E-materiały do kształcenia zawodowego

Całoroczna gospodarka pasieczna

ROL.03. Prowadzenie produkcji pszczelarskiej – pszczelarz 612302

ROL.03. Prowadzenie produkcji pszczelarskiej – technik pszczelarz 314206

Słownik pojęć dla e‑materiału

Instrukcja korzystania ze słownika

Słownik zawiera pojęcia ułożone w kolejności alfabetycznej. Pojęcia zawierają odnośniki do elementów składowych e‑materiału, w których zostały zastosowane. Za pomocą wyszukiwarki „Filtruj pojęcie” można wyszukać odpowiednie pojęcie w słowniku.

1
bezmateczność rodziny (bezmatek, rodzina bezmateczna)
bezmateczność rodziny (bezmatek, rodzina bezmateczna)

rodzina pszczela bez matki pszczelej. Jeśli w bezmatku są jaja lub młode larwy, robotnice mogą zbudować mateczniki ratunkowe i wychować nową matkę. W razie braku czerwiu po kilku tygodniach w bezmatku pojawią się trutówki.

Wiosenny rozwój rodziny pszczelejDWtj8OcV8Wiosenny rozwój rodziny pszczelej

ciało tłuszczowe
ciało tłuszczowe

tkanka spełniająca różne funkcje metaboliczne, u larwy pszczelej stanowi 65% masy ciała. Dobrze rozwinięte ciało tłuszczowe mają pszczoły pokolenia zimowego. Ciało tłuszczowe składa się z części przyściennej, leżącej pod pancerzem chitynowym, i części otaczającej narządy wewnętrzne. Ciało tłuszczowe syntetyzuje oraz magazynuje rezerwy pokarmowe w postaci tłuszczów, węglowodanów i białek.

Wiosenny rozwój rodziny pszczelejDWtj8OcV8Wiosenny rozwój rodziny pszczelej

czerw
czerw

łączna nazwa stadiów rozwojowych pszczoły miodnej od jaja do poczwarki

Wiosenny rozwój rodziny pszczelejDWtj8OcV8Wiosenny rozwój rodziny pszczelej

czerw zasklepiony
czerw zasklepiony

czerwczerwczerw w komórkach zamkniętych wieczkiem (zasklepem)

Wiosenny rozwój rodziny pszczelejDWtj8OcV8Wiosenny rozwój rodziny pszczelej

czerwienie matki (składanie jaj)
czerwienie matki (składanie jaj)

składanie przez matkę jaj do komórek plastra

Wiosenny rozwój rodziny pszczelejDWtj8OcV8Wiosenny rozwój rodziny pszczelej

dokarmianie pszczół
dokarmianie pszczół

uzupełnianie zapasów pokarmu na okres jesienno‑zimowy w razie braku pożytkupożytek pszczelipożytku (głodowanie) lub po miodobraniu, gdy zapas jest mniejszy 5 kg

Przygotowanie rodzin pszczelich do zimowliDwlqkQqKnPrzygotowanie rodzin pszczelich do zimowli

fenologia
fenologia

nauka badająca zależności pomiędzy czynnikami klimatycznymi a zjawiskami przyrody ożywionej, takimi jak kwitnienie, owocowanie, zrzucanie liści czy zmiany pokoleniowe u owadów

Wiosenny rozwój rodziny pszczelejDWtj8OcV8Wiosenny rozwój rodziny pszczelej

gospodarka wędrowna
gospodarka wędrowna

przewożenie rodzin pszczelich na oddalone pożytkipożytek pszczelipożytki, co umożliwi lepsze ich wykorzystanie

Transport rodzin pszczelichD11MZe1acTransport rodzin pszczelich

hemolimfa
hemolimfa

płyn ustrojowy krążący wewnątrz ciała pszczoły, spełniający funkcję nośnika substancji odżywczych, hormonów i produktów przemiany materii. Hemolimfa jest bezbarwną cieczą, składającą się z osocza i zawieszonych w nim ciałek hemocytów. Docieranie hemolimfy do wszystkich narządów wewnętrznych jest możliwe dzięki pracy serca. Hemolimfa nie bierze udziału w wymianie gazowej, gdyż nie ma odpowiednika znajdującej się u zwierząt wyższych hemoglobiny, zdolnej wiązać tlen.

Przygotowanie rodzin pszczelich do zimowliDwlqkQqKnPrzygotowanie rodzin pszczelich do zimowli

inwert
inwert

gotowy pokarm dla pszczół w formie płynnej. Jest mieszanką glukozy, fruktozy oraz innych cukrów w odpowiednich proporcjach, dzięki czemu przypomina składem miód, stanowiąc łatwostrawne oraz w pełni bezpieczne pożywienie dla pszczół.

Przygotowanie rodzin pszczelich do zimowliDwlqkQqKnPrzygotowanie rodzin pszczelich do zimowli

kłąb
kłąb

otaczające matkę skupisko pszczół, w którym robotnice siedzą ciasno, trzymając się jedna drugiej i tylko nieznacznie zmieniają położenie względem siebie. Najbardziej ścieśnione są pszczoły w zewnętrznej części kłębu (otoczce), w środku zaś tworzą w różnych kierunkach łańcuszki, ułożone luźniej. Pszczoły w kłębie są w stanie regulować temperaturę poprzez ścieśnianie lub rozluźnianie. Kłąb jest tworzony w razie spadku temperatury – kłąb zimowykłąb zimowykłąb zimowy, lub w razie rójki – kłąb rojowykłąb rojowykłąb rojowy.

Przygotowanie rodzin pszczelich do zimowliDwlqkQqKnPrzygotowanie rodzin pszczelich do zimowli

kłąb rojowy
kłąb rojowy

jest tworzony w lecie poza gniazdem, najczęściej na gałęzi drzewa przez pszczoły wychodzące z rojem. Pozostaje tam do czasu wybrania przez rój miejsca na nowe gniazdo, co trwa kilka godzin do kilku dni.

Wiosenny rozwój rodziny pszczelejDWtj8OcV8Wiosenny rozwój rodziny pszczelej

kłąb zimowy
kłąb zimowy

jest tworzony przez zimujące pszczoły wewnątrz gniazda na plastrach, kiedy temperatura zewnętrzna spadnie poniżej 14Indeks górny oC. Dzięki ciągłemu krążeniu robotnic miedzy częścią zewnętrzną a wewnętrzną pszczoły są w stanie utrzymać w centrum kłębu temperaturę 35Indeks górny oC przy temperaturze -20Indeks górny oC.

Przygotowanie rodzin pszczelich do zimowliDwlqkQqKnPrzygotowanie rodzin pszczelich do zimowli

kula czerwiu (powierzchnia czerwiu)
kula czerwiu (powierzchnia czerwiu)

powierzchnia plastra (plastrów) zajęta przez czerwczerwczerw. Zależnie od kształtu ramki, wielkości gniazda i siły rodziny może mieć kształt koła, elipsy, prostokąta lub kuli (sześcianu).

Przygotowanie rodzin pszczelich do zimowliDwlqkQqKnPrzygotowanie rodzin pszczelich do zimowli

łączenie rodzin
łączenie rodzin

zabieg stanowiący jedną z metod zwiększania siły rodzin,  np. wzmacniania ich w celu lepszego wykorzystania pożytkupożytek pszczelipożytku, skuteczniejszego zapylania upraw czy przygotowania silnych rodzin do zimowlizimowlazimowli

Przygotowanie rodzin pszczelich do zimowliDwlqkQqKnPrzygotowanie rodzin pszczelich do zimowli

matka zapasowa
matka zapasowa

młoda, tegoroczna matka przeznaczona do wymiany w rodzinie lub do poddania rodzinie osieroconej po zimowlizimowlazimowli. Zimuje się je najczęściej w odkładach utworzonych przy rodzinach zasadniczych (rezerwowych).

Wiosenny rozwój rodziny pszczelejDWtj8OcV8Wiosenny rozwój rodziny pszczelej

nakrop
nakrop

świeżo złożone przez robotnice nektarnektarnektar lub spadźspadźspadź w komórkach plastrów w postaci pojedynczych kropli, co zapewnia lepsze warunki odparowywania wody. Zwykle przenoszony jeszcze przez pszczoły kilka razy, zależnie od stężenia cukrów, aż do uzyskania zawartości wody od 15 do 20%. Pod wpływem enzymów: inwertazy maltazy, oksydazy glukozowej, katalazy, dodawanych do nektaru z wydzieliną gruczołów ślinowych, przetwarzany stopniowo w miód.

Przygotowanie rodzin pszczelich do zimowliDwlqkQqKnPrzygotowanie rodzin pszczelich do zimowli

nektar
nektar

wydzielina miodników (zw. nektariami) będąca wodnym roztworem cukru gronowego, trzcinowego i in. (o stężeniu do ok. 50%) substancji, nadających mu smak, barwę i zapach

R1d4WzvIr5Hfi
Nektar na kwiecie wilczomlecza
Źródło: Frank Vincentz, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.

Przygotowanie rodzin pszczelich do zimowliDwlqkQqKnPrzygotowanie rodzin pszczelich do zimowli

oblot pszczół
oblot pszczół

loty pszczół wykonywane w pobliżu ula z głową skierowaną w jego stronę, niezwiązane ze zbiorem pożytku. Pierwszy oblot wiosenny i przegra są jednocześnie oblotem orientacyjnymoblot orientacyjnyorientacyjnymoczyszczającymoblot oczyszczającyoczyszczającym.

Przygotowanie rodzin pszczelich do zimowliDwlqkQqKnPrzygotowanie rodzin pszczelich do zimowli

oblot oczyszczający
oblot oczyszczający

wykonywany w celu wydalenia kału nagromadzonego w jelicie prostym przez młode pszczoły, mniej więcej po 10 dniach od wygryzienia się z komórki (przegra), oraz wszystkie pszczoły po zimowlizimowlazimowli, kiedy tylko umożliwią to warunki atmosferyczne. Zaraz po oczyszczeniu jelita z kału pszczoły powracają do ula. W sezonie zbieraczki oddają kał podczas zwykłych lotów po pożytekpożytek pszczelipożytek i nie wykonują specjalnego oblotu oczyszczającego.

Wiosenny rozwój rodziny pszczelejDWtj8OcV8Wiosenny rozwój rodziny pszczelej

oblot orientacyjny
oblot orientacyjny

lot pszczół opuszczających pierwszy raz gniazdo lub pszczół lotnych przetrzymywanych przez pewien czas w ulu, odbywany w celu zapamiętania położenia własnego ula

Wiosenny rozwój rodziny pszczelejDWtj8OcV8Wiosenny rozwój rodziny pszczelej

obsiadanie plastrów
obsiadanie plastrów

przebywanie pszczół na plastrach zależne od powierzchni plastrów pozostawionych w gnieździe

Przygotowanie rodzin pszczelich do zimowliDwlqkQqKnPrzygotowanie rodzin pszczelich do zimowli

obsiadanie plastrów na czarno
obsiadanie plastrów na czarno

plaster gęsto obsiadany przez pszczoły

Przygotowanie rodzin pszczelich do zimowliDwlqkQqKnPrzygotowanie rodzin pszczelich do zimowli

ocieplanie plastrów
ocieplanie plastrów

otoczenie gniazda matami, zatworomatami, poduszkami w celu utrzymania temperatury w gnieździe

Przygotowanie rodzin pszczelich do zimowliDwlqkQqKnPrzygotowanie rodzin pszczelich do zimowli

odsklepianie miodu (odsklepianie plastrów, odsklepianie zapasów)
odsklepianie miodu (odsklepianie plastrów, odsklepianie zapasów)

zdejmowanie lub odcinanie zasklepu z plastrów zasklepionym miodem (zapasem), wykonywane przed odwirowaniem. Wykonywane za pomocą odsklepiaczy plastrów widelcowych, noży a obecnie coraz częściej za pomocą automatycznych odsklepiarek.

Transport rodzin pszczelichD11MZe1acTransport rodzin pszczelich

okres zimowania
okres zimowania

okres, w którym rodzina pszczela tworzy kłąb zimowykłąb zimowykłąb zimowy. Okres zimowy dzieli się na zimowlęzimowlazimowlę i okres przejściowy, który następuje po pierwszym oblocieoblot pszczółoblocie i trwa do całkowitego wyjścia rodzin z kłębu zimowego. Może trwać nawet kilka tygodni lub zaledwie kilka dni, jeśli warunki klimatyczne umożliwiają rozpoczęcie intensywnych lotów po oblocie wiosennym.

Przygotowanie rodzin pszczelich do zimowliDwlqkQqKnPrzygotowanie rodzin pszczelich do zimowli

pas z klamrą do spinania uli
pas z klamrą do spinania uli

pas parciany zaopatrzony w klamrę z grzechotką zatrzaskującą się lub innym typem klamry ściągającej, używany do spinania uli wielokorpusowych na czas transportu. Stosowany także do spinania po kilka uli ze sobą i przytwierdzania ich do platformy pojazdu transportowego.

Transport rodzin pszczelichD11MZe1acTransport rodzin pszczelich

pożytek pszczeli
pożytek pszczeli

zasoby surowców pochodzenia roślinnego (nektarnektarnektar, pyłek kwiatowy, spadźspadźspadź, niekiedy także inne soki roślinne), zbierane i wykorzystywane przez pszczoły jako pokarm i surowiec do produkcji miodu i pierzgi

Cele i znaczenie wędrówek z pszczołamiD12YriFD3Cele i znaczenie wędrówek z pszczołami

spadź
spadź

słodka, lepka, gęsta ciecz występująca na liściach, zielonych pędach i gałązkach niektórych gat. drzew i krzewów

Cele i znaczenie wędrówek z pszczołamiD12YriFD3Cele i znaczenie wędrówek z pszczołami

zimowla
zimowla

okres 100‑150 dni, w trakcie którego pszczoły nie opuszczają ula, tworząc kłąbkłąbkłąb i pozostając przez cały czas w ruchu

Przygotowanie rodzin pszczelich do zimowliDwlqkQqKnPrzygotowanie rodzin pszczelich do zimowli

czerw
kłąb
kłąb zimowy
kłąb rojowy
nektar
oblot pszczół
oblot oczyszczający
oblot orientacyjny
pożytek pszczeli
spadź
zimowla