Przewodnik dla nauczyciela

Spis treści

Cele ogólne e‑materiału i efekty kształcenia1Cele ogólne e‑materiału i efekty kształcenia

Struktura e‑materiału2Struktura e‑materiału

Powiązania między elementami e‑materiału3Powiązania między elementami e‑materiału

Wskazówki do wykorzystania materiałów multimedialnych w pracy dydaktycznej4Wskazówki do wykorzystania materiałów multimedialnych w pracy dydaktycznej

Wymagania techniczne5Wymagania techniczne

Cele ogólne e‑materiału i efekty kształcenia

Cele ogólne e‑materiału

• Uwzględnienie treści, które pozwalają na osiągnięcie, zgodnie z podstawą programową, celu kształcenia w zawodzie pszczelarz (kod cyfrowy zawodu – 612302) oraz technik pszczelarz (kod cyfrowy zawodu – 314206): zakładanie i prowadzenie gospodarstwa pszczelarskiego. Tematyka e‑materiału służy przygotowaniu absolwenta do profesjonalnego wykonywania zadań zawodowych.

• Przedstawienie – w sposób obrazowy i zrozumiały dla uczącego się – najważniejszych informacji dotyczących postępowania z pasieką i w szczególności z rodziną pszczelą podczas całego sezonu pszczelarskiego.

• Pomoc w procesie nauczania i w procesie samodzielnego uczenia się wyżej wymienionego zawodu: wspieranie osiągania wybranych efektów kształcenia przez podnoszenie jakości procesu dydaktycznego i autodydaktycznego.

• Rozwijanie kompetencji komunikacyjno‑cyfrowych.

• Dostosowanie tempa i zakresu nauczania do indywidualnych potrzeb uczącego się.

Efekty kształcenia dla kwalifikacji ROL.03. Prowadzenie produkcji pszczelarskiej:

E‑materiał wspiera osiąganie następujących efektów kształcenia:

ROL.03.1. Bezpieczeństwo i higiena pracy

Osoba ucząca się:

ROL.03.1.6) organizuje stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, przepisami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska:

• ROL.03.1.6.1) stosuje ergonomiczne zasady organizacji pracy w rolnictwie:

• ROL.03.1.6.2) stosuje zasady bezpiecznego posługiwania się narzędziami, maszynami i sprzętem w rolnictwie.

ROL.03.1.7) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań zawodowych:

• ROL.03.1.7.1) dobiera środki ochrony indywidualnej do prac w rolnictwie;

• ROL.03.1.7.2) dobiera środki ochrony zbiorowej do prac w rolnictwie.

ROL.03.2. Podstawy pszczelarstwa

Osoba ucząca się:

ROL.03.2.1) charakteryzuje podstawy użytkowania pszczół:

• ROL.03.2.1.1) identyfikuje czynniki kształtujące środowisko wpływające na produkcję miodową;

• ROL.03.2.1.2) identyfikuje czynniki wpływające na liczebność pszczół;

• ROL.03.2.1.3) wymienia czynniki wpływające na produkcję woskową;

• ROL.03.2.1.4) identyfikuje czynniki wpływające na działalność zapylającą pszczół;

• ROL.03.2.1.5) wymienia kierunki użytkowania pszczół.

ROL.03.2.6) obsługuje pojazdy, maszyny, urządzenia i narzędzia stosowane w produkcji rolniczej i pszczelarskiej:

• ROL.03.2.6.1) rozpoznaje pojazdy, maszyny, urządzenia i narzędzia stosowane w produkcji rolniczej i pszczelarskiej;

• ROL.03.2.6.2) dobiera pojazdy, maszyny, urządzenia i narzędzia do wykonania prac w produkcji rolniczej i pszczelarskiej;

• ROL.03.2.6.3) posługuje się instrukcją obsługi maszyn i urządzeń i narzędzi stosowanych w produkcji rolniczej i pszczelarskiej.

ROL.03.2.7) wykonuje obsługę maszyn, urządzeń i narzędzi stosowanych w produkcji pszczelarskiej:

• ROL.03.2.7.1) obsługuje maszyny, urządzenia i narzędzia w produkcji pszczelarskiej;

• ROL.03.2.7.2) konserwuje maszyny, urządzenia i narzędzia w produkcji pszczelarskiej.

ROL.03.5. Prowadzenie gospodarki pasiecznej

Osoba ucząca się:

ROL.03.5.3) ocenia stan rodziny pszczelej w różnych porach roku:

• ROL.03.5.3.1) wyjaśnia pojęcia: plaster pszczeli, trutowy, plaster jasny (dziewiczy), plaster brązowy, plastry ciemne (stare), matecznik, komórka robocza, komórka trutowa;

• ROL.03.5.3.2) rozróżnia rodzaje komórek i plastrów pszczelich;

• ROL.03.5.3.3) opisuje budowę gniazda pszczelego;

• ROL.03.5.3.4) opisuje rolę poszczególnych osobników w rodzinie i ich wpływ na życie rodziny pszczelej;

• ROL.03.5.3.5) opisuje biologię matki pszczelej i trutnia;

• ROL.03.5.3.6) opisuje prace wykonywane przez pszczoły robotnice w różnych porach roku;

• ROL.03.5.3.7) opisuje stany biologiczne rodziny pszczelej w różnych porach roku;

• ROL.03.5.3.8) określa czynniki wpływające na rozwój rodziny pszczelej w różnych porach roku.

ROL.03.5.6) stosuje narzędzia i sprzęt do prac pasiecznych:

• ROL.03.5.6.1) dobiera narzędzia i sprzęt do prac pasiecznych;

• ROL.03.5.6.2) dobiera narzędzia i sprzęt do przetwarzania i konfekcjonowania produktów pszczelich.

ROL.03.5.7) charakteryzuje rozwój rodzin pszczelich w sezonie pasiecznym:

• ROL.03.5.7.1) wyjaśnia pojęcia związane z rozwojem rodziny pszczelej w sezonie pasiecznym: przegląd rodziny pszczelej, wgląd, podkarmianie i dokarmianie pszczół, miodobranie, odkład, zsypaniec;

• ROL.03.5.7.2) ocenia stan przezimowania rodzin pszczelich;

• ROL.03.5.7.3) dobiera metody przyspieszania rozwoju rodzin pszczelich do istniejących warunków pogodowych i pożytkowych;

• ROL.03.5.7.4) dobiera metody mające na celu wyrównanie siły rodzin pszczelich w pasiece;

• ROL.03.5.7.5) oblicza zapotrzebowanie na plastry pszczele i ramki z węzą;

• ROL.03.5.7.6) oblicza zapotrzebowanie rodziny pszczelej na pokarm zimowy.

ROL.03.5.8) kieruje rozwojem rodzin pszczelich w sezonie pasiecznym:

• ROL.03.5.8.1) wykonuje prace związane z rozwojem wiosennym i jesiennym rodzin pszczelich;

• ROL.03.5.8.2) przeprowadza główny przegląd wiosenny i jesienny;

• ROL.03.5.8.3) opisuje warunki dobrego rozwoju wiosennego i jesiennego rodzin pszczelich;

• ROL.03.5.8.4) przygotowuje rodziny pszczele do zimowania.

ROL.03.5.10) prowadzi rozmnażanie rodzin pszczelich:

• ROL.03.5.10.1) zapobiega nastrojowi rojowemu;

• ROL.03.5.10.2) likwiduje nastrój rojowy w pasiece;

• ROL.03.5.10.3) kontroluje budowę plastrów w ramce pracy;

• ROL.03.5.10.4) tworzy nowe rodziny: odkłady, dzielenie rodzin „na pół lotu”, naloty, „z dwóch trzecich”;

• ROL.03.5.10.5) pozyskuje pszczoły rojowe.

ROL.03.5.13) charakteryzuje gospodarkę wędrowną pszczół:

• ROL.03.5.13.1) określa cel i znaczenie wędrówek z pszczołami;

• ROL.03.5.13.2) charakteryzuje zasady prowadzenia pasieki wędrownej;

• ROL.03.5.13.3) dostosowuje pasiekę do gospodarki wędrownej;

• ROL.03.5.13.4) wybiera stanowisko dla pasieki wędrownej;

• ROL.03.5.13.5) prowadzi dokumentację ula kontrolnego;

• ROL.03.5.13.6) stosuje przepisy prawa dotyczące przewozu pszczół i dzierżawy pasieczyska.

ROL.03.5.14) prowadzi gospodarkę wędrowną pszczół:

• ROL.03.5.14.1) przygotowuje rodziny pszczele do transportu;

• ROL.03.5.14.2) transportuje rodziny pszczele w różnych porach doby;

• ROL.03.5.14.3) opiekuje się rodzinami podczas wędrówki.

ROL.03.5.21) prowadzi pozyskiwanie miodu, pyłku, wosku, mleczka, propolisu i pierzgi oraz jadu pszczelego:

• ROL.03.5.21.1) wykonuje miodobranie;

• ROL.03.5.21.2) pozyskuje i konserwuje obnóża pyłkowe, pierzgę,mleczko pszczele, propolis i jad pszczeli;

• ROL.03.5.21.3) prowadzi wytop, klarowanie i bielenie wosku;

• ROL.03.5.21.4) przechowuje produkty pasieczne.

ROL.03.5.27) oblicza koszty w gospodarstwie pasiecznym oraz opłacalność produkcji pszczelarskiej:

• ROL.03.5.27.1) oblicza dochody ze sprzedaży produktów pszczelich;

• ROL.03.5.27.2) wylicza koszty związane z produkcją pszczelarską.

ROL.03.9. Kompetencje personalne i społeczne

Osoba ucząca się:

ROL.03.9.2) planuje wykonanie zadania:

• ROL.03.9.2.1) opisuje techniki organizacji czasu pracy;

• ROL.03.9.2.2) szacuje czas realizacji zadań;

• ROL.03.9.2.3) realizuje działania w wyznaczonym czasie;

• ROL.03.9.2.4) monitoruje realizację zaplanowanych działań;

• ROL.03.9.2.5) dokonuje modyfikacji zaplanowanych działań;

• ROL.03.9.2.6) dokonuje samooceny.

Powrót do spisu treści6Powrót do spisu treści

Struktura e‑materiału

E‑materiał składa się z trzech części: wprowadzenia, materiałów multimedialnych oraz obudowy dydaktycznej. Każda z tych części zawiera powiązane tematycznie elementy składowe.

Wprowadzenie

Przedstawia podstawowe informacje, które ułatwiają użytkownikowi wstępne zapoznanie się z zawartością e‑materiału.

Materiały multimedialne

Film instruktażowy (tutorial) Wiosenny rozwój rodziny pszczelejDWtj8OcV8Film instruktażowy (tutorial) Wiosenny rozwój rodziny pszczelej

Praca z filmem instruktażowym (tutorialem) wspomaga zdobycie następujących umiejętności:

• ocenienie stanu rodziny pszczelej w różnych porach roku;

• charakteryzowanie rozwoju rodzin pszczelich w sezonie pasiecznym;

• ocena i omówienie kolejnych etapów rozwoju rodziny pszczelej i czynności pszczelarza (m.in. orientacyjne określenie ilości pokarmu, wymiana dennicy);

• charakteryzowanie stanu rodzin pszczelich na podstawie przeglądu wiosennego po oblocie;

• prowadzenie rozmnażania rodzin pszczelich i systematyczne powiększanie gniazda w miarę rozwoju rodziny;

• wyrównywanie siły rodzin pszczelich.

Film instruktażowy (tutorial) Transport rodzin pszczelichD11MZe1acFilm instruktażowy (tutorial) Transport rodzin pszczelich

Praca z filmem instruktażowym (tutorialem) wspomaga zdobycie następujących umiejętności:

• właściwe przygotowanie transportu rodzin pszczelich;

• ocenianie i kwalifikacja rodzin przeznaczonych do transportu;

• charakteryzowanie środków transportu oraz sposobów załadunku/wyładunku wykorzystywanych przy transporcie rodzin pszczelich;

• omówienie warunków bezpiecznego przemieszczenia rodzin pszczelich;

• przeprowadzenie przeglądu kontrolnego po rozpoczęciu przez pszczoły pracy w nowym miejscu.

Grafika interaktywna Cele i znaczenie wędrówek z pszczołamiD12YriFD3Grafika interaktywna Cele i znaczenie wędrówek z pszczołami

Praca z grafiką interaktywną wspomaga zdobycie następujących umiejętności:

• prowadzenie gospodarki wędrownej pszczół;

• charakteryzowanie przebiegu pożytków towarowych od rzepakowego do wrzosowego i czynności wykonywanych w pasiece podczas korzystania z tych pożytków;

• ocenianie przykładowej wydajności towarowej kilku rodzajów pasiek stacjonarnych (teren rolniczy, leśny, sadowniczy) i pasieki wędrownej.

Gra wcielanie się w rolę Sezonowe prace pasieczneD1EfD79GVGra wcielanie się w rolę Sezonowe prace pasieczne

Praca z grą wcielanie się w role wspomaga zdobycie następujących umiejętności:

• charakteryzowanie czynników wpływających pozytywnie i negatywnie na prowadzenie gospodarki pasiecznej;

• właściwe dobieranie stosowanych zabiegów i czynności w danym momencie sezonu pszczelarskiego, a także warunków pożytkowych i pogodowych, zdrowotności posiadanych rodzin do oczekiwanych efektów działań;

• maksymalizacja zbioru miodu, pyłku, pierzgi połączona z podwojeniem stanu posiadania;

• wykonywanie zabiegów leczniczych.

Film edukacyjny Przygotowanie rodzin pszczelich do zimowliDwlqkQqKnFilm edukacyjny Przygotowanie rodzin pszczelich do zimowli

Praca z filmem edukacyjnym wspomaga zdobycie następujących umiejętności:

• charakteryzowanie warunków dobrej zimowli (ocena zdrowotności rodzin i ich siły oraz wpływu na szybki, wiosenny rozwój);

• określenie właściwego zapasu pokarmu węglowodanowego i białkowego zapewnianego rodzinie pszczelej;

• wyjaśnianie terminów oraz technik zwalczania warrozy pozwalających na wychowanie zdrowego zimowego pokolenia pszczół;

• zabezpieczanie uli przed rabunkami i gryzoniami;

• kierowanie rozwojem rodzin pszczelich w sezonie pasiecznym;

• znajomość rodzajów pokarmów zimowych, ich proporcji i sposobów ich mieszania;

• ocenienie właściwego układania gniazda zimowego pszczół.

Obudowa dydaktyczna

Interaktywne materiały sprawdzająceDqosyZbcpInteraktywne materiały sprawdzające – pozwalają zweryfikować poziom opanowania wiedzy z zakresu całorocznej gospodarki pasiecznej.

Słownik pojęć dla e‑materiałuDNOUd2XprSłownik pojęć dla e‑materiału – zawiera objaśnienia specjalistycznego słownictwa występującego w całym e‑materiale.

Przewodnik dla nauczycielaDDoJoF3ChPrzewodnik dla nauczyciela – zawiera wskazówki dotyczące wykorzystania e‑materiału w ramach pracy dydaktycznej.

Przewodnik dla uczącego sięDeNLRqxtuPrzewodnik dla uczącego się – zawiera wskazówki i instrukcje dotyczące wykorzystania e‑materiału w ramach samodzielnej nauki uczącego się.

Netografia i bibliografiaD53A4AyaNNetografia i bibliografia – stanowi listę materiałów, na podstawie których został opracowany e‑zasób oraz listę materiałów polecanych do przeczytania w celu pogłębienia wiedzy dotyczącej całorocznej gospodarki pasiecznej.

Instrukcja użytkowaniaD2WEMuBONInstrukcja użytkowania – objaśnia działanie materiałów oraz poszczególnych jego elementów.

Powrót do spisu treści6Powrót do spisu treści

Powiązania między elementami e‑materiału

Materiały multimedialne są powiązane ze sobą i z poszczególnymi elementami obudowy dydaktycznej.

Każdy materiał multimedialny jest także powiązany z konkretnymi interaktywnymi materiałami sprawdzającymi:

• film edukacyjny Przygotowanie rodzin pszczelich do zimowli z ćwiczeniami 9 i 10,

• film instruktażowy Wiosenny rozwój rodziny pszczelej z ćwiczeniami 1‑4 oraz 13,

• film instruktażowy Transport rodzin pszczelich z ćwiczeniami 5, 6 i 11,

• grafika interaktywna Cele i znaczenie wędrówek z pszczołami z ćwiczeniem 12,

• gra wcielanie się w rolę Sezonowe prace pasieczne z ćwiczeniami 7 i 8.

Powrót do spisu treści6Powrót do spisu treści

Wskazówki do wykorzystania materiałów multimedialnych w pracy dydaktycznej

Zawarte w e‑materiale zasoby multimedialne są nowoczesnymi środkami dydaktycznymi, które znacząco wspomagają kształcenie zawodowe. Dzięki nim uczniowie zdobywają wiedzę dotyczącą prowadzenia pasieki w różnych okresach roku. Rozwijają też praktyczne umiejętności, m.in. przygotowania pszczół do zimowli, transportu rodzin pszczelich. Poniżej przedstawiono propozycje wykorzystania każdego multimedium podczas zajęć, a także podczas samodzielnej pracy uczniów poza zajęciami.

Praca uczniów podczas zajęć

1. Film edukacyjny Przygotowanie rodzin pszczelich do zimowli

Praca w parach, w grupach i całego zespołu klasowego

Śniegowa kula. Przed emisją filmu nauczyciel przedstawia zadanie dla par. Polega ono na przygotowaniu szczegółowego kalendarium zabiegów i czynności, które należy wykonać, aby dobrze przygotować rodziny pszczele do zimowli. Nauczyciel prosi uczniów, aby w czasie oglądania materiału filmowego sporządzali notatki.

Uczniowie w parach przygotowują kalendarium. Następnie łączą się z inna parą, przedstawiają swoje pomysły, weryfikują je i przygotowują wspólną wersję terminarza. W kolejnych krokach uczniowie łączą się coraz liczniejsze grupy (ósemki, szesnastki) i dalej pracują nad pomysłami, aż powstanie wspólne klasowe kalendarium.

Chętne/wybrane osoby zapisują je na tablicy, a uczniowie wraz z nauczycielem dokonują ostatecznej weryfikacji planu prac.

2. Film instruktażowy Wiosenny rozwój rodziny pszczelej

Przed emisją filmu uczniowie dzielą się na pięć grup. Nauczyciel informuje, że każdy zespół podczas oglądania filmu powinien zwrócić uwagę na informacje, które pozwolą mu na odpowiedź na przydzielone pytanie:

• gr. 1 – Dlaczego obecnie należy przyspieszać wiosenny rozwój rodzin pszczelich?

• gr. 2 – Jakie są korzyści z łączenia rodzin po zimie?

• gr. 3 – Jaki wpływ na rozwój rodziny pszczelej mają węglowodany? W jaki sposób je dostarczać?

• gr. 4 – Jaki wpływ na rozwój rodziny pszczelej ma białko? W jaki sposób je dostarczać?

• gr. 5 – Jaki wpływ na rozwój rodziny pszczelej ma woda? W jaki sposób ją dostarczać?

• gr. 6 – Jaki wpływ na rozwój rodziny pszczelej ma ciepło? W jaki sposób je zapewnić?

Zespoły na podstawie notatek formułują odpowiedzi i po wyznaczonym czasie przedstawiają je na forum klasy. Nauczycie czuwa nad poprawnością przekazywanych informacji.

3. Film instruktażowy Transport rodzin pszczelich

Praca indywidualna, w grupach i całego zespołu

Przed emisją filmu nauczyciel informuje uczniów, że ich zadaniem będzie przygotowanie algorytmu, który sprawdzi, czy rodzina pszczela została dobrze przygotowana do transportu. W tym celu wszyscy powinni zwrócić uwagę na czynności prezentowane w filmie i wynotować ich jak najwięcej.

Uczniowie zapoznają się z filmem i wykonują notatki. Następnie łączą się w kilkuosobowe grupy i tworzą graficzny algorytm postępowania przy transporcie rodzin pszczelich, czyli ustalają kroki, jakie należy wykonać przy tej czynności. Analizują każde działanie dwutorowo – jeśli nie jest ono konieczne, następuje przejście do kolejnego kroku, jeśli jest konieczne – co należy zrobić, aby przejść do następnego kroku. Przykładowo:

Czynności przed transportem:

• krok 1. Powiadomienie Powiatowego Lekarza Weterynarii właściwego dla miejsca docelowego o zamiarze przywiezienia pszczół: PLW powiadomiony – przejście do kolejnej czynności, lub PLW nie został powiadomiony – wysłanie powiadomienia i przejście do kolejnej czynności;

• krok 2. Kwalifikacja rodzin przeznaczonych do transportu: wybrane rodziny są zdrowe i silne – przejście do kolejnej czynności, lub pojawiły się wątpliwości co do kondycji jakiejś rodziny – odroczenie jej transportu i przejście do kolejnej czynności ze zdrowymi rodzinami;

• krok 3. Zadbanie o wentylację: ule są odpowiednio wentylowane – przejście do kolejnej czynności, lub ule nie są odpowiednio wentylowane – zapewnienie pustych przestrzeni z wykorzystaniem dodatkowych korpusów i przejście do kolejnej czynności itd.

Po zapisaniu całego algorytmu zespoły prezentują je na forum klasy. Są one wspólnie oceniane przez wszystkich uczniów i nauczyciela. Na końiec wybrany zostaje najlepszy algorytm, a uczniowie jeszcze raz oglądają tutorial, aby upewnić się, czy wszystkie czynności zostały ujęte w schemacie. Algorytm zapisany na tablicy uczniowie powinni sfotografować telefonami lub przerysować do zeszytu i wykorzystywać jako narzędzie do powtórzenia materiału.

4. Grafika interaktywna Cele i znaczenie wędrówek z pszczołami

Praca w grupach

Uczniowie dzielą się na sześć zespołów. Ich zadaniem jest zapoznanie się z treścią infografiki i opracowanie 10 pytań, które będą zadawać pozostałym zespołom. Pytania powinny dotyczyć m.in. typów pasiek, ich lokalizacji (teren rolniczy, leśny, sadowniczy), rodzajów pożytków i okresów ich wykorzystywania.

Po wyznaczonym czasie grupy zajmują miejsca tak, by nawzajem się widziały (np. w kręgu) i przyjmują numery od 1 do 6. Konkurs rozpoczyna grupa nr 1 i zadaję pytanie grupie nr 2 lub grupie po swojej prawej stronie, lub losuje grupę odpowiadającą za pomocą rzutu kostką.

Jeśli zespół odpowie prawidłowo, otrzymuje 2 pkt, jeśli nie – pytanie przechodzi do grupy następnej lub tej, która pierwsza się zgłosi. W wypadku przejęcia pytania i poprawnej odpowiedzi zespół otrzymuje 1 pkt. Jeśli pytania przygotowane przez grupy się powtarzają, nie mogą być zadane po raz drugi. Wówczas zespół może wymyślić inne pytanie lub pula jego pytań się zmniejsza i wtedy przepada kolejka.

Gra kończy się z chwilą wyczerpania pytań lub po wyznaczonym czasie. Następuje podsumowanie punktacji i ogłoszenie zwycięzców.

5. Gra edukacyjna Sezonowe prace pasieczne

Gra edukacyjna umożliwia sprawdzenie nie tylko wiedzy, którą uczniowie nabyli podczas pracy w trakcie zajęć, ale również pewnych umiejętności, np. kolejności prac w ciągu roku, jakie powinna wykonywać osoba prowadząca pasiekę. Grę można wykorzystać w fazie podsumowującej lekcji, aby zweryfikować, czy cele lekcji zostały osiągnięte.

Praca w parach lub w grupach

Nauczyciel może wykorzystać grę podczas zajęć jako zadanie do wykonania w parach lub małych grupach. Ważne jest, aby każdy uczeń brał udział w procesie decyzyjnym. Przed przystąpieniem do gry należy wspólnie z uczniami ustalić kryteria, np. wygrywa ten zespół, który najszybciej ukończy wszystkie zadania lub wykona zadania we wskazanym czasie.

6. Interaktywne materiały sprawdzające

Są to ćwiczenia przewidziane do samodzielnego rozwiązania przez uczniów. Nauczyciel może jednak wprowadzić pracę w parach lub elementy oceny koleżeńskiej, która polega na tym, że po rozwiązaniu zadań uczniowie konsultują odpowiedzi z osobą z ławki. Można też zastosować indywidualne rozwiązywanie zadań i wspólne omówienie odpowiedzi przez cały zespół klasowy, kiedy rozwiązania są wyświetlane na tablicy multimedialnej. W każdym z tych wariantów uczeń powinien móc skorzystać z pomocy nauczyciela i uzyskać od niego informację zwrotną.

Praca uczniów poza zajęciami

E‑materiały umożliwiają pracę uczniów poza zajęciami lekcyjnymi. Mogą oni samodzielnie zapoznać się z multimediami i sporządzić notatki porządkujące wiedzę. Notatki mogą być w różnej formie.

1. Film edukacyjny

Praca w parach

Uczniowie zapoznają się z materiałem filmowym, a następnie przygotowują szczegółową instrukcję, jak przygotować rodziny pszczele do zimowli. Powinni wziąć pod uwagę m.in.:

• czynności, które umożliwiają wyhodowanie silnego i zdrowego pokolenia pszczół zimowych;

• w jaki sposób przeprowadzać podkarmianie i dokarmianie pszczół i jak zapobiegać rabunkom;

• jak przygotować ule do okresu zimowego;

• jaką metodę przyjąć przy opracowywaniu kalendarza prac.

Na zajęciach pary przedstawiają swoje pomysły, które są dyskutowane na forum klasy. Najlepsze propozycje zapisywane są na tablicy, a następnie powstaje wspólna instrukcja (w punktach lub w formie graficznej). Może być ona wykorzystana do powtórzenia materiału lub przygotowania się do egzaminu zawodowego.

2. Film instruktażowy (tutorial) Wiosenny rozwój rodziny pszczelej

Praca indywidualna i całego zespołu klasowego

Przed zajęciami uczniowie zapoznają się z filmem. Ich zadaniem jest przygotowanie argumentów do dyskusji na temat: „Czy konieczne jest przyspieszanie wiosennego rozwoju rodziny pszczelej? Jeśli tak, to w jaki sposób zrobić to najskuteczniej?”.

Dyskusja metodą akwarium. Na zajęciach uczniowie dzielą się na dwie grupy. Nauczyciel przypomina zasady obowiązujące w czasie dyskusji, np. mówić zwięźle i na temat, nie obrażać innych, nie przerywać innym, nie podnosić głosu, słuchać uważnie wypowiedzi innych itp.

Pierwsza grupa siada w kręgu i dyskutuje na zadany temat. W tym samym czasie druga grupa zajmuje miejsca dookoła i obserwuje przebieg dyskusji. Jej zadaniem jest analiza doboru i skuteczności argumentów, przestrzegania zasad i ogólnego przebiegu debaty. Nauczyciel wyznacza dokładny czas dyskusji.

Po zakończeniu debaty uczniowie mogą zamienić się rolami. Następnie nauczyciel prosi wybranych/chętnych uczniów o dokonanie oceny umiejętności prowadzenia dyskusji, trzymania się tematu, doboru argumentów itp. osób z grupy dyskutującej.

3. Film instruktażowy (tutorial) Transport rodzin pszczelich

Praca w grupach

Elementy lekcji odwróconej. Uczniowie przed zajęciami dzielą się na trzy grupy. Każda z nich opracowuje na podstawie materiału filmowego komiks zawierający instrukcję dotyczącą czynności wykonywanych na poszczególnych etapach transportu rodzin pszczelich:

• gr. 1 – czynności przed transportem;

• gr. 2 – czynności w czasie transportu;

• gr. 3 – rozładunek i czynności po transporcie.

Pliki graficzne powinny być umieszczone przed zajęciami w chmurze w folderze wskazanym przez nauczyciela lub na platformie ZPE w formacie jpg lub pdf.

Na zajęciach zespoły prezentują swoje prace, wzajemnie je oceniają, wskazują mocne i słabe strony. Wspólnie ustalają, co trzeba zmienić, aby po złożeniu wszystkich komiksów powstała spójna instrukcja dla pszczelarzy. Na zajęciach lub poza nimi dokonują korekty i tworzą wspólny komiks, który może służyć jako materiał powtórzeniowy.

4. Grafika interaktywna Cele i znaczenie wędrówek z pszczołami

Praca w grupach

Zespół klasowy zostaje podzielony na cztery grupy. Każda z nich opracowuje na podstawie multimedium i innych dostępnych źródeł ilustrowany atlas pożytków towarowych, które można wykorzystać w gospodarce pasiecznej. Uczniowie powinni w nim zawrzeć zdjęcia lub ilustracje, krótkie charakterystyki roślin i okres kwitnienia:

• gr. 1 – pożytki polne;

• gr. 2 – pożytki sadownicze;

• gr. 3 –- pożytki strefy przejścia między lasem a łąką;

• gr. 4 – pożytki leśne.

Technika wykonania atlasów jest dowolna, ale zespoły po zakończeniu pracy powinny zrobić zdjęcia atlasu lub go zeskanować, aby był dostępny również w formie elektronicznej.

Na zajęciach grupy prezentują atlasy, wspólnie z nauczycielem je omawiają, wskazując mocne i słabe strony.

Następnie uczniowie dyskutują na temat celów i znaczenia wędrówek z pszczołami. Na zakończenie chętne/wybrane osoby przedstawiają wnioski.

5. Gra edukacyjna

Praca indywidualna

Po zapoznaniu się z filmami i grafiką interaktywną uczniowie mogą sprawdzić samodzielnie swoją wiedzę, wykonując zadania w grze dydaktycznej.

6. Interaktywne materiały sprawdzające

Uczniowie mogą wykonać ćwiczenia interaktywne w ramach pracy domowej.

Indywidualizacja pracy z uczniami, w tym z uczniami ze SPE

Dzięki e‑materiałom możliwe jest zindywidualizowanie procesu dydaktycznego i dostosowanie go do różnorodnych potrzeb edukacyjnych uczniów. Jest to istotnie nie tylko ze względu na uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (SPE), ale również uczniów zdolnych. Odtwarzanie każdego e‑materiału jest możliwe również w trybie dostępności, który zawiera alternatywne wersje materiałów dostępne dla użytkowników z dysfunkcjami wzroku i słuchu. Ułatwia to dostęp do wiedzy i pozwala na zlikwidowanie niektórych barier społecznych i komunikacyjnych, a także umożliwia wyrównywanie szans w procesie nauczania‑uczenia się.

Ponadto nauczyciel może też dostosować pracę z każdym zasobem do indywidualnych potrzeb uczniów.

Film edukacyjny i filmy instruktażowe:

• uczniowie słabosłyszący mogą skorzystać z napisów do materiałów filmowych;

• uczniowie słabowidzący mogą skorzystać z audiodesktypcji;

• uczniowie z zaburzeniami zachowania oraz uczniowie z zaburzeniami ze spektrum autyzmu mogą zapoznawać się z filmem stopniowo (np. według wyznaczonego przez nauczyciela planu: I część filmu + zadania, II część filmu + zadania itd. lub jedna sekwencja + zadanie), w celu zminimalizowania ryzyka dekoncentracji i demotywacji;

• uczniowie z zaburzeniami zachowania mogą zapisywać na tablicy pomysły pozostałych uczniów dotyczące indtrukcji i je porządkować, co pozwoli im rozładować napięcie, a także skupić się na zadaniu;

• podczas prezentowania rezultatów prac należy pamiętać, aby nie zmuszać do wypowiedzi na forum klasy osób z trudnościami w komunikacji; mogą się one wykazać w pracy w grupach, np. przygotowując ilustracje do komiksów, pisząc teksty, opracowując materiały w odpowiednich edytorach itp.;

• przy podziale klasy na grupy należy wziąć pod uwagę, aby zespoły były zróżnicowane pod względem możliwości uczniów i sposobów uczenia się; w takiej sytuacji uczniowie zdolni mogą służyć pomocą osobom z trudnościami w nauce (tutoring rówieśniczy).

Grafika interaktywna:

• uczniowie słabowidzący mogą skorzystać z nagrania lektorskiego oraz opisów alternatywnych;

• uczniom zdolnym można powierzyć przygotowanie na podstawie multimedium interaktywnej miniwykładu na temat prowadzenia pasieki wędrownej; mogą oni wykorzystać materiały ilustracyjne zawarte w multimedium oraz inne materiały źródłowe, by w klarowny sposób wyjaśnić swoim rówieśnikom przebieg pożytków towarowych i czynności wykonywane w pasiece podczas korzystania z tych pożytków.

Gra edukacyjna:

• uczniom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (np. uczeń z dysleksją, uczeń słabosłyszący) należy wyznaczyć większy limit czasu na wykonanie zadań;

• podczas pracy z grą edukacyjną na lekcji należy zwrócić uwagę, by nie wprowadzić niezdrowej rywalizacji i/lub nie spowodować sytuacji, w której uczniowie ze SPE będą mieli nierówne szanse; celem gry nie musi być praca na czas, tylko wykonanie zadań możliwie jak najdokładniej, z minimalną liczbą błędów.

Powrót do spisu treści6Powrót do spisu treści

Wymagania techniczne

Wymagania sprzętowe niezbędne do korzystania z przewodnika oraz innych zasobów platformy www.zpe.gov.pl.

System operacyjny:

• Windows 7 lub nowszy

• OS X 10.11.6 lub nowszy

• GNU/Linux z jądrem w wersji 4.0 lub nowszej 3 GB RAM

Przeglądarka internetowa we wskazanej wersji lub nowszej:

• Chrome w wersji 69.0.3497.100

• Firefox w wersji 62.0.2

• Safari w wersji 11.1

• Opera w wersji 55.0.2994.44

• Microsoft Edge w wersji 42.17134.1.0

• Internet Explorer w wersji 11.0.9600.18124

Urządzenia mobilne:

• 2 GB RAM iPhone/iPad z systemem iOS 11 lub nowszym

• tablet/smartfon z systemem Android 4.1 (lub nowszym) z przeglądarką kompatybilną z Chromium 69 (lub nowszym), np. Chrome 69, Samsung Browser 10.1, szerokość co najmniej 420 px

Powrót do spisu treści6Powrót do spisu treści