Kamień i skała - materiałoznawstwo
BUD.04. Wykonywanie robót kamieniarskich - 711301 KAMIENIARZ
Słownik pojęć dla e‑ materiału
Skała metamorficzna, która powstaje z przeobrażenia skał magmowych obojętnych oraz zasadowych. Amfibolit posiada liczne odmiany: ciemnozielone, ciemnoszare, czarne. Skała występuje w Sudetach, na Dolnym Śląsku i w Tatrach. Gleby utworzone z amfibolitu są kamieniste i jednocześnie żyzne. Skałę tę wykorzystuje się jako kruszywo przy budowie dróg, czy jako kamień ozdobny do ogrodów.
E‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanegoE‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanego
Mapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczneMapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczne
Skała magmowa, wulkaniczna, mająca drobnokrystaliczną albo szklistą (tachylit) strukturę. Posiada zbitą lub porowatą teksturę i najczęściej czarną barwę. Cechuje się wysokim poziomem twardości i wytrzymałości mechanicznej oraz dużą odpornością na ścieranie i zabrudzenia. W skład bazaltu wchodzą skalenie i minerały ciemne zawierające magnez i żelazo.
E‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanegoE‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanego
Mapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczneMapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczne
Narzędzie do frezowaniafrezowania i polerowania. Wyróżnia się dwa podstawowe typy boczkarek: profilową i dwugłowicową.
Wycieczka wirtualna – Wizyta w kamieniołomie granituWycieczka wirtualna – Wizyta w kamieniołomie granitu
Technologia udarowej obróbki kamienia poprzez wyrównanie powierzchni kamieni miękkich dwuręcznymi podłużnymi ciosakami o ostrzu prostym lub zębatym. Czynność tę określa norma BN‑84/6740‑02.
Wycieczka wirtualna – Wizyta w kamieniołomie granituWycieczka wirtualna – Wizyta w kamieniołomie granitu
Maszyna służąca do cięcia drewna, rzadziej betonu, płytek ceramicznych, aluminium przy pomocy piły mającej kształt okrągłej tarczy zębatej.
Film instruktażowy – Określenie wytrzymałości na ściskanie i zginanie kamienia naturalnegoFilm instruktażowy – Określenie wytrzymałości na ściskanie i zginanie kamienia naturalnego
Skała magmowa pochodzenia wulkanicznego o ciemnozielonej lub czarnej barwie. Charakteryzuje się budową krystaliczną, grubo bądź drobnoziarnistą. Składa się z augitu, plagioklazu, szkliwa oraz magnetytu. Diabaz stosuje się m.in. jako kruszywo do betonów, materiał budowlany i drogowy. W Polsce występuje w Sudetach, Górach Świętokrzyskich i okolicach Krakowa.
E‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanegoE‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanego
Mapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczneMapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczne
Technologia udarowej obróbki kamienia - wyrównania powierzchni kamieni miękkich i średnio twardych - przy użyciu dłut szerokich. Czynność tę określa norma BN‑84/6740‑02.
E‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanegoE‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanego
Węglanowa skała osadowa o zabarwieniu szarym. Powstaje w procesie dolomityzacji czyli przekształcenia skał wapiennych pod wpływem działania wód zasobnych w węglan magnezu.
E‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanegoE‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanego
Wycieczka wirtualna – Wizyta w kamieniołomie granituWycieczka wirtualna – Wizyta w kamieniołomie granitu
Mapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczneMapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczne
Charakterystyczny dla danego rodzaju kamienia stan powierzchni, zależny od stopnia jej wyrównania i wykończenia, uzyskany w wyniku obróbki udarowej lub ściernej.
E‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanegoE‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanego
Charakteryzuje się występowaniem wyraźnych śladów nacięć gradziną w postaci bruzd, przebiegających równolegle lub falisto, uzyskanych przy użyciu płaskich dłut zębatych (gradzin). W zależności od rozmieszczenia i głębokości nacięć, rozróżnia się faktury gradzinowane:
grubo – kiedy średni odstęp nacięć wynosi 30‑50 mm, a głębokość około 5 mm;
średnio – kiedy średni odstęp nacięć wynosi 20‑30 mm, a głębokość do 3 mm;
drobno – kiedy średni odstęp nacięć wynosi mniej niż 20 mm, a głębokość do 2 mm.
Fakturę tę opisuje norma BN‑64/6740‑02.
E‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanegoE‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanego
Charakteryzuje się występowaniem regularnie rozmieszczonych punktowych wklęsłości i wypukłości, uzyskanych przy użyciu groszkowników młotkowych, groszkowników dłutowych lub wstawek do groszkowników.
W zależności od stopnia wyrównania powierzchni oraz od głębokości i rozmieszczenia punktowych wklęsłości i wypukłości, rozróżnia się faktury groszkowane:
grubo – kiedy średni odstęp pomiędzy wklęsłościami i wypukłościami wynosi 6‑8 mm, a głębokość 4‑5 mm;
średnio – średni odstęp pomiędzy wklęsłościami i wypukłościami wynosi 4‑6 mm, a głębokość 3‑4 mm;
drobno – średni odstęp pomiędzy wklęsłościami i wypukłościami wynosi 4 mm, a głębokość poniżej 3 mm.
Fakturę tę opisuje norma BN‑64/6740‑02.
E‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanegoE‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanego
Charakteryzuje się występowaniem dłuższych lub krótszych bruzd rozmieszczonych w przybliżeniu równolegle do siebie, uzyskanych przy użyciu grotów.
W zależności od stopnia wyrównania powierzchni oraz głębokości i rozmieszczenia bruzd, rozróżnia się faktury grotowane:
grubo – kiedy średni odstęp pomiędzy bruzdami wynosi 30‑50 mm, a głębokość do 10 mm;
średnio – kiedy średni odstęp pomiędzy bruzdami wynosi 15‑30 mm, a głębokość do 7 mm;
drobno – kiedy średni odstęp pomiędzy bruzdami wynosi poniżej 15 mm, a głębokość nie przekracza 5 mm.
Fakturę tę opisuje norma BN‑64/6740‑02.
E‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanegoE‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanego
Wygląd zewnętrzny powierzchni charakteryzujący się występowaniem nieregularnych długich nacięć, wgłębień i wypukłości do ± 20 mm oraz wyraźnych śladów narzędzi obróbczych, uzyskanych przy pomocy grotów w kamieniach twardych oraz grotów, dziubaków lub ciosaków w kamieniach miękkich. Fakturę tę opisuje norma BN‑64/6740‑02.
E‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanegoE‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanego
Naturalny przełom kamienia, uzyskany przez dzielenie (klinowanie) brył kamienia według płaszczyzn łupliwości, bez widocznych śladów narzędzi. Fakturę tę opisuje norma BN‑64/6740‑02.
E‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanegoE‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanego
Charakteryzuje się występowaniem wyraźnych nacięć o ostrych krawędziach, przebiegających równolegle do siebie, wykonanych na powierzchni szlifowanej przy użyciu dłut szerokich.
W zależności od faktury, od rozmieszczenia i głębokości nacięć, rozróżnia się faktury nacinane:
grubo – kiedy odstęp nacięć wynosi około 15 mm, a głębokość 5 mm;
średnio – kiedy odstęp nacięć wynosi około 10 mm, a głębokość do 3 mm;
drobno – kiedy odstęp nacięć wynosi około 5 mm, a głębokość do 2 mm.
Fakturę tę opisuje norma BN‑64/6740‑02.
E‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanegoE‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanego
Charakteryzuje się występowaniem wyraźnych śladów nacięć w postaci bruzd i rowków, przebiegających nieregularnie, uzyskanych przy użyciu dłut szerokich.
W zależności od stopnia wyrównania powierzchni oraz odstępu i głębokości nacięć, rozróżnia się nieregularnie dłutowane:
grubo – kiedy średni odstęp nacięć wynosi 10‑15 mm, a głębokość do 4 mm;
średnio – kiedy średni odstęp nacięć wynosi 5‑10 mm, a głębokość do 3 mm;
drobno – kiedy średni odstęp nacięć wynosi poniżej 5 mm, a głębokość 2 mm.
Fakturę tę opisuje norma BN‑64/6740‑02.
E‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanegoE‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanego
Stan powierzchni charakteryzujący się stopniem szorstkości 0,1‑0,3 mm uzyskany przez natrysk strumienia piasku kwarcowego o wielkości ziaren 0,2‑0,7 mm pod ciśnieniem 4‑6 atmosfer.
E‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanegoE‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanego
Jeden z rodzajów obróbki skrawaniem (ubytkowej), w którym stosuje się narzędzia wieloostrzowe, czyli frezy. Frezowanie wykorzystywane jest do obróbki: płaszczyzn, rowków, kół zębatych, nacinania gwintów. Podczas frezowania narzędzie wykonuje ruch obrotowy wokół osi, zaś przedmiot obrabiany - ruch posuwowy.
Film instruktażowy – Określenie wytrzymałości na ściskanie i zginanie kamienia naturalnegoFilm instruktażowy – Określenie wytrzymałości na ściskanie i zginanie kamienia naturalnego
ciemna (szarozielona, zielona, zielonoczarna lub czarna) skała głębinowa, zasadowa, zbudowana głównie z kryształów piroksenów i skaleni. Gleby powstające z tej skały są zwykle gliniaste, bogate w żelazo, magnez i wapń. Gabra w Polsce występują w Sudetach oraz w masywie Ślęży.
E‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanegoE‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanego
Mapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczneMapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczne
Skała przeobrażeniowa zbudowana głównie z kwarcu, różnych odmian skaleni oraz miki. Barwa i kształt gnejsu zależy głównie od odmiany skaleni. Skałę można znaleźć na terenie północnej i środkowej Polski, w rejonie zlodowacenia plejstoceńskiego oraz na terenie Sudetów.
E‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanegoE‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanego
Mapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczneMapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczne
Kwaśna skała magmowa – głębinowa, średnio- lub grubokrystaliczna. Z powodu środowiska głębinowego, w jakim granit powstał, ma budowę jawnokrystaliczną. Odznacza się wyraźnym ciosem, zwykle w trzech prostopadłych kierunkach, co ułatwia jego wietrzenie, a także eksploatację. Wietrzejąc, tworzy charakterystyczne skałki, owalne lub kuliste bloki skalne, niekiedy gołoborza, a w warunkach wietrzenia chemicznego w ciepłym i wilgotnym klimacie – „kaszę granitową”. Granit przybiera różne barwy, np. szarą, białoróżową, zieloną, czerwoną, czarną i inne. Ze względu na dostępność dużych bloków, łatwość cięcia i polerowania oraz walory estetyczne jest używany w budownictwie jako kamień budowlany i dekoracyjny. W Polsce granity występują na powierzchni ziemi na Dolnym Śląsku oraz w Tatrach, natomiast w głębokim podłożu również w pasie od Zawiercia do Krakowa i w północno‑wschodniej Polsce.
E‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanegoE‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanego
Film instruktażowy – Wykonanie opisu makroskopowego skałFilm instruktażowy – Wykonanie opisu makroskopowego skał
Dział rzemiosła zajmujący się wydobywaniem i obróbką kamienia. Polega na wydobywaniu z kamieniołomów bloków kamiennych, a następnie ich obróbce. Bloki skalne są cięte na płyty o różnej grubości (słaby), te zaś są polerowane do uzyskania połysku. Wypolerowane płyty są cięte na elementy, których powierzchnię poleruje oraz frezuje.
Film instruktażowy – Określenie wytrzymałości na ściskanie i zginanie kamienia naturalnegoFilm instruktażowy – Określenie wytrzymałości na ściskanie i zginanie kamienia naturalnego
Skała składająca się głównie z krystalicznego kalcytu lub dolomitu. Stosowany jest jako cenny materiał budowlany, rzeźbiarski oraz architektoniczny. Marmur zawierający serpentynę jest zielony, żółty zawiera limonit, czysty marmur kalcytowy jest biały, natomiast marmur z hematytem ma kolor czerwony. Marmur najczęściej stosowany jest do produkcji parapetów, blatów kuchennych i łazienkowych, schodów, podłóg oraz na obudowę kominków. Marmury spękane i odpady z produkcji pełnowartościowego marmuru wykorzystuje się do produkcji lastriko lub grysu marmurowego. Dobrze poddaje się polerowaniu, natomiast nie jest odporny na kruszenie i działanie wszelkiego rodzaju płynów. W Polsce marmur wydobywany jest w Sudetach, przede wszystkim w Masywie Śnieżnika, gdzie występuje w dwóch odmianach kolorystycznych, jako „Biała Marianna” (na górze Krzyżnik) i „Zielona Marianna”. Innym złożem marmuru jest złoże marmuru szarego z odcieniem niebieskawym w Sławniowicach. Eksploatuje się także dolomity przeobrażone (nazywane przez większość geologów marmurem lub dolomitem krystalicznym) w Rędzinach.
E‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanegoE‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanego
Film instruktażowy – Wykonanie opisu makroskopowego skałFilm instruktażowy – Wykonanie opisu makroskopowego skał
Pokrewna bazaltowi skała magmowa wylewna o obojętnym odczynie i czerwono‑brunatnej lub zielono‑czarnej barwie. W Polsce występuje w Sudetach, w Górach Kaczawskich, w Górach Kamiennych i Wałbrzyskich oraz w okolicach Krzeszowic.
E‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanegoE‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanego
Mapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczneMapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczne
Skała ultrametamorficzna zbudowana głównie z kwarcu, skaleni i biotytu. W Polsce występuje w Sudetach oraz w Tatrach Zachodnich.
E‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanegoE‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanego
Mapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczneMapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczne
Fragmenty minerału lub skały o rozmiarach frakcji żwirowej, wygładzone i zaokrąglone podczas transportu przez wodę. Podczas owego transportu fragmenty minerałów/skał ocierają się o siebie i o dno zbiornika, to zaś powoduje obtoczenie większych ziaren i roztarcie drobniejszych. Występują w różnych wielkościach i kolorach, mają szerokie zastosowanie nie tylko w aranżacjach ogrodowych, coraz częściej pojawiają się w domach, jako np. wypełnienie części kominkowej, czy też podłóg.
E‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanegoE‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanego
Nauka o skałach, zajmuje się mineralogicznym badaniem skał, określaniem ich właściwości fizycznych, chemicznych. Wyjaśnia zjawiska powstawania i przeobrażeń, jakim ulegały skały w skorupie ziemskiej. Metody pracy petrografii można podzielić na : mineralogiczne, związane z określaniem chemicznego składu skał i ich składników oraz oznaczanie struktury i tekstury.
Film instruktażowy – Wykonanie opisu makroskopowego skałFilm instruktażowy – Wykonanie opisu makroskopowego skał
Rozdrobniona skała osadowa posiadająca ziarna wielkości 0,05‑2 mm. Głównym składnikiem piasku kwarcowego jest krzemionka (SiO2). Charakteryzuje się dużą wytrzymałością i odpornością na uszkodzenia mechaniczne oraz chemiczne. Stosowany jest m.in. w budownictwie, przy wyrobie szkła, czy dekoratorstwie.
Film instruktażowy – Określenie wytrzymałości na ściskanie i zginanie kamienia naturalnegoFilm instruktażowy – Określenie wytrzymałości na ściskanie i zginanie kamienia naturalnego
E‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanegoE‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanego
Mapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczneMapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczne
Drobnoziarnista, zwięzła skała osadowa powstała w wyniku scementowania ziaren kwarcu, skaleni, miki oraz okruchów innych skał i minerałów o średnicy 0,063‑2 mm za pomocą spoiwa ilastego, krzemionkowego lub żelazistego. Przyjmuje różne zabarwienia: od szarego po żółte, czerwone i białe. Piaskowce są zwykle miękkie i łatwe w obróbce, zwłaszcza tuż po wydobyciu, natomiast po wyschnięciu twardnieją. Dobrze znosi trudne warunki atmosferyczne. Stosowany w budownictwie jako materiał konstrukcyjny lub zdobniczy. Bardzo często wykorzystywany jest do produkcji schodów, fasad, elewacji, ogrodzeń, a także rzeźb, ogrodowych kaskad czy fontanny.
E‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanegoE‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanego
Film instruktażowy – Wykonanie opisu makroskopowego skałFilm instruktażowy – Wykonanie opisu makroskopowego skał
Narzędzie (piła) o napędzie mechanicznym, przerzynające/docinające materiały ząbkowaną metalową wstęgą.
Wycieczka wirtualna – Wizyta w kamieniołomie granituWycieczka wirtualna – Wizyta w kamieniołomie granitu
Potoczna nazwa stosowana do określania magmowych skał wulkanicznych lub żyłowych, posiadających strukturę porfirową. Wyróżnia się porfiry: 1) kwarcowe – należące do grupy skał kwaśnych, charakteryzujące się występowaniem jasnych prakryształów kwarcu; 2) bezkwarcowe – należące do grupy skał obojętnych zawierające prakryształy skaleni, piroksenów i amfiboli (np. trachit, latyt, andezyt).
Ze względu na to, że porfir ma niemal idealnie płaską powierzchnią, nie wymaga skomplikowanej obróbki mechanicznej. Jest niejednolity kolorystycznie i w większości przypadków przejawia dominację barw: szarej, brązowej i czerwonej. Mrozoodporny, nie przyjmuje zanieczyszczeń. Najczęściej wykorzystywany jest jako kamień elewacyjny, na ścieżki, tarasy oraz wszelkiego rodzaju elementy architektury ogrodowej.
E‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanegoE‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanego
Film instruktażowy – Wykonanie opisu makroskopowego skałFilm instruktażowy – Wykonanie opisu makroskopowego skał
Urządzenie służące do szybkiego i prostego przecinania elementów z różnorodnych tworzyw.
Wycieczka wirtualna – Wizyta w kamieniołomie granituWycieczka wirtualna – Wizyta w kamieniołomie granitu
Skała metamorficzna o zabarwieniu zielonym, niebieskozielonym, brunatnym, czerwonym, żółtym lub czarnym. Charakteryzuje się krystaliczną strukturą, drobno lub gruboziarnistą. Jest skałą zwięzłą, kruchą, często spękaną i poprzecinaną żyłkami.
E‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanegoE‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanego
Mapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczneMapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczne
Produkty krystalizacji stopu magmowego, który ulegał zjawisku krzepnięcia w różnych warunkach oraz formach. Skały magmowe dzieli się na głębinowe (skały powstałe w głębi ziemi) oraz wylewne (skały powstałe na powierzchni ziemi).
Film instruktażowy – Wykonanie opisu makroskopowego skałFilm instruktażowy – Wykonanie opisu makroskopowego skał
Film instruktażowy – Określenie wytrzymałości na ściskanie i zginanie kamienia naturalnegoFilm instruktażowy – Określenie wytrzymałości na ściskanie i zginanie kamienia naturalnego
E‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanegoE‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanego
Mapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczneMapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczne
Skały magmowe powstały w głębi Ziemi. Powstają w wyniku krystalizacji magmy w warunkach wysokiego ciśnienia i wysokiej temperatury w głębi skorupy ziemskiej. Najpowszechniej występującą skałą magmową głębinową jest granit, zbudowany z trzech minerałów skałotwórczych: kwarcu, skaleni i miki.
Film instruktażowy – Wykonanie opisu makroskopowego skałFilm instruktażowy – Wykonanie opisu makroskopowego skał
Film instruktażowy – Określenie wytrzymałości na ściskanie i zginanie kamienia naturalnegoFilm instruktażowy – Określenie wytrzymałości na ściskanie i zginanie kamienia naturalnego
E‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanegoE‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanego
Mapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczneMapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczne
Skały powstające na powierzchni ziemi lub w jej pobliżu. Ich geneza związana jest zwykle z erupcjami wulkanicznymi (pyły i bomby wulkaniczne, pumeksy) . Skały wylewne mogą mieć strukturę porfirową (mieszaną), w której występują duże i dobrze wykształcone kryształy.
Film instruktażowy – Wykonanie opisu makroskopowego skałFilm instruktażowy – Wykonanie opisu makroskopowego skał
Film instruktażowy – Określenie wytrzymałości na ściskanie i zginanie kamienia naturalnegoFilm instruktażowy – Określenie wytrzymałości na ściskanie i zginanie kamienia naturalnego
E‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanegoE‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanego
Mapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczneMapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczne
Powstają w szczelinach i żyłach, którymi przedostaje się magma przez starsze skały w kierunku powierzchni ziemi. Zjawisko to zachodzi na niewielkich głębokościach, w warunkach średnich wartości temperatur i ciśnienia. Skały te uzyskują najczęściej strukturę porfirową, np. porfiry, diabazy i pegmatyty.
Film instruktażowy – Wykonanie opisu makroskopowego skałFilm instruktażowy – Wykonanie opisu makroskopowego skał
Film instruktażowy – Określenie wytrzymałości na ściskanie i zginanie kamienia naturalnegoFilm instruktażowy – Określenie wytrzymałości na ściskanie i zginanie kamienia naturalnego
E‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanegoE‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanego
Mapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczneMapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczne
Produkty przeobrażenia skał magmowych, osadowych oraz wcześniej powstałych metamorficznych przez procesy metamorfizmu (przeobrażenia) pod wpływem wysokich temperatur, wysokiego ciśnienia oraz procesów chemicznych. Skały metamorficzne charakteryzują się strukturami pełnokrystalicznymi. Skała metamorficzna powstaje z protolitu.
Film instruktażowy – Wykonanie opisu makroskopowego skałFilm instruktażowy – Wykonanie opisu makroskopowego skał
Film instruktażowy – Określenie wytrzymałości na ściskanie i zginanie kamienia naturalnegoFilm instruktażowy – Określenie wytrzymałości na ściskanie i zginanie kamienia naturalnego
E‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanegoE‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanego
Mapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczneMapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczne
Skały zawierające w składzie głównie materiał powstały w wyniku rozdrobnienia starszych skał. Powstają na skutek nagromadzenia oraz osadzenia produktów wietrzenia starszych skał, elementów roślinnych i zwierzęcych, mogą się wytrącać z roztworów wodnych. Skały osadowe dzieli się na: skały okruchowe (klastyczne), ilaste, oraz skały pochodzenia chemicznego i organicznego.
Film instruktażowy – Wykonanie opisu makroskopowego skałFilm instruktażowy – Wykonanie opisu makroskopowego skał
Film instruktażowy – Określenie wytrzymałości na ściskanie i zginanie kamienia naturalnegoFilm instruktażowy – Określenie wytrzymałości na ściskanie i zginanie kamienia naturalnego
E‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanegoE‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanego
Mapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczneMapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczne
Skały zbudowane głównie z okruchów powstałych podczas erupcji wulkanicznych zwanych piroklastami. Klasyfikuje się je wg rozmiarów, największe - powyżej 64 mm średnicy - zwane są blokami i bombami wulkanicznymi, mniejsze od nich (2‑64mm) to lapille. Średnice ziaren poniżej 2 mm to popiół wulkaniczny, a najdrobniejszy osad zwany jest pyłem wulkanicznym.
Film instruktażowy – Wykonanie opisu makroskopowego skałFilm instruktażowy – Wykonanie opisu makroskopowego skał
Film instruktażowy – Określenie wytrzymałości na ściskanie i zginanie kamienia naturalnegoFilm instruktażowy – Określenie wytrzymałości na ściskanie i zginanie kamienia naturalnego
Skały osadowe powstające poprzez wytrącanie różnych substancji z roztworów wodnych. W ich składzie znajdują się głównie wytrącone z roztworów sole i koloidy.
Film instruktażowy – Wykonanie opisu makroskopowego skałFilm instruktażowy – Wykonanie opisu makroskopowego skał
Film instruktażowy – Określenie wytrzymałości na ściskanie i zginanie kamienia naturalnegoFilm instruktażowy – Określenie wytrzymałości na ściskanie i zginanie kamienia naturalnego
E‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanegoE‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanego
Mapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczneMapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczne
Skały powstałe na skutek nagromadzenia szczątków organizmów żywych. Przykładem skał osadowych pochodzenia organicznego są wapienie, które zbudowane są głównie z węglanu wapnia. Wśród wapieni znajdziemy np. wapienie muszlowe powstałe z muszli mięczaków lub wapienie koralowe powstałe ze szkieletów koralowców.
Film instruktażowy – Wykonanie opisu makroskopowego skałFilm instruktażowy – Wykonanie opisu makroskopowego skał
Film instruktażowy – Określenie wytrzymałości na ściskanie i zginanie kamienia naturalnegoFilm instruktażowy – Określenie wytrzymałości na ściskanie i zginanie kamienia naturalnego
E‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanegoE‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanego
To obciążenie skupione, które działa w konkretnym punkcie na dany układ statyczny. Jednostką siły skupionej jest kN.
Film instruktażowy – Określenie wytrzymałości na ściskanie i zginanie kamienia naturalnegoFilm instruktażowy – Określenie wytrzymałości na ściskanie i zginanie kamienia naturalnego
Skała magmowa obojętna o pochodzeniu głębinowym. Zaliczana do skał jawnokrystalicznych, barwy ciemnoszarej lub czarnej.
E‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanegoE‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanego
Mapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczneMapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczne
Stopień zaokrąglenia krawędzi okruchów skalnych, które pierwotnie miały kształty kanciaste, ostre.
Mapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczneMapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczne
Skała osadowa okruchowa, wieloskładnikowa. Jest odmianą piaskowca. Posiada w składzie dużą liczbę okruchów różnych skał drobnokrystalicznych.
Mapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczneMapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczne
Obrabiarka przeznaczona do obróbki wykańczającej utwardzonych powierzchni przedmiotów uprzednio obrobionych innymi metodami.
Wycieczka wirtualna – Wizyta w kamieniołomie granituWycieczka wirtualna – Wizyta w kamieniołomie granitu
Porowata skała osadowa składająca się głównie z kalcytu i aragonitu; odmiana martwicy wapiennej, w której często występują szczątki roślin i zwierząt. Najczęściej ma biały kolor, często z uwarstwieniami koloru żółtego lub czerwonawego. Trawertyn, nazywany alabastrem egipskim, używany był już w starożytnym Egipcie do wyrobu posągów i waz. W Polsce występuje w okolicach Krzeszowic, Krakowa, w Tatrach i na Podhalu. Trawertyn to kamień trwały i wytrzymały, zazwyczaj wykonuje się z niego posadzki, ściany, kominki, stoły.
E‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanegoE‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanego
Film instruktażowy – Wykonanie opisu makroskopowego skałFilm instruktażowy – Wykonanie opisu makroskopowego skał
Skała osadowa, o strukturze warstwowej, drobnoziarnistej. Powstaje w wodnych zbiornikach jako osad organiczny lub chemiczny. Głównym minerałem wchodzącym w skład wapienia jest kalcyt.
Film instruktażowy – Wykonanie opisu makroskopowego skałFilm instruktażowy – Wykonanie opisu makroskopowego skał
Film instruktażowy – Określenie wytrzymałości na ściskanie i zginanie kamienia naturalnegoFilm instruktażowy – Określenie wytrzymałości na ściskanie i zginanie kamienia naturalnego
E‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanegoE‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanego
Mapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczneMapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczne
Odporność na działanie sił usiłujących rozerwać spoistość skały. Wielkość siły rozrywającej wyrażana jest w N/m2. Wytrzymałość na rozrywanie jest u wszystkich skał kilkanaście razy mniejsza od wytrzymałości na ściskanie.
Film instruktażowy – Określenie wytrzymałości na ściskanie i zginanie kamienia naturalnegoFilm instruktażowy – Określenie wytrzymałości na ściskanie i zginanie kamienia naturalnego
Maksymalny opór, jaki stawia materiał siłom ściskającym, przeciwstawiając się zniszczeniu.
Wartość wytrzymałości próbki na ściskanie Rc wyznacza się ze wzoru:
Rc = Pkr/S,
gdzie Pkr - siła niszcząca próbkę,
S – wartość powierzchni przekroju poprzecznego próbki
Wynik badania podaje się w MPa.
Film instruktażowy – Określenie wytrzymałości na ściskanie i zginanie kamienia naturalnegoFilm instruktażowy – Określenie wytrzymałości na ściskanie i zginanie kamienia naturalnego
E‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanegoE‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanego
Termin oznaczający największą wartość naprężeń działających wzdłuż określonej powierzchni, przy których nie dochodzi do zniszczenia struktury badanego materiału.
E‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanegoE‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanego
Film instruktażowy – Wykonanie opisu makroskopowego skałFilm instruktażowy – Wykonanie opisu makroskopowego skał
Wartość określana na podstawie maksymalnej siły niszczącej ze wzoru ogólnego: Rs = kxFmax/hIndeks górny 22
gdzie:
Fmax – siła niszcząca, [MN];
h – wysokość próbki, [m];
k – mnożnik będący funkcją liczby Poissona i ilorazu wymiarów średnic pierścieni
Film instruktażowy – Określenie wytrzymałości na ściskanie i zginanie kamienia naturalnegoFilm instruktażowy – Określenie wytrzymałości na ściskanie i zginanie kamienia naturalnego
E‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanegoE‑book – Powstawanie skał i minerałów. Cechy techniczne kamienia budowlanego
Skała metamorficzna masywna, cienko lub grubo złupkowana. Posiada zbitą, bezładną teksturę oraz ciemnozielonkawą barwę z odcieniem niebieskawym.
Mapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczneMapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczne
Skała osadowa grubookruchowa o różnych barwach. Zbudowana jest z ziaren żwiru, które są spojone lepiszczem.
Mapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczneMapa interaktywna - Surowce skalne Polski – kamienie bloczne