E-materiały do kształcenia zawodowego

E‑book do e‑materiału Kontrola jakości mas formierskich i odlewów

MTL.04. Organizacja i nadzorowanie procesu odlewniczego - Technik odlewnik 311705

bg‑cyan

Kontrola jakości procesów odlewniczych

E‑BOOK

1

Spis treści

Słownik pojęć

Aby wyszukać pojęcie lub frazę występujące w słowniku, wpisz je w poniższą ramkę.

1
aparat LRu
aparat LRu

urządzenie do wykonywania badań wytrzymałościowych masy formierskiej i rdzeniowej

Masy formierskieDSeDGZFE5Masy formierskie

aparat LPiR‑3e
aparat LPiR‑3e

urządzenie do wykonywania badań przepuszczalności masy formierskiej i rdzeniowej

Masy formierskieDSeDGZFE5Masy formierskie

aparat LS
aparat LS

urządzenie do wykonywania badań osypliwości masy formierskiej i rdzeniowej

Masy formierskieDSeDGZFE5Masy formierskie

Rozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeniDXqXNLTtkRozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeni

badania NDT
badania NDT

badania nieniszczące odlewów.  Jest to zbiór praktycznych metod weryfikacji spełnienia wymagań jakościowych, głównie pod kątem bezpieczeństwa eksploatacji prostych i złożonych obiektów technicznych np. blach, odkuwek, odlewów, konstrukcji spawanych i in. Badania nieniszczące nie powodują zmian właściwości materiału i jego funkcji

Rozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeniDXqXNLTtkRozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeni

bentonit
bentonit

osadowa skała ilasta składająca się głównie z montmorylonitu, stosowana jako lepiszcze przy sporządzaniu mas formierskich

Masy formierskieDSeDGZFE5Masy formierskie

defektoskop
defektoskop

urządzenie przeznaczone do prowadzenia badań ultradźwiękowych należących do metod „badań objętościowych”. Umożliwia on, zależnie od stosowanych rodzajów fal, wykrywanie przede wszystkim wewnętrznych, ale także powierzchniowych i podpowierzchniowych nieciągłości obiektów. Dzięki defektoskopowi możliwe jest wykrywanie najbardziej niebezpiecznych nieciągłości: płaskich, wąskoszczelinowych, a także innych nieciągłości obiektów

Rozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeniDXqXNLTtkRozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeni

gazotwórczość
gazotwórczość

jest to skłonność masy do wydzielania gazów pod wpływem temperatury ciekłego metalu. Gwałtowne nagrzewanie masy prowadzi do dwóch równolegle biegnących procesów: wydzielenia gazów z masy formierskiej i zwiększenia ich objętości w wyniku podwyższenia temperatury. Gazotwórczość określa się dwoma metodami:

  • pośrednią – bez kontaktu masy z ciekłym metalem,

  • bezpośrednią – po zalaniu formy ciekłym metalem.

Masy formierskieDSeDGZFE5Masy formierskie

grafit
grafit

pospolity i szeroko rozpowszechniony minerał z gromady pierwiastków rodzimych. Jest – obok diamentu i fulerytu – odmianą alotropową węgla. W żeliwach występuje w różnych kształtach i wymiarach

Masy formierskieDSeDGZFE5Masy formierskie

metoda Brinella
metoda Brinella

badanie twardości metodą Brinella. Polega na przykładaniu wgłębnika w postaci kulki z węglików spiekanych z określoną siła do powierzchni badanego elementu. Pomiar powstałego odcisku pozwala na określenie twardości zgodnie ze skalą Brinella

Rozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeniDXqXNLTtkRozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeni

metoda Vickersa
metoda Vickersa

pomiar twardości metodą Vickersa. Polega na wgnieceniu z określoną siłą wgłębnika diamentowego w badaną powierzchnię. Twardość określa się po zmierzeniu przekątnych powstałego kwadratowego odcisku

Rozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeniDXqXNLTtkRozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeni

metoda Rocwella
metoda Rocwella

pomiar twardości metodą Rockwella. Polega na wykonaniu odcisku trwałego w badanym materiale z zastosowaniem określonej siły i wgłębnika zależnego od metody pomiaru. Jako wgłębniki stosuje się stożek diamentowy o kącie wierzchołkowym 120o i promieniu wierzchołka 0,2 mm oraz kulki wykonane z węglików spiekanych o średnicach 1,5875 mm lub 3,175 mm. Pomiar polega na dwustopniowym wciskaniu w badany materiał, prostopadle do jego powierzchni, wgłębnika, siłą wstępną F0, następnie siłą główną F1. Siła wstępna F0, jest punktem początkowym pomiaru. W miejscu tym należy wyzerować skalę czujnika w pozycję „zero”. Nacisk ten służy zmniejszeniu błędu wynikającego z niejednorodności powierzchni. Po zwolnieniu dźwigni, ustawione obciążenie powoduje dalsze zagłębienie się wgłębnika w badany materiał, do uzyskania zadanej siły F1. Po upływie czasu potrzebnego do ustabilizowania wyniku (zazwyczaj ok 5s), odczytujemy wartość twardości na odpowiedniej skali czujnika twardościomierza

Rozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeniDXqXNLTtkRozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeni

metoda Shore'a
metoda Shore'a

pomiar twardości metodą Shore'a. Polega na opuszczeniu specjalnego bijaka (najczęściej o masie 20 g) z określonej wysokości (zwykle 112 mm). Podczas uderzenia część energii opadania zmienia się w odkształcenie sprężyste bijaka i materiału, co wywołuje jego odskok. Wysokość odskoku jest mierzona skalą podzieloną na 130 działek

Rozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeniDXqXNLTtkRozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeni

metoda Poldi
metoda Poldi

młotek Poldi. Dynamiczna metoda pomiaru twardości metali, Polega na porównaniu odcisków metalowej kulki na materiale badanym i wzorcowym w wyniku uderzenia w przyrząd młotkiem. Metoda ta pozwala na oszacowanie czy badany materiał jest twardszy od materiału wzorcowego oraz po dokonaniu specjalnych obliczeń na określenie przybliżonej twardości materiału

Rozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeniDXqXNLTtkRozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeni

model odlewniczy
model odlewniczy

przyrząd za pomocą którego w czasie wykonywania formy odlewniczej odtwarza się zewnętrzny kształt odlewu i znaki rdzeniowe

Zasady obowiązujące na odlewni bezpieczeństwaDN4TYEfgVZasady obowiązujące na odlewni bezpieczeństwa

osnowa masy formierskiej
osnowa masy formierskiej

sypki materiał formierski o ziarnach większych niż 0,02mm, stosowany jako podstawowy składnik masy formierskiej

Masy formierskieDSeDGZFE5Masy formierskie

płytki wzorcowe
płytki wzorcowe

jednomiarowe końcowe wzorce długości w kształcie prostopadłościanów. Płytki wzorcowe wykonywane są w czterech klasach dokładności (wg PN‑EN‑ISO 3659:2000):

• klasa K – w laboratoriach pomiarowych do kontroli przyrządów pomiarowych, powinny być stosowane ze świadectwem wzorcowania,

• klasa 0 – jako płytki wzorcowe podstawowe do sprawdzania płytek wzorcowych podporządkowanych (o niższej klasie dokładności); do wzorcowania przyrządów pomiarowych o dużej dokładności,

• klasa 1 – do pomiarów wzorców kontrolnych i sprawdzianów, do wzorcowania m.in. długościomierzy, mikrometrów i pomiarów w laboratoriach pomiarowych,

• klasa 2 – tzw. „warsztatowa”, jako wzorce nastawcze i kontrolne przyrządów pomiarowych niższej dokładności, wzorce zastępujące sprawdziany szczękowe, używane do wzorcowania m.in. suwmiarek

Rozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeniDXqXNLTtkRozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeni

próba klinowa
próba klinowa

stosuje się ja w celu oceny stopnia grafityzacji żeliwa w przypadku pojawienia się obawy powstania w strukturze cementytu czyli niepożądanego wydzielenia

Masy formierskieDSeDGZFE5Masy formierskie

Rozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeniDXqXNLTtkRozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeni

próba lejności
próba lejności

w praktyce odlewniczej, lejność charakteryzuje płynność, czyli zdolność metali i stopów do przepływania przez układ wlewowyukład wlewowyukład wlewowy i wypełniania wnęki formy odlewniczej o stałych polach przekroju poprzecznego i zgodnie z jej kształtem

Rozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeniDXqXNLTtkRozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeni

rdzeń odlewniczy
rdzeń odlewniczy

element formy odlewniczej odtwarzający wewnętrzne wymiary, kształty odlewu. Może być wykonany ręcznie lub maszynowo. Może być wzmacniany szkieletem lub żebrami. Odpowietrzenie rdzeni odbywa się przez kanały odpowietrzające, które wykonuje się ręcznie lub stosuje się specjalne wkładki np. elastyczne rurki perforowane

Masy formierskieDSeDGZFE5Masy formierskie

Rozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeniDXqXNLTtkRozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeni

Zasady obowiązujące na odlewni bezpieczeństwaDN4TYEfgVZasady obowiązujące na odlewni bezpieczeństwa

spektrometr
spektrometr

to urządzenie służące do otrzymywania oraz analizy widma powstającego w skutek oddziaływań różnych rodzajów promieniowania na substancję stałą, ciekłą bądź gazową

Rozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeniDXqXNLTtkRozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeni

statyczna próba rozciągania
statyczna próba rozciągania

jedna z podstawowych metod badań wytrzymałościowych materiałów konstrukcyjnych. Badanie polega na osiowym rozciąganiu znormalizowanej próbki ze stałą szybkością w temperaturze pokojowej (10–35°C), obniżonej lub podwyższonej, aż do jej zerwania. Próbką jest odpowiednio przygotowany pręt o przekroju okrągłym, prostokątnym, kwadratowym lub sześciokątnym o znormalizowanych wymiarach

Rozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeniDXqXNLTtkRozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeni

statyczna próba ściskania
statyczna próba ściskania

jedna z podstawowych metod badań wytrzymałościowych materiałów konstrukcyjnych. Badanie polega na osiowym ściskaniu znormalizowanej próbki ze stałą szybkością. Próbką jest odpowiednio przygotowany okrągły pręt o stosunku długości do średnicy, uniemożliwiającym wyboczenie w trakcie badania. Próbę przeprowadza się na uniwersalnej maszynie wytrzymałościowej. W czasie próby rejestruje się zależność siły ściskającej od skrócenia próbki

Rozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeniDXqXNLTtkRozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeni

statyczna próba zginania
statyczna próba zginania

jedna z podstawowych metod badań wytrzymałościowych materiałów konstrukcyjnych. Badanie polega na zginaniu trój- lub czteropunktowo próbki o ściśle znormalizowanych wymiarach. Pomiar wykonywany jest przeważnie w temperaturze pokojowej, ale może być przeprowadzany także w warunkach obniżonej lub podwyższonej temperatury

Rozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeniDXqXNLTtkRozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeni

udarność
udarność

odporność materiału na pękanie przy obciążeniu dynamicznym. Udarność określa się jako stosunek pracy potrzebnej do złamania znormalizowanej próbki z karbem do pola powierzchni przekroju poprzecznego tej próbki w miejscu karbu

Rozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeniDXqXNLTtkRozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeni

układ wlewowy
układ wlewowy

zespół kanałów, wnęk i innych elementów formy przeznaczony do doprowadzenia ciekłego metalu do wnęki formy oraz zatrzymania zanieczyszczeń niemetalowych

Rozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeniDXqXNLTtkRozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeni

wada odlewnicza
wada odlewnicza

nazwę i klasyfikację wad podaje norma Polskiego Komitetu Normalizacyjnego PN‑85/H‑83105. Zgodnie z tą normą wadą odlewu nazywa się każde odchylenie wymiarów, masy, kształtu, wyglądu zewnętrznego, naruszenie ciągłości materiału, struktury oraz właściwości mechanicznych lub fizykochemicznych od obowiązujących wymagań. Norma dzieli wady na cztery grupy w zależności od miejsca ich występowania:

  • grupa 1 — wady kształtu (na powierzchni zewnętrznej odlewu),

  • grupa 2 — wady powierzchni surowej,

  • grupa 3 — przerwy ciągłości,

  • grupa 4 — wady wewnętrzne.

Rozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeniDXqXNLTtkRozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeni

wlew główny
wlew główny

wlew usytuowany w formie, najczęściej pionowo, łączący zbiornik wlewowyzbiornik wlewowyzbiornik wlewowywlewem rozprowadzającymwlew rozprowadzającywlewem rozprowadzającym lub wlewem doprowadzającymwlew doprowadzającywlewem doprowadzającym

Rozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeniDXqXNLTtkRozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeni

wlew doprowadzający
wlew doprowadzający

element układu wlewowegoukład wlewowyukładu wlewowego w postaci kanału znajdujący się najbliżej wnęki formy, przez który przepływa ciekły metal podczas zalewania formy

Rozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeniDXqXNLTtkRozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeni

wlew rozprowadzający
wlew rozprowadzający

wlew łączący wlew głównywlew głównywlew głównywlewami doprowadzającymiwlew doprowadzającywlewami doprowadzającymi, który może jednocześnie hamować szybkość przepływu metalu i zatrzymać zanieczyszczenia niemetalowe

Rozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeniDXqXNLTtkRozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeni

wzorce SCRATA
wzorce SCRATA

są to repliki wad odlewniczychwada odlewniczawad odlewniczych, postaci powierzchni (surowej, po obróbce) i pęknięć, które stosuje się do okreslenia rodzaju i wielkości wady odlewniczej. Wszystkie płytki (wzorce) mają wymiary 150 x 100 mm i są rzeczywistym odwzorowaniem aktualnie spotykanych powierzchni odlewniczych. Płytki przeznaczone są do określania kategorii (B, C, D, E, F, J, H, G, A) oraz klasy jakości/nasilenia wad na powierzchni, które tworzą się w procesach odlewania w formach piaskowych. Próbki (wzorce) występują w dziewięciu kategoriach, gdzie każda kategoria ma pięć klas jakości/stopni nasilenia. Stopień 1 określa najwyższą jakość/najmniejsze nasilenie wad

Rozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeniDXqXNLTtkRozpoznawanie wad odlewów, form odlewniczych i rdzeni

zbiornik wlewowy
zbiornik wlewowy

otwarta wnęka w górnej części formy odlewniczej do której wlewa się ciekły metal z kadzi odlewniczej

Masy formierskieDSeDGZFE5Masy formierskie

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

Powiązane materiały multimedialne

R1OvdfgJJPJEx