E-materiały do kształcenia zawodowego

W recepturze aptecznej

MED.09. Sporządzanie i wytwarzanie produktów leczniczych oraz prowadzenie obrotu produktami leczniczymi, wyrobami medycznymi, suplementami diety i środkami spożywczymi specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz innymi produktami dopuszczonymi do obrotu w aptece na podstawie przepisów prawa - Technik farmaceutyczny 321301

bg‑azure

Słownik pojęć dla e‑materiału

1
2% Sol. Thiomersali; 2% roztwór tiomersalu (butelka)
2% Sol. Thiomersali; 2% roztwór tiomersalu (butelka)

bezbarwny, przezroczysty roztwór wodny

3% Sol. Acidi borici; 3% roztwór kwasu bornego (butelka)
3% Sol. Acidi borici; 3% roztwór kwasu bornego (butelka)

przezroczysty, klarowny roztwór

Acaciae gummi; guma arabska (słoik)
Acaciae gummi; guma arabska (słoik)

żółtawe, kruche, nieprzezroczyste, kuliste lub owalne kawałki; w recepturze guma arabska jest używana sproszkowana; w wodzie całkowicie, lecz bardzo powoli rozpuszczalna, praktycznie nierozpuszczalna w etanolu (96%)

Acidum acetylsalicylicum; kwas acetylosalicylowy (słoik)
Acidum acetylsalicylicum; kwas acetylosalicylowy (słoik)

biały lub prawie biały, krystaliczny proszek; kwas acetylosalicylowy jest trudno rozpuszczalny w wodzie, łatwo rozpuszczalny w etanolu (96%)

Acidum boricum; kwas borny (słoik)
Acidum boricum; kwas borny (słoik)

biały lub prawie biały, krystaliczny proszek; kwas borny jest rozpuszczalny w wodzie i etanolu (96%), łatwo rozpuszczalny we wrzącej wodzie i glicerolu (85%)

Acidum hydrochloridum 10%; 10% kwas solny (butelka)
Acidum hydrochloridum 10%; 10% kwas solny (butelka)

przezroczysta, bezbarwna ciecz; substancja silnie kwasowa; miesza się z wodą

Acidum lacticum; kwas mlekowy (butelka)
Acidum lacticum; kwas mlekowy (butelka)

bezbarwna lub jasnożółta, syropowata ciecz; miesza się z wodą i etanolem (96%)

Acidum salicilicum; kwas salicylowy (słoik)
Acidum salicilicum; kwas salicylowy (słoik)

biały lub prawie biały, krystaliczny proszek; kwas salicylowy jest trudno rozpuszczalny w wodzie, łatwo rozpuszczalny w etanolu (96%)

Adeps suillus; smalec wieprzowy (pudełko odkręcane)
Adeps suillus; smalec wieprzowy (pudełko odkręcane)

biała, tłusta, miękka masa o słabym, swoistym zapachu; smalec wieprzowy jest praktycznie nierozpuszczalny w wodzie, bardzo trudno rozpuszczalny w etanolu (96%)

Adonidis vernalis herbae; ziele miłka wiosennego (słoik)
Adonidis vernalis herbae; ziele miłka wiosennego (słoik)

wysuszone, mianowane, sproszkowane ziele w kolorze ciemnozielonym

Ammonium bromidum; bromek amonu (słoik)
Ammonium bromidum; bromek amonu (słoik)

biały lub prawie biały, krystaliczny proszek lub bezbarwne kryształy, higroskopijne; bromek amonu jest rozpuszczalny w wodzie

autoklaw
autoklaw

urządzenie służące do sterylizacji w warunkach podwyższonej temperatury i ciśnienia

Aqua calcis; woda wapiena (butelka)
Aqua calcis; woda wapiena (butelka)

bezbarwny, przezroczysty roztwór o odczynie zasadowym

Aqua destilata; woda destylowana (butelka)
Aqua destilata; woda destylowana (butelka)

przezroczysta, obojętna ciecz; miesza się z glicerolem (85%) i etanolem (96%)

Benzalkonii chloridum; chlorek benzalkoniowy (słoik)
Benzalkonii chloridum; chlorek benzalkoniowy (słoik)

biały lub żółtobiaławy proszek; chlorek benzalkoniowy jest łatwo rozpuszczalny w wodzie i etanolu (96%)

Benzocainum; benzokaina (słoik)
Benzocainum; benzokaina (słoik)

biały lub prawie biały, krystaliczny proszek; benzokaina jest trudno rozpuszczalna w wodzie, łatwo rozpuszczalna w etanolu (96%)

biodostępność, dostępność biologiczna
biodostępność, dostępność biologiczna

ilość substancji czynnej, która z podanej dawki dostaje się do krążenia ogólnego, oraz szybkość, z jaką zachodzi ten proces (w przypadku podania dożylnego biodostępność wynosi 100%)

Bismtuthi subgallas; zasadowy galusan bizmutu (słoik)
Bismtuthi subgallas; zasadowy galusan bizmutu (słoik)

żółty proszek; substancja praktycznie nierozpuszczalna w wodzie i etanolu (96%)

bufor boranowy (butelka)
bufor boranowy (butelka)

bezbarwny, przezroczysty roztwór H3BO4, NaB4O7; jego pH mieści się w zakresie 7–9; wykorzystywany do utrzymania w przybliżeniu stałej kwasowości środowiska

Cacao oleum; masło kakaowe (pudełko odkręcane)
Cacao oleum; masło kakaowe (pudełko odkręcane)

stały tłuszcz; żółtawobiaława, stała masa; masło kakaowe jest nierozpuszczalne w wodzie, trudno rozpuszczalne w etanolu (96%); w recepturze stosowane rozdrobnione

Calcii carbonas; węglan wapnia (słoik)
Calcii carbonas; węglan wapnia (słoik)

biały lub prawie biały proszek; węglan wapnia jest praktycznie nierozpuszczalny w wodzie

Carbo activatus; węgiel aktywny (słoik)
Carbo activatus; węgiel aktywny (słoik)

czarny, lekki proszek bez grudek; węgiel aktywny jest praktycznie nierozpuszczalny we wszystkich zwykle stosowanych rozpuszczalnikach

Cera alba; wosk biały (pudełko odkręcane)
Cera alba; wosk biały (pudełko odkręcane)

białe lub żółtobiaławe kawałki lub płytki przezroczyste w cienkiej warstwie; substancja praktycznie nierozpuszczalna w wodzie, częściowo rozpuszczalna w gorącym etanolu (90% V/V) i całkowicie rozpuszczalna w olejach tłustych i olejkach eterycznych

Chamomillae anthodium; koszyczek rumianku (słoik)
Chamomillae anthodium; koszyczek rumianku (słoik)

wysuszony koszyczek rumianku, rozdrobniony lub w całości, w kolorze żółtobrązowym

Ephedrini hydrochloridum; chlorowodorek efedryny (słoik)
Ephedrini hydrochloridum; chlorowodorek efedryny (słoik)

biały lub prawie biały, krystaliczny proszek lub bezbarwne kryształy; substancja łatwo rozpuszczalna w wodzie oraz etanolu 96%

Eucerinum; euceryna (odkręcane pudełko)
Eucerinum; euceryna (odkręcane pudełko)

biała lub żółtawobiała, miękka masa o homogennej konsystencji i słabo wyczuwalnym zapachu; praktycznie nie rozpuszcza się w wodzie; euceryna jest zaliczana do podłoży bezwodnych absorpcyjnych

Foeniculi fructus; owoc kopru włoskiego (słoik)
Foeniculi fructus; owoc kopru włoskiego (słoik)

rozłupnia o prawie walcowatym kształcie, z zaokrągloną podstawą i węższym szczytem, w kolorze zielonobrunatnym

Glycerolum 85%; glicerol 85% (butelka)
Glycerolum 85%; glicerol 85% (butelka)

syropowata ciecz, tłusta w dotyku, bezbarwna lub prawie bezbarwna, przezroczysta, bardzo higroskopijna; glicerol miesza się z wodą i z etanolem (96%), jest trudno rozpuszczalny w acetonie, praktycznie nierozpuszczalny w tłustych olejach i olejkach eterycznych

Hascobaza (pudełko odkręcane)
Hascobaza (pudełko odkręcane)

amfifilowe podłoże emulsyjne o półstałej konsystencji, kremowobiałe; surowiec farmaceutyczny przeznaczony do sporządzania leków recepturowych o złożonym składzie

Hibitan; glukonian chlorheksydyny (butelka), roztwór 20%
Hibitan; glukonian chlorheksydyny (butelka), roztwór 20%

przejrzysta ciecz, od bezbarwnej do jasnożółtej

homogenizacja
homogenizacja

proces prowadzący do otrzymania jednorodnej mieszaniny ze składników, które nie mieszają się ze sobą w warunkach normalnych

Hydrocortisonum; hydrokortyzon (słoik)
Hydrocortisonum; hydrokortyzon (słoik)

biały proszek bez zapachu; praktycznie nie rozpuszcza się w wodzie

Ichthammolum; ichtamol (słoik)
Ichthammolum; ichtamol (słoik)

gęsta, czarnawobrunatna ciecz; miesza się z wodą oraz z glicerolem; ichtamol jest trudno rozpuszczalny w etanolu (96%), olejach tłustych i ciekłej parafinie

infuzorka
infuzorka

naczynie apteczne wykorzystywane podczas sporządzania naparów i odwarów

Iodum; jod (słoik)
Iodum; jod (słoik)

połyskliwa, niebiesko‑czarna substancja krystaliczna; jod słabo rozpuszcza się w wodzie, ale jest dobrze rozpuszczalny w wodnym roztworze jodku potasu

irygacja
irygacja

zabieg przepłukiwania jam ciała (pochwy, nosa, jamy ustnej, jelit) za pomocą specjalnie przygotowanych roztworów mogących zawierać substancje lecznicze lub roślinne

jełczenie
jełczenie

ogół procesów zachodzących samoistnie w podłożach o charakterze tłuszczów podczas ich przechowywania; jest ono wynikiem utleniania kwasów tłuszczowych lub hydrolizy wiązań estrowych

Kalium bromidum; bromek potasu (słoik)
Kalium bromidum; bromek potasu (słoik)

bezwonne, białe ciało stałe; bromek potasu jest rozpuszczalny w wodzie, słabo rozpuszczalny w etanolu (96%)

Kalium iodatum; jodek potasu (słoik)
Kalium iodatum; jodek potasu (słoik)

biały lub prawie biały proszek lub bezbarwne kryształy; jodek potasu jest łatwo rozpuszczalny w wodzie

Lactosum; laktoza (słoik)
Lactosum; laktoza (słoik)

biały lub prawie biały, krystaliczny proszek; laktoza jest łatwo rozpuszczalna w wodzie, praktycznie nierozpuszczalna w etanolu (96%)

Lanolinum anhydricium; lanolina bezwodna (pudełko odkręcane)
Lanolinum anhydricium; lanolina bezwodna (pudełko odkręcane)

żółta, tłusta substancja; stopiona lanolina jest przezroczystą, żółtą cieczą; nierozpuszczalna w wodzie, trudno rozpuszczalna we wrzącym etanolu

Lekobaza (pudełko odkręcane)
Lekobaza (pudełko odkręcane)

amfifilowe podłoże emulsyjne o półstałej konsystencji, kremowobiałe, o charakterystycznym zapachu; zawiera emulgatory O/W i W/O

Lini oleum virginale; olej lniany z pierwszego tłoczenia (butelka)
Lini oleum virginale; olej lniany z pierwszego tłoczenia (butelka)

żółta ciecz o charakterystycznym zapachu; olej lniany jest nierozpuszczalny w wodzie, rozpuszczalny w eterze i chloroformie

Lini seminum; siemię lniane (słoik)
Lini seminum; siemię lniane (słoik)

wysuszone, dojrzałe nasiona, spłaszczone, w kształcie podłużnym, jajowatym, gładkie, błyszczące, w kolorze ciemnym czerwonobrunatnym

loża z nawiewem laminarnym
loża z nawiewem laminarnym

wykorzystywane w recepturze podczas pracy w warunkach jałowych urządzenie, w którym zachodzi niezaburzony przepływ jałowego powietrza

Magnesii carbonas; węglan magnezu (słoik)
Magnesii carbonas; węglan magnezu (słoik)

biały lub prawie biały proszek; węglan magnezu jest praktycznie nierozpuszczalny w wodzie

Magnesii oxidum; tlenek magnezu (słoik)
Magnesii oxidum; tlenek magnezu (słoik)

miałki, biały lub prawie biały, bezpostaciowy proszek; tlenek magnezu jest praktycznie nierozpuszczalny w wodzie

Magnesii sulfas; siarczan magnezu (słoik)
Magnesii sulfas; siarczan magnezu (słoik)

biały lub prawie biały, krystaliczny proszek; substancja łatwo rozpuszczalna w wodzie, bardzo łatwo rozpuszczalna we wrzącej wodzie, praktycznie nierozpuszczalna w etanolu (96%)

Menthae piperite folium; liść mięty pieprzowej (słoik)
Menthae piperite folium; liść mięty pieprzowej (słoik)

rozdrobniony, wysuszony liść w kolorze zielonym lub brunatnozielonym, o charakterystycznym zapachu mentolu

Menthae piperite oleum; olejek eteryczny miętowy (buteleczka)
Menthae piperite oleum; olejek eteryczny miętowy (buteleczka)

jasnożółta lub jasnozielonożółta ciecz; miesza się z etanolem (96%)

Metamizolum natricum; metamizol sodowy (słoik)
Metamizolum natricum; metamizol sodowy (słoik)

biały lub prawie biały, krystaliczny proszek; metamizol sodowy jest bardzo łatwo rozpuszczalny w wodzie, rozpuszczalny w etanolu (96%)

Methylis salicylas; salicylan metylu (butelka)
Methylis salicylas; salicylan metylu (butelka)

oleista ciecz od bezbarwnej do żółtej, o charakterystycznym zapachu

Metronidazolum; metronidazol (słoik)
Metronidazolum; metronidazol (słoik)

biały lub żółtawy, krystaliczny proszek; metronidazol jest trudno rozpuszczalny w wodzie, acetonie, w etanolu (96%)

nalewka
nalewka

preparat roślinny otrzymywany w wyniku ekstrakcji suchego surowca roślinnego rozpuszczalnikiem (poprzez zalanie ziół rozpuszczalnikiem o określonym stężeniu, najczęściej etanolem, i poddanie ich maceracji lub perkolacji przez ściśle określony czas); nalewkę można także uzyskać przez rozpuszczenie wyciągów suchych

Natrium bromidum; bromek sodu (słoik)
Natrium bromidum; bromek sodu (słoik)

białe, bezwonne ciało stałe; bromek sodu jest rozpuszczalny w wodzie i w etanolu (96%)

Neomycini sulfas; siarczan neomycyny (słoik)
Neomycini sulfas; siarczan neomycyny (słoik)

biały lub żółtawobiaławy proszek, higroskopijny; siarczan neomycyny jest bardzo łatwo rozpuszczalny w wodzie, bardzo trudno rozpuszczalny w etanolu (96%)

Papaverini hydrochloridum; chlorowodorek papaweryny (słoik)
Papaverini hydrochloridum; chlorowodorek papaweryny (słoik)

białe ciało stałe, bez zapachu; chlorowodorek papaweryny jest na gorąco rozpuszczalny w wodzie

Pepsinum; pepsyna (słoik)
Pepsinum; pepsyna (słoik)

biały lub jasnożółty, krystaliczny lub bezpostaciowy proszek, higroskopijny; pepsyna jest rozpuszczalna w wodzie, praktycznie nierozpuszczalna w etanolu (96%)

Phenobarbitalum natricum; fenobarbital sodowy (słoik)
Phenobarbitalum natricum; fenobarbital sodowy (słoik)

biały lub prawie biały, krystaliczny proszek, higroskopijny, dobrze rozpuszczalny w wodzie

pistel
pistel

porcelanowy tłuczek wykorzystywany do rozdrabniania substancji w moździerzu

polimorfizm
polimorfizm

zjawisko występowania jednej substancji w różnych formach krystalicznych

Primulae radix; korzeń pierwiosnka (słoik)
Primulae radix; korzeń pierwiosnka (słoik)

wysuszone i rozdrobnione kłącze i korzeń pierwiosnka; w kolorze od jasnobrunatnego do czerwonawobrunatnego

Quercus cortex; kora dębu (słoik)
Quercus cortex; kora dębu (słoik)

rozdrobniona kora młodych gałęzi dębu; ma postać rynienkowatych kawałków w kolorze od jasnoszarego do brunatnego

reguła Bancrofta
reguła Bancrofta

odnosząca się do właściwości emulsji reguła wyjaśniająca, że fazę zewnętrzną stanowi ta faza, w której emulgator lepiej się rozpuszcza

Resocinolum; rezorcynol (słoik)
Resocinolum; rezorcynol (słoik)

bezbarwny lub jasnoróżowawoszary, krystaliczny proszek; rezorcynol jest bardzo łatwo rozpuszczalny w wodzie i etanolu (96%)

Ricini oleum; olej rycynowy (butelka)
Ricini oleum; olej rycynowy (butelka)

przezroczysta, prawie bezbarwna lub jasnożółta, lepka, higroskopijna ciecz; miesza się z etanolem (96%)

roztwór koloidalny
roztwór koloidalny

niejednorodna, tworząca układ dwóch substancji mieszanina charakteryzująca się tym, że jedna z substancji jest rozproszona w drugiej; mieszanina taka sprawia wrażenie jednorodnej, chociaż w rzeczywistości jest to układ niejednorodny, w którym wyróżnia się fazę rozpraszającą i fazę rozproszoną

Salvie folium; liść szałwii (słoik)
Salvie folium; liść szałwii (słoik)

rozdrobnione, wysuszone liście szałwii; liście omszone jasne, szarawozielone

sączek membranowy
sączek membranowy

sączek wykorzystywany podczas sporządzania kropli ocznych w procesie sączenia wyjaławiającego; ma pory wielkości 0,22 mum

Sirupus altheae; syrop prawoślazowy (butelka)
Sirupus altheae; syrop prawoślazowy (butelka)

przezroczysta, żółtawa lub jasnobrunatna ciecz

substancje higroskopijne
substancje higroskopijne

substancje, które wykazują zdolność wiązania wody lub pochłaniania wilgoci

Sulphur precipitatum; siarka strącona (słoik)
Sulphur precipitatum; siarka strącona (słoik)

żółty proszek; siarka strącona jest praktycznie nierozpuszczalna w wodzie, trudno rozpuszczalna w olejach roślinnych

Talcum; talk (słoik)
Talcum; talk (słoik)

lekki, jednorodny, biały lub prawie biały proszek tłustawy w dotyku; talk jest praktycznie nierozpuszczalny w wodzie i w etanolu (96%)

Tanninum; tanina (słoik)
Tanninum; tanina (słoik)

żółtobiaławy lub jasnobrunatny, bezpostaciowy lekki proszek lub błyszczące płatki; tanina jest bardzo łatwo rozpuszczalna w wodzie, łatwo rozpuszczalna w etanolu (96%) i w glicerolu (85%)

Thymi herba; ziele tymianku (słoik)
Thymi herba; ziele tymianku (słoik)

całe liście i kwiaty, bez łodygi; kwiaty po wysuszeniu rurkowane, zielone z fioletowymi plamkami; liście w kształcie igiełkowatym o kolorze ciemnozielonym i szarozielonym

unguator
unguator

rodzaj miksera wykorzystywanego w recepturze, stosowany w celu otrzymania różnych postaci leku, m.in. maści, czopków, globulek

woda aromatyczna
woda aromatyczna

bezbarwny, przezroczysty lub słabo opalizujący roztwór olejków eterycznych w wodzie

woda oczyszczona (butelka zakręcana)
woda oczyszczona (butelka zakręcana)

woda, która przeszła proces oczyszczania i nadaje się do wykorzystania jako rozpuszczalnik do przygotowywania leków recepturowych

wytrawianie
wytrawianie

wydzielanie substancji aktywnych z surowców roślinnych

Valerianae radix; korzeń kozłka lekarskiego (słoik)
Valerianae radix; korzeń kozłka lekarskiego (słoik)

wysuszone, połamane części kłącza korzeni i rozłóg, żółtawoszare lub jasnobrunatnoszare

Vazelinum album; wazelina biała (pudełko odkręcane)
Vazelinum album; wazelina biała (pudełko odkręcane)

biała lub prawie biała, prześwitująca, miękka, tłusta masa; po stopieniu nieznacznie fluoryzuje w świetle dziennym; wazelina biała jest praktycznie nierozpuszczalna w wodzie, etanolu (96%) i glicerolu (85%)

Vazelinum flavum; wazelina żółta (pudełko odkręcane)
Vazelinum flavum; wazelina żółta (pudełko odkręcane)

żółta, prześwitująca, tłusta masa; po stopieniu nieznacznie fluoryzuje w świetle dziennym; wazelina żółta jest praktycznie nierozpuszczalna w wodzie, etanolu (96%) i glicerolu (85%)

Vaselinum hydrophylicum; wazelina hydrofilowa (pudełko odkręcane)
Vaselinum hydrophylicum; wazelina hydrofilowa (pudełko odkręcane)

biała lub żółtawobiała, przeświecająca, jednorodna masa o dość twardej konsystencji

Vitaminum A liq.; witamina A w płynie (mały słoik)
Vitaminum A liq.; witamina A w płynie (mały słoik)

żółta, przezroczysta ciecz; witamina A jest praktycznie nierozpuszczalna w wodzie, rozpuszczalna w bezwodnym etanolu

Vitaminum E liq.; witamina E w płynie (mały słoik)
Vitaminum E liq.; witamina E w płynie (mały słoik)

bezbarwna, przezroczysta, oleista ciecz; witamina E jest praktycznie nierozpuszczalna w wodzie, łatwo rozpuszczalna w etanolu (96%) i olejach tłustych

Zinci oxydati; tlenek cynku (słoik)
Zinci oxydati; tlenek cynku (słoik)

miękki, biały lub jasnożółtawobiały, bezpostaciowy proszek wolny od gruboziarnistych cząstek; tlenek cynku jest praktycznie nierozpuszczalny w wodzie i w etanolu (96%)

Skróty łacińskie stosowane w recepturze aptecznej, ich rozwinięcie oraz tłumaczenie na język polski

Skrót

Rozwinięcie skrótu po łacinie

Tłumaczenie na język polski

a

a

po (np. po dwóch częściach)

aa

ana partes aequales

po równych częściach

ad

ad

do

ad us. ext.

ad usum externum

do użytku zewnętrznego

ad us. int.

ad usum internum

do użytku wewnętrznego

ad us. prop.

ad usum proprium

do użytku własnego

add.

addetur, adde

dodaj 

aeq.

aequalis

równy

Aq.

Aqua

woda

Aq. pro ini.

Aqua pro iniectione

woda do wstrzykiwań

Aq. pur.

Aqua purificata

woda oczyszczona

caps.

capsula

kapsułka

comp.

compositus

złożony

con. , conct.

concentratus

stężony

cort.

cortex

kora

d.

da; dentur

daj

d. s.

da signa

oznacz

d. t. d.

dentur tales doses

daj takich dawek

dec. , dect.

decoctum

odwar

dil.

dilutus; dilutio

rozcieńczony

disp.

dispensa

rozdziel

div. in part. aeq.

divide in partes aequales

podziel na równe części

dos.

dosis; doses

dawka; dawki

e, ex

ex

z

eff.

effervescens

musujący

ex temp.

ex tempore

doraźnie, bezpośrednio przed użyciem 

extr.

extractum

wyciąg

extr. fl.

exractum fluidum

wyciąg płynny

extr. sicc.

extractum siccum

wyciąg suchy

f.

fiat, fiant, fac

zrób, niech powstanie

fl. , flor.

flos, flores

kwiat, kwiaty

fluid. , fld.

fluidus

płynny

fr. , fruct.

fructus

owoc

glob.

globulus

gałka, globulka

glob. vag.

globuli vaginalis

globulki dopochwowe

gran.

granulatum

granulat

gtt. , gutt.

gutta, guttae

kropla, krople

hb.

herba

ziele

i. m.

iniectio intramuscularis

wstrzyknięcie domięśniowe

i. v.

iniectio intravenosa

wstrzyknięcie dożylne

in

in

w

inf.

infusum

napar

ini.

iniectio

wstrzyknięcie

ini. subs. , s. c.

iniectio subcutanea

wstrzyknięcie podskórne

lag.

lagena

naczynie, opakowanie

liq.

liquor, liguidus

płyn, płynny, ciekły

m. d. s.

misce, da signaturum

zmieszaj, oznacz

m. f.

misce, fiat

zmieszaj, zrób

m. f. pulv.

misce, fiat pulvis

zmieszaj, zrób proszek

m. f. sol.

misce, fiat solutio

zmieszaj, zrób roztwór

m. pil.

masse pilularum

masa pigułkowa

mac.

macera, maceratio

maceruj, macerat

mixt.

mixtura

mieszanka, mikstura

mixt. agit.

mixtura agitanda

mieszanka, którą należy wstrząsnąć przed użyciem

muc.

mucilago

kleik

No

numero

w ilości

obl.

oblata

kapsułki skrobiowe

ol.

oleum

olej

p.

pars

część

p. aeq.

partes aequales

równe części

p. o.

per os

doustnie

p. r.

per rectum

doodbytniczo

p. v.

per vaginam

dopochwowo

per se

per se

jako taki

pil.

pilulae

pigułki

praec. , ppt.

praecipitatus

strącony

pro me

pro me

dla mnie

pulv.

pulvis

proszek

pur.

purus

czysty

q. s.

quantum satis

ilość potrzebna

rad.

radix

korzeń

rep.

repetatur

powtórzyć

Rp.

recipe

weź (nagłówek recepty) 

rhiz.

rhizoma

kłącze

s.

signa, signatur

oznacz

sal

sal

sól

sem.

semen

nasienie

simpl.

simple

prosty

sir.

sirupus

syrop

sol.

solutio

roztwór

spec.

species

zioła

spir.

spiritus

spirytus

succ.

succus

sok

supp.

suppositorium

czopek

susp.

suspensio

zawiesina

tab.

tabuletta

tabletka

tinct. , tra. , tct.

tinctura

nalewka

trit.

trituratio, tritus

roztarcie, roztarty

ung.

unguentum

maść

Najczęściej stosowane terminy łacińskie na receptach

W recepturze aptecznej można się spotkać z nazwami łacińskimi w dwóch przypadkach, w mianowniku (nominativus) i dopełniaczu (genetivus). Na recepcie nazwy substancji leczniczych, pomocniczych oraz surowców roślinnych powinny być napisane po łacinie w dopełniaczu, każde w nowym wierszu, pisane wielką literą.

Termin łaciński nominativus

Termin łaciński genetivus

Termin polski

Acidum

Acidi

kwas 

Adeps 

Adipis 

smalec 

Aloe

Aloes

aloes

Aqua

Aquae

woda

Cacao

Cacao

kakao

Capsula

Capsulae

kapsułka

Cortes

Corticis

kora

Decoctum

Decocti

odwar

Emulsio

Emulsionis

emulsja

Extractum

Extracti

wyciąg

Eucerinum

Eucerini

euceryna

Flos

Floris

kwiat

Folium

Folii

liść

Fructus

Fructus

owoc

Globulus vaginalis

Globuli vaginalis

globulka dopochwowa

Gutta

Guttae

krople

Herba

Herbae

ziele

Infusum

Infusi

napar

Lanolinum

Lanolini

lanolina

Lignum

Ligni

drewno

Linimentum

Linimenti

mazidło

Liquor

Liquoris

ciecz

Maceriatio

Macerationis

macerat

Masse

Massae

masa

Mixtura

Mixturae

mikstura

Mucilago

Mucilaginis

kleik

Numerus

Numeri

liczba

Oleum

Olei

olej

Pasta

Pastae

pasta

Pilula

Pilulae

pigułka

Pulvis

Pulveris

proszek

Radix

Radicis

korzeń

Rhizoma

Rhizomatis

kłącze

Ricinus

Ricini

rącznik

Sal 

Salis

sól

Sapo

Saponis

mydło

Semen

Seminis

nasiono

Simplex

Simplicis

prosty

Sirupus

Sirupi

syrop

Solutio

Solutionis

roztwór

Species

Speciei

mieszanka ziołowa

Spiritus

Spiritus

spirytus

Succus

Succi

sok

Suppositorium

Suppositorii

czopek

Suspensio

Suspensionis

zawiesina

Tabuletta

Tabulettae

tabletka

Tinctura

Tincturae

nalewka

Unguentum

Unguenti

maść

Słownik pojęć i synonimów nazw substancji i surowców wykorzystywanych w recepturze aptecznej

Nazwa łacińska

Nazwa polska

Synonimy

Acaciae gummi

guma arabska

Gummi arabicum, Gummi Acaciae

Acidum boricum

kwas borny

Acidum hydrochloridum

kwas solny

Acidum salicilicum

kwas salicylowy

Adeps lanae 

lanolina

Lanolinum, Lanolinum anhydricum, Adeps lanae anhydricum

Adonis vernalis herba

ziele miłka wiosennego

Ammonii bromidum 

bromek amonu 

Amonium bromatum, Amonium sedativum

Aqua Calcis

woda wapienna

Calcium hydricum solutum, Solutio Calcii hydroxydi, Aqua Calcariae

Aqua destilata

woda destylowana

Benzocainum

benzokaina

Anaesthesinum, Aethylum aminobenzoicum, Aethylium p‑aminobenzoicum, Ethylis aminobenzoas, Anaesthin

Bismuthi subgallas

zasadowy galusan bizmutu 

Bismuthum subgallicum, Dermatolum, Bismuthi subgallate

Cacao oleum

masło kakaowe

Oleum Cacao, Butyrum Cacao, olej kakaowy

Calcii carbonas

węglan wapnia

Calcium carbonicum praecipitatum

Calcii gluconas

glukonian wapnia

Calcium gluconicum, Calcium gluconatum

Chamomillae anthodium

koszyczek rumianku

Chlorhexidini digluconatis solutio

glukonian chlorheksydyny 

Chlorhexidini gluconici solutio, Chlorhexidini gluconatis solutio, hibitan, Chlorhexidinum gluconicum

Codeini phosphas hemihydricus

fosforan kodeiny półwodny 

Codeinum phosphoricum, Codeini phosphas

Ephedrini hydrochloridum

chlorowodorek efedryny

Ephedrinum hydrochloricum, Ephetoniunm, Ephedrosan

Eucerinum

euceryna bezwodna

Foeniculi fructus

owoc kopru włoskiego

Gummi arabici mucilago

kleik z gumy arabskiej

Glycerolum

glicerol

Glycerinum

Hydrocortisonum

hydrokortyzon

Ichthammolum

ichtiol

Ichtammol, Ichtyolum, Ammonii bituminosulfonas, Ammonium sulfobituminicum

Iodum

jod

Kalii bromidum 

bromek potasu 

Kalium bromatum, Kalium sedativum

Kalii iodidum

jodek potasu

Kalium iodatum

Lactosum

laktoza

Saccharum lactis

Lini oleum

olej lniany

Lini semen

nasiona lnu

Magnesii carbonas

węglan magnezu 

Magnesium carbonicum, Magnesii subcarbonas levis, Magnesii subcarbonas ponderosus

Magnesii oxidum

tlenek magnezu

Magnesium oxydatum, Magnesia usta

Magnesii sulfas 

siarczan magnezu 

Magnesium sulfuricum, sól gorzka, Magisterium Bismuthi

Menthae piperite folium

liść mięty pieprzowej

Metamizolum natricum monohydricum

metamizol sodowy

Noraminophenazonum me‑thanosulfonicum natrium, Analgin, Novalgin, Pyralginum

Methylis salicylas

salicylan metylu

Methylum Salicylicum

Metronidazolum

metronidazol

Natrii bromidum 

bromek sodu 

Natrium bromatum, Natrium sedativum

Oleum Menthae piperitae

olejek eteryczny miętowy

Papaverini hydrochloridum

chlorowodorek papaweryny 

Papaverinum hydrochloricum, Papaverinum muriaticum

Pepsinum

pepsyna

Phenobarbitalum

fenobarbital

Luminalum, Aephenalum, Gardenalum, Acidum phenylaethylbarbituricum

Primulae radix

korzeń pierwiosnka

Ricini oleum

olej rycynowy

Oleum ricini, Oleum Palmae Chrisi, Castor Oil, olej rącznikowy

Salviae folium

liść szałwii

Sirupus simplex

syrop prosty

Sirupus sacchari

Sirupus thymi

syrop tymiankowy

Sulfur ad usum externum

siarka do użytku zewnętrznego

Talcum

talk

Talcum depuratum, Talcum venetum

Tanninum

tanina

Acidum tannicum, Acidum gallotannicum, Tanninum albuminatum, Tanalbinum

Tormentillae rhizoma

kłącze pięciornika

Valerianae radix

korzeń kozłka

Valerianae rhizoma

kłącze kozłka

Vaselinum album 

wazelina biała

Petrolatum album

Vaselinum flavum

wazelina żółta

Petrolatum flavum

Vaselinum hydrophyllicum

wazelina hydrofilowa

Vitaminum A 

witamina A

Vitaminum E

witamina E

Zinci oxidum

tlenek cynku

Zincum oxydatum

Interaktywne materiały sprawdzające
Przewodnik dla nauczyciela