeń), które pojawiły się w badanej próbie (populacji) w określonym przedziale czasowym
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
jeden z siedliskowych programów promocji zdrowiapromocji zdrowia; zdrowe miasto to miasto, dla którego problemy zdrowotne mieszkańców są bardzo istotne i które dąży do poprawy aktualnej sytuacji zdrowotnej obywateli; nazwa ta odnosi się do procesu, a nie jego wyniku
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
pełny dobrostan (ang. well‑being) fizyczny, psychiczny i społeczny, a nie tylko brak choroby lub niepełnosprawności (WHOWHO, 1948 r.)
Promocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjnyPromocja zdrowia i profilaktyka - film edukacyjny
syntetyzowana i wydzielana przez wątrobę substancja, w której składzie są kwasy żółciowe, bilirubina, fosfolipidy, cholesterol, kwasy tłuszczowe, tłuszcze i elektrolity
Budowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywnyBudowa tkanek narządów i układów organizmu człowieka - atlas interaktywny