E-materiały do kształcenia zawodowego

Połowy ryb w wodach śródlądowych

RYB.01. Wykonywanie prac rybackich w akwakulturze oraz rybackie użytkowanie wód śródlądowych
– rybak śródlądowy 622201, technik rybactwa śródlądowego 314208

bg‑cyan

Słownik pojęć dla e‑materiału

1
bełtak (trępek)
bełtak (trępek)

tyczka służąca do płoszenia ryb w przerębli

RG8MGVJAyGZAQ
Film przedstawia bełtak w użyciu.
bentos
bentos

organizmy zasiedlające dno zbiornika wodnego

drygawica (słęp)
drygawica (słęp)

trójścienne, sieciowe, oplątujące narzędzie połowu; między mocno uspławnioną górną linką (nadborą) i mocno obciążoną dolną (podborą) zamontowane są równolegle trzy ściany: zewnętrzne nazywane kratami i wewnętrzna – mocno namarszczone jadro; boki ścian krat i jadra osadzone są na linach pionowych łączących nadborę z podborą, co stanowi obramowanie sprzętu

R98vAQfxFBD40
Przykład działania słępu
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
kasarek
kasarek

przyrząd używany do odłowu ryb; składa się z trzonka, na którego końcu znajduje się obręcz z siatką

kołowrót do podciągania sieci (baba)
kołowrót do podciągania sieci (baba)

narzędzie służące do ciągnięcia skrzydeł niewodu podczas odłowów pod lodem; ma kształt obrotowej beczki umieszczonej pionowo na saniach, na którą nawija się linkę połączoną ze skrzydłem niewodu (wętrych)

RLQ6FPBlezmyZ
Kołowrót do podciągania sieci
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
kutel
kutel

wąski, zbudowany z małych oczek worek na końcu narzędzia ciągnionego, mający na celu zbieranie zagarniętych ryb

RwlKp0MtqzXO6
Budowa przykładowego narzędzia ciągnionego
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
litoral
litoral

strefa przybrzeżna zbiornika wodnego

mieroża
mieroża

narzędzie połowowe podobne do żaka, które zamiast krótkiej koronki ma dużą przybudówkę z tkaniny sieciowej, rozpiętą na pałąku z cięciwą ze sznurka, dzięki temu łatwiej ją ustawić we właściwej pozycji, na większej głębokości lub w mętnej wodzie; wlot do pułapki jest większy i lepiej przylega do dna niż w żakach, ponieważ jest płaski od spodniej strony; wyróżnia się mieroże jedno- i dwuskrzydłowe

RFlTksUeyyCqP
Mieroża
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
niewód
niewód

ciągnione, dobrzeżne (przesuwane łodziami w kierunku brzegu) narzędzie połowu; zbudowane z matni (duży worek z tkaniny sieciowej) i dwóch skrzydeł; narzędzie uzbrojone jest w spławy, grzęzy oraz wiechy (wiązki gałązek drzew iglastych lub odpowiednio wyprofilowany fragment tworzywa, zapobiegające zapadaniu się narzędzia w osadzie dennym); dodatkowo skrzydła niewodu mogą być wyposażone w falbanę (wąski pas sieci), a matnia w gardziel (zapobiega cofaniu się ryb) narzędzie tego typu o mniejszych rozmiarach nazywa się przywłoką

przerębla
przerębla

otwór wyrąbany w lodzie na przykład na jeziorze; podczas odłowów na lodzie wyróżnia się dwie duże przeręble (wychodnię i zapadnię) oraz mniejsze przeręble (płonki)

przywłoka
przywłoka

zbudowana podobnie jak niewód, różni się jedynie mniejszymi od niego rozmiarami

ryba fitofilna
ryba fitofilna

ryba, która składa ikrę w roślinności wodnej

ryba litofilna
ryba litofilna

ryba, która składa ikrę w piaszczystym podłożu

strefa denna (profundal)
strefa denna (profundal)

strefa denna jeziora, do której nie dociera wystarczająca ilość światła słonecznego, aby mogła zachodzić fotosynteza; strefa obejmuje dno i znajdującą się w kontakcie z nim warstwę wody; w profundalu okresowo może brakować tlenu; żyją tutaj konsumenci i reducenci uzależnieni od dostaw pokarmu z wyższych warstw jeziora

strefa pełnej wody (pelagial)
strefa pełnej wody (pelagial)

wody jeziora leżące poza litoralem i nad profundalem; w tej strefie mają obserwuje się znaczne zróżnicowanie termiczne; pelagial dzieli się na epipelagial (górna prześwietlona warstwa wód) i batypelagial (ciemne wody, do których nie docierają promienie słoneczne); w pelagialu żyje plankton (roślinny głównie w warstwach powierzchniowych, zwierzęcy w całej toni wodnej) oraz nekton

strefa przybrzeżna (litoral)
strefa przybrzeżna (litoral)

granicę tej strefy w jeziorach wyznacza głębokość, na jaką dociera światło; jest to jedyna strefa jeziora, gdzie występuje roślinność kwiatowa; w litoralu obserwuje się dużą zmienność (dobową i sezonową) temperatur, naświetlenia i zawartości tlenu; panuje tu stosunkowo duża żyzność i bogactwo gatunków organizmów żywych (rośliny naczyniowe, glony, ryby, jamochłony, obleńce, pierścienice, szkarłupnie, mszywioły, mięczaki, skorupiaki, gąbki, ramienionogi, owady wodne i inne)

szukarek
szukarek

wygięty łukowato metalowy pręt o zakrzywionym końcu, osadzony na drewnianej rękojeści; służy do wyszukiwania oraz przyciągania chochli i smugawki podczas odłowu pod lodem

R7qdXVcbpAnNF
Szukarek
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
toń
toń

część jeziora, w której poławia się ryby narzędziami ciągnionymi

tyczka (chochla)
tyczka (chochla)

drewniana żerdź o średnicy 8‑10 cm i długości 20‑30 m służąca do przeciągania kolejno, pomiędzy otworami w lodzie (przeręblami), cienkiej linki (smugawki) połączonej z grubszą (wętrychem), za pomocą której ciągnie się skrzydło niewodu

Rg0myKvUw5IzB
Tyczka (chochla)
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
widełki rybackie
widełki rybackie

dwuzębne metalowe widełki osadzone na drewnianym trzonku, jeden ząb mają wygięty ku górze, służy on do wydobywania smugawki z wody; widełkami popycha (chochluje) się chochlę pod lodem w kierunku kolejnej przerębli

R1EzQE8miobE7
Widełki rybackie
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
wonton
wonton

jednościenne, uchwytujące (skrzelowe) narzędzie stosowane w połowach zastawnych; wykonuje się je z fabrycznie gotowych płatów tkaniny sieciowej (najlepiej żyłkowej); wonton obsadza się na poziomych linkach: górnej (uspławiona nadbora) i dolnej (obciążona podbora), oczka sieci dostosowane są kształtem do przekroju ryby; wontonami można łowić ryby pożądanego gatunku oraz rozmiaru; wyróżnia się wontony: uklejowe, sielawowe, okoniowo‑płociowe, siejowe, sandaczowe, leszczowe, tołpygowe.

wychodnia
wychodnia

duży otwór w lodzie, przez który wyciąga się niewód z wody podczas odłowów pod lodem

Rd0AXkrMZLtiI
Wychodnia
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
zapadnia
zapadnia

duży otwór w lodzie, przez który umieszcza się niewód pod lodem

RcH2bzI6mu951
Zapadnia
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
żak
żak

pułapkowe narzędzie połowowe, składające się z dwukomorowej, sieciowej klatki łownej z gardłami (gardzielami) rozpiętymi na pięciu obręczach; do pierwszej komory doszyta jest koronka (kilkuoczkowy wąski pas sieci rozpięty na obręczy, do której przytwierdza się ścianki i skrzydła), a druga kończy się kutlem (worek z gęstszej sieci), z którego po rozwiązaniu wybiera się złowione ryby; do pierwszej obręczy, określającej wielkość żaka, doszyte jest jedno lub dwa skrzydła (osadzone na linach płaty tkaniny sieciowej kierujące ryby do pułapki)

RW0BbXYlWHU81
Żak
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R6MfggMZDt3sn
Zdjęcie żaka
Źródło: Merlin, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Poland_Kluki_-_trawling_net.jpg, licencja: CC BY-SA 3.0.