Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
E-materiały do kształcenia zawodowego

Dokumentacja procesu dekontaminacji

MED.12. Wykonywanie dekontaminacji sprzętu i wyrobów medycznych - Technik sterylizacji medycznej 321104

bg‑azure

Słownik pojęć dla e‑materiału

1
aeracja
aeracja

maszynowe usuwanie z wyrobu sterylizowanego pozostałości chemicznego czynnika sterylizującego do poziomu bezpiecznego dla pacjenta i personelu

autoklaw
autoklaw

potoczna nazwa sterylizatora ciśnieniowo‑parowego; czynnikiem sterylizującym jest para wodna o temperaturze 121°C lub 134°C, która niszczy białka wszelkich drobnoustrojów i całkowicie je eliminuje; sterylizator jest wyposażony w pompę próżniową, która wypompowuje z urządzenia powietrze, nasycając je parą wodną, co znacznie przyspiesza proces sterylizacji; minimalny czas wystarczający do eliminacji mikroorganizmów to 5 minut dla 134°C (ciśnienie 2,1 b) i 15 minut dla 121°C (ciśnienie 1,1 b)

biologiczny czynnik chorobotwórczy
biologiczny czynnik chorobotwórczy

żywe organizmy, głównie chorobotwórcze drobnoustroje, produkty ich przemiany materii lub rozpadu, które mogą wywołać chorobę u człowieka lub zwierzęcia

centralna sterylizatornia
centralna sterylizatornia

odrębny dział obiektu, w którym udzielane są stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne, lub odrębna jednostka organizacyjna, w której wykonywane są usługi w zakresie dekontaminacji, w tym sterylizacji, stanowiąca wyodrębniony zespół pomieszczeń wyposażonych w urządzenia do mycia i dezynfekcji oraz sterylizacji wyrobów medycznych

cykl sterylizacji
cykl sterylizacji

następujące po sobie fazy procesu zachodzące w komorze sterylizatora, w wyniku których zachodzi proces sterylizacji

czas ekspozycji
czas ekspozycji

czas kontaktu czynnika sterylizującego w fazie sterylizacji z wyrobami poddawanymi sterylizacji, to jest czas wyrównania + czas utrzymania (okres plateau)

czynnik sterylizujący
czynnik sterylizujący

charakteryzująca się działaniem biobójczym wystarczającym do osiągnięcia sterylności w określonych warunkach jednostka fizyczna lub chemiczna, lub kombinacja obu

data ważności
data ważności

określenie daty granicznej, do której zalecane jest użycie wyrobu, wyrażone minimum jako dzień, miesiąc i rok

dekontaminacja
dekontaminacja

proces redukcji czynników biologicznych poprzez mycie, dezynfekcję, sterylizację; zakres dekontaminacji zależy od wymaganego poziomu czystości mikrobiologicznej

dezynfekcja
dezynfekcja

proces niszczenia metodami fizycznymi lub chemicznymi wegetatywnych form drobnoustrojów

dezynfekcja chemiczna
dezynfekcja chemiczna

dezynfekcja osiągnięta przez działanie jednego środka chemicznego lub więcej

dezynfekcja chemiczno‑termiczna
dezynfekcja chemiczno‑termiczna

dezynfekcja osiągnięta przez działanie jednego środka chemicznego lub więcej oraz działanie ciepła wilgotnego

dezynfekcja manualna
dezynfekcja manualna

redukcja liczby mikroorganizmów na narzędziach, przedmiotach, powierzchniach, osiągnięta poprzez zmywanie, przecieranie, nawilżanie, zanurzanie, wypełnianie płynem dezynfekcyjnym itp

dezynfekcja maszynowa
dezynfekcja maszynowa

redukcja liczby mikroorganizmów na narzędziach, przedmiotach, powierzchniach, osiągnięta poprzez użycie myjni‑dezynfektorów, komór dezynfekcyjnych

dezynfekcja niskiego stopnia
dezynfekcja niskiego stopnia

proces redukcji wegetatywnych form bakterii (oprócz prątków), wirusów osłonkowych (np. HBV, HCV, HIV) i grzybów w ograniczonym zakresie (działanie grzybobójcze wobec drożdżaków – organizm testowy Candida albicans); oznaczenie preparatu: B, F, V‑osłonkowe

dezynfekcja średniego stopnia
dezynfekcja średniego stopnia

proces redukcji wegetatywnych form wszystkich gatunków bakterii (w tym prątków), wszystkich wirusów (w tym osłonkowych i bezosłonkowych) oraz pełnego spektrum grzybów (organizm testowy Candida albicans) i  A. brasiliensis (dawniej A. niger); oznaczenie preparatu: B, F, V, prątki

dezynfekcja termiczna
dezynfekcja termiczna

dezynfekcja osiągnięta przez działanie ciepła wilgotnego

dezynfekcja wysokiego stopnia (DWS)
dezynfekcja wysokiego stopnia (DWS)

proces redukcji wegetatywnych form wszystkich gatunków bakterii, prątków – M. teraeM. avium – wszystkich wirusów (w tym bezosłonkowych i osłonkowych), pełnego spektrum grzybów (organizmy testowe C. albicansA. brasiliensis (dawniej A. niger) oraz przetrwalników bakterii (spor); oznaczenie preparatu: B, F, V, prątki, S)

działanie sporobójcze
działanie sporobójcze

wykazujące działanie przeciwko sporom, czyli formom przetrwalnikowym bakterii

instrumenty MIC
instrumenty MIC

instrumenty stosowane w mikrochirurgii mikroinwazyjnej

jednostka wsadu (znormalizowany moduł sterylizacyjny)
jednostka wsadu (znormalizowany moduł sterylizacyjny)

stosowana w sterylizacji standardowa miara objętości modułu sterylizacyjnego o wymiarach: wysokość 300 mm, długość 600 mm, szerokość 300 mm, równa 54 l

komora myjni‑dezynfektora
komora myjni‑dezynfektora

części myjni‑dezynfektora, w której wsad jest poddawany myciu i dezynfekcji

komora podawcza
komora podawcza

urządzenie przelotowe do przekazywania wyrobów, wyposażone w dwoje drzwi po przeciwległych stronach z mechanizmem uniemożliwiającym jednoczesne ich otwarcie

komora sterylizatora
komora sterylizatora

część sterylizatora, w której umieszcza się wsad poddawany sterylizacji

kontaminacja
kontaminacja

zanieczyszczenie niepożądanymi substancjami, w tym mikroorganizmami

kontrola parametryczna procesów sterylizacji
kontrola parametryczna procesów sterylizacji

monitorowanie zgodności parametrów krytycznych charakterystycznych dla określonej metody sterylizacji, parametrów wyznaczonych przez wytwórcę sterylizatora lub ustalonych podczas walidacji

kontrola procesów sterylizacji
kontrola procesów sterylizacji

działanie polegające na kontroli parametrów krytycznych procesu przy wykorzystaniu metod fizycznych, biologicznych, chemicznych potwierdzające prawidłowość przebiegu każdego procesu sterylizacji

krytyczne parametry (zmienne) procesu
krytyczne parametry (zmienne) procesu

zmienne procesu, dla których wartości podczas cyklu pracy zostały określone przez wytwórcę jako wystarczające do zapewnienia, że cykl zadziała tak, jak zostało to określone podczas walidacji

kwalifikacja instalacyjna (IQ)
kwalifikacja instalacyjna (IQ)

potwierdzenie, że urządzenia zainstalowano, podłączono, zasilano mediami zgodnie z projektem

kwalifikacja operacyjna (OQ)
kwalifikacja operacyjna (OQ)

potwierdzenie, że urządzenia działają zgodnie z projektem i odpowiednimi kwalifikacjami

kwalifikacja procesowa (PQ)
kwalifikacja procesowa (PQ)

potwierdzenie, że proces prowadzi do uzyskania produktu o założonej jakości

magazyn wyrobów sterylnych
magazyn wyrobów sterylnych

pomieszczenie do przechowywania sterylnych wyrobów medycznych

metoda chemiczno‑termiczna
metoda chemiczno‑termiczna

proces w myjni‑dezynfektorze przeznaczony dla przedmiotów wrażliwych na działanie wysokich temperatur w zdefiniowanych temperaturach <65°C i z zastosowaniem środka dezynfekcyjnego o zdefiniowanym stężeniu i przy zdefiniowanym czasie kontaktu

metoda termiczna
metoda termiczna

proces zachodzący w myjni‑dezynfektorze, z etapem dezynfekcji wykorzystującym działanie wilgotnego nagrzewania

miejsce największego utrudnienia procesu
miejsce największego utrudnienia procesu

miejsce, które symuluje najbardziej niekorzystne warunki dla czynnika(-ków) sterylizacyjnego(-nych), jakie występują w wyrobach poddawanych sterylizacji

mikrobójczy
mikrobójczy

tj. skuteczny przeciw mikroorganizmom; jest to pojęcie ogólne, niezawierające żadnych danych dotyczących rodzajów i zasięgu skutków

monitorowanie
monitorowanie

pomiar fizycznych zmiennych procesu maszynowego i porównanie wartości uzyskanych z wartościami wymaganymi do prawidłowego przebiegu procesu

mycie
mycie

usunięcie zanieczyszczenia z przedmiotu w stopniu umożliwiającym jego dalsze przygotowanie do użytku lub przewidziane użycie

myjnia‑dezynfektor (myjko‑dezynfektor)
myjnia‑dezynfektor (myjko‑dezynfektor)

do narzędzi nowoczesne urządzenie przeznaczone do czyszczenia i dezynfekcji wsadów zawierających narzędzia chirurgiczne, wyposażenie anestezjologiczne, miski, pojemniki, przybory, wyroby szklane i tym podobne przedmioty

myjnia ultradźwiękowa do narzędzi
myjnia ultradźwiękowa do narzędzi

myjnia wykorzystująca przenoszenie fal ultradźwiękowych w roztworze myjącym, co powoduje wytworzenie mikropęcherzyków(zjawisko kawitacji), które implodują, oddzielając zanieczyszczenia od powierzchni; myjnia przeznaczona do mycia narzędzi chirurgicznych, w szczególności do narzędzi zanieczyszczonych materiałami trudnymi do usunięcia, jak np. stomatologicznych, endoskopowych, ortopedycznych i innych

opakowanie ochronne
opakowanie ochronne

zabezpieczenie w postaci dodatkowego opakowania zapobiegające uszkodzeniu systemu bariery sterylnej i jej zawartości w okresie transportu i przechowywania

opakowanie sterylizacyjne pierwotne (system bariery sterylnej)
opakowanie sterylizacyjne pierwotne (system bariery sterylnej)

minimalne opakowanie materiału sterylizowanego zapewniające szczelność mikrobiologiczną oraz aseptyczne otwarcie i pobranie sterylnego wyrobu wykluczające ponowną dekontaminację

opakowanie sterylizacyjne wtórne
opakowanie sterylizacyjne wtórne

opakowanie zawierające jedno opakowanie sterylizacyjne pierwotne lub więcej

pakiet reprezentatywny
pakiet reprezentatywny

pakiet własny potwierdzony walidacją zawierający zestaw określonych wyrobów sterylizowanych w danym cyklu sterylizacyjnym, w którym istnieją najtrudniejsze warunki dla penetracji czynnika sterylizującego (miejsce największego utrudnienia procesu)

parametry procesu
parametry procesu

wartości zmiennych krytycznych do utrzymania wyrobu sterylnego, takie jak czas, temperatura, ciśnienie, wilgotność, stężenie czynnika sterylizującego, zależne od metody sterylizacji

plomba sterylizacyjna
plomba sterylizacyjna

plomba służąca do zabezpieczania kontenerów sterylizacyjnych, wykonanych przez różnych producentów, przed niekontrolowanym otwarciem

preparat dezynfekcyjny bakteriobójczy (B)
preparat dezynfekcyjny bakteriobójczy (B)

preparat chemiczny o działaniu redukującym w określonych warunkach wegetatywne formy bakterii (oprócz prątków)

preparat dezynfekcyjny grzybobójczy (F)
preparat dezynfekcyjny grzybobójczy (F)

preparat chemiczny wykazujący działanie redukujące w określonych warunkach grzyby i ich zarodniki (pełne spektrum – drobnoustroje testowe C. albicansAspergillus niger lub spektrum ograniczone do drożdży – organizm testowy C. albicans)

preparat dezynfekcyjny prątkobójczy
preparat dezynfekcyjny prątkobójczy

preparat chemiczny o działaniu redukującym w określonych warunkach prątki

preparat dezynfekcyjny wirusobójczy (V)
preparat dezynfekcyjny wirusobójczy (V)

preparat chemiczny, który w określonych warunkach redukuje wirusy (osłonkowe i bezosłonkowe)

preparat myjący
preparat myjący

preparat usuwający z powierzchni wyrobów poddawanych dekontaminacji poprzez rozpad cząstek organicznych lub ułatwienie ich mieszania z wodą, posiadający zdolność obniżenia napięcia powierzchniowego wody oraz zmianę pH

przyrząd kontroli procesu sterylizacji (PCD)
przyrząd kontroli procesu sterylizacji (PCD)

urządzenie lub zestaw przedmiotów symulujących najbardziej niekorzystne warunki dla penetracji określonego czynnika sterylizującego zaprojektowane do stworzenia zdefiniowanej oporności na proces sterylizacji i używane do oceny skuteczności przeprowadzanego procesu

rejestrator kontroli procesu
rejestrator kontroli procesu

urządzenie, które rejestruje wartości jednej lub kilku zmiennych fizycznych odpowiedzialnych za skuteczność sterylizacji i sterowanie sterylizatorem; wyniki dostępne są w postaci wydruku lub w wersji elektronicznej; rejestratory kontrolne procesu pełnią podobną funkcję w myjniach‑dezynfektorach

reprocesowanie (ponowna obróbka) wyrobów medycznych
reprocesowanie (ponowna obróbka) wyrobów medycznych

procedura obejmująca czynności zapewniające bezpieczeństwo ponownego użycia wyrobu, takie jak rutynowy demontaż, mycie, dezynfekcja, konserwacja, testy funkcyjne i sterylizacja

skażenie
skażenie

zanieczyszczenie powierzchni ciała, przedmiotów, wody, żywności i powietrza drobnoustrojami

sterylizacja
sterylizacja

procedura przeprowadzana w celu uzyskania produktu wolnego od zdolnych do życia mikroorganizmów

sterylizacja parowa
sterylizacja parowa

walidowana metoda uwalniania produktu parą nasyconą od zdolnych do życia mikroorganizmów (według EN ISO 17665)

sterylizator
sterylizator

urządzenie skonstruowane do wykonywania procesów sterylizacji

sterylność wyrobu
sterylność wyrobu

wynik procesu sterylizacji, który oznacza prawdopodobieństwo przeżycia nie więcej niż jednej komórki lub cząstki czynnika biologicznego w 1 mln jednostek (pakietów sterylizacyjnych)

stężenie roztworu
stężenie roztworu

podaje ilość substancji rozpuszczonej w określonej ilości roztworu; stężenie procentowe (c%) określa liczbę gramów substancji rozpuszczonej w 100 g roztworu

stop twardy
stop twardy

materiały o bardzo wysokiej twardości i odporności na zużycie wyprodukowane metodą spiekania lub odlewania

systemy bariery sterylnej
systemy bariery sterylnej

opakowania przeznaczone do finalnie sterylizowanych wyrobów medycznych (PN‑EN ISO 11607:2006)

termolabilność
termolabilność

wrażliwość na działanie wysokiej temperatury; dla wyrobów medycznych oznacza brak możliwości poddania ich procesom dekontaminacji w wysokiej temperaturze z powodu ryzyka ich uszkodzenia

termostabilność
termostabilność

odporność na działanie wysokiej temperatury; dla wyrobów medycznych oznacza możliwość poddania ich procesom dekontaminacji w wysokiej temperaturze bez narażenia na uszkodzenie

walidacja
walidacja

udokumentowana procedura, której celem jest utrzymanie, zapisanie i interpretacja danych, wymagana do wykazania, że przeprowadzając dany proces, zawsze otrzyma się produkt zgodny z wcześniej określonymi specyfikacjami; walidacja składa się z kwalifikacji instalacyjnej (IQ), operacyjnej (OQ) i procesorowej (PQ)

wartość pH
wartość pH

miara kwaśności lub alkaliczności roztworu wodnego:

  • pH < 7 – kwaśny,

  • pH = 7 – neutralny,

  • pH > 7 – alkaliczny

wartość z
wartość z

zmiana temperatury w K, wymagana, aby w procesie dezynfekcji z wykorzystaniem wilgotnego nagrzewania uzyskać dziesięciokrotną modyfikację mikrobiologicznego współczynnika

wsad myjni
wsad myjni

wyroby, które są wkładane jednoczasowo do myjni‑dezynfektora w celu mycia i dezynfekcji w trakcie cyklu pracy

wsad sterylizatora
wsad sterylizatora

wyroby sterylizowane jednoczasowo w komorze sterylizatora w danym cyklu

wskaźnik biologiczny
wskaźnik biologiczny

wskaźnik, który zawiera zdolne do życia drobnoustroje testowe o ustalanej oporności na określony proces sterylizacji

wskaźnik chemiczny
wskaźnik chemiczny

w wskaźnik, którego działanie jest oparte na przemianie chemicznej lub fizycznej, zawierający substancję chemiczną wykrywającą obecność określonego czynnika lub określoną zmianę jednego parametru procesu lub więcej – typy wskaźników chemicznych do kontroli procesów sterylizacji są opisane we właściwych normach krajowych i międzynarodowych

wskaźnik kontroli mycia
wskaźnik kontroli mycia

preparat (wskaźnik) stosowany do badania skuteczności mycia w myjni‑dezynfektorze i w myjni ultradźwiękowej

wyrób sterylny
wyrób sterylny

wyrób medyczny wielokrotnego użycia, przedmiot lub materiał poddany sterylizacji, wolny od czynników biologicznych

zanieczyszczenie mikrobiologiczne
zanieczyszczenie mikrobiologiczne

populacja zdolnych do przeżycia drobnoustrojów na wyrobie lub opakowaniu (na systemie bariery sterylnej)

zgodność dezynfekcyjna
zgodność dezynfekcyjna

zgodność (kompatybilność) wyrobu, powierzchni, przedmiotu poddanego dezynfekcji z wybraną metodą dezynfekcji i preparatem

zgodność sterylizacyjna
zgodność sterylizacyjna

zgodność (kompatybilność) wyrobu sterylizowanego i pierwotnego opakowania sterylizacyjnego z wybraną metodą sterylizacji

zmienne krytyczne (parametry krytyczne)
zmienne krytyczne (parametry krytyczne)

parametry określone jako zasadnicze dla procesu sterylizacji, mające wpływ na skuteczność bójczą, wymagające monitorowania

zwalnianie wyrobu sterylnego (zwalnianie wsadu)
zwalnianie wyrobu sterylnego (zwalnianie wsadu)

zakwalifikowanie wyrobu sterylizacyjnego do użycia możliwe po przeprowadzeniu orzekania o skuteczności procesu sterylizacyjnego na podstawie zapisów ze zwalniania:

  • przy użyciu wskaźników biologicznych,

  • parametrycznego