Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
E-materiały do kształcenia zawodowego

Przechowywanie żywności

HGT.04 Wykonywanie prac pomocniczych w obiekcie świadczącym usługi gastronomiczne - pracownik pomocniczy gastronomii 941203

Słownik pojęć dla e‑zasobu

1
Instrukcja korzystania ze słownika

Słownik pojęć do e‑zasobu zawiera hasła oraz ich definicje. Hasła zostały ułożone w kolejności alfabetycznej. Wybrane pojęcia zawierają również odsyłacze (linki) do elementów składowych e‑zasobu, w których zostały użyte.

Poprawne korzystanie ze słownika pojęć pozwoli Ci opanować podstawowy zasób słownictwa branżowego oraz ułatwi przyswojenie wiedzy zawartej w materiale w e‑zasobie.

1
autoliza mięsa
autoliza mięsa

To proces samozniszczenia tkanki mięsnej, zachodzący z udziałem enzymówutlenianie enzymatyczneenzymów.  Polega on na ciągłym rozkładzie białek i na przemianach tłuszczu, które pojawiają się, gdy mięso jest przechowywane w niewłaściwej temperaturze (ok. 18‑20°C). Wówczas na mięsie pojawia się mokra powierzchnia przekroju, kleista tekstura, kwaśny i nieprzyjemny zapach.

brunatnienie nieenzymatyczne
brunatnienie nieenzymatyczne

To reakcja zachodząca w wyniku złego przechowywania surowca, np. mięsa, w zbyt wysokiej temperaturze. W wyniku ogrzewania surowca zachodzą reakcje pomiędzy cukrami redukującymi (czyli takimi, które redukują inne cząsteczki, a same się utleniajązmiany chemiczneutleniają) a aminokwasami. Efektem takiej reakcji  jest brunatne zabarwienie produktu. Przede wszystkim jednak następuje pogorszenie wartości odżywczych i właściwości sensorycznychwalory sensorycznewłaściwości sensorycznych surowca.

desorpcja
desorpcja

To proces odwrotny do sorpcjisorpcjasorpcji. Polega na uwalnianiu się gazów z powierzchni lub ze środka produktu spożywczego. Desorpcja może być wywołana np. podwyższeniem temperatury. Desorpcja dotyczy takich produktów spożywczych jak owoce, warzywa, mięsa, wędliny. Wykorzystuje się ją np. podczas konserwowania niektórych produktów, gdyż pozwala na usunięcie z produktu wody (np. podczas liofilizacji, czyli suszenia produktu spożywczego).

RxPLG2wPKaK3p
Zobrazowanie zjawiska desorpcji.
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
dojrzewanie
dojrzewanie

To proces, który występuje podczas przechowywania żywności. Przy zachowaniu optymalnych warunków przechowywania zachodzą procesy, które mogą poprawić cechy organoleptyczne produktów spożywczych. W niektórych przypadkach dojrzewanie jest bardzo korzystnym procesem, a w przypadku serów, mięsa czy win wręcz niezbędnym.

RXIOBcL2DRgTx
Dojrzewanie sera
Źródło: https://unsplash.com/, domena publiczna.
gnicie
gnicie

To proces rozkładu związków organicznych, przede wszystkim białek i pochodnych. Gnicie jest skutkiem działania bakteriizmiany mikrobiologicznebakterii gnilnych działających na powierzchni i wewnątrz surowca.

RIPRKrJiX9DIk
Gnicie
Źródło: https://pxhere.com/, domena publiczna.
jełczenie
jełczenie

To proces rozkładu tłuszczów, który zachodzi spontanicznie przy dłuższym ich przechowywaniu. Jełczenie jest efektem utlenianiazmiany chemiczneutleniania kwasów tłuszczowych lub hydrolizy wiązań estrowych, które są zawarte w tłuszczach. Proces ten ma wpływ na pogorszenie się cech sensorycznychwalory sensorycznecech sensorycznych tłuszczów oraz na obniżenie ich wartości odżywczej.

kiełkowanie
kiełkowanie

To proces, w czasie którego występuje ożywienie zarodka rośliny. Rozwijający się zarodek zużywa składniki odżywcze zawarte w produktach.

ReqHzRVmmRK6d
Kiełki
Źródło: wikimedia.org, licencja: CC BY 3.0.
komora mroźnicza standardowa
komora mroźnicza standardowa

Jest to komora mroźnicza do przechowywania żywności mrożonej, w której jest utrzymywany zakres temperatur pomiędzy -18°C a -25°C.

RtTALQlL0OHKo
Komora mroźna standardowa
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
kompletacja
kompletacja

To jedna z czynności wykonywanych w magazynach produktów spożywczych. Polega na pobraniu towaru z magazynu (pobraniu produktu, np. z półek magazynowych) do wydania poza magazyn zgodnie z zamówieniem (np. kuchni zakładu gastronomicznego czy sklepu). Jeśli kompletację wykonujemy z różnych produktów spożywczych przechowywanych w różnych rodzajach magazynów czy chłodniach, np. mięso mrożone, warzywa świeże, mąka, to tworzy się z nich zbiory. Proces kompletacji odbywa się w strefie magazynowejmagazyny żywnościowe niechłodzonemagazynowej oraz poza nią, w ściśle wyznaczonym obszarze do tego strefie.

Rsk697ZRZmfTp
Kompletacja
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
magazyn dobowy
magazyn dobowy

Magazyn podręczny, pośredni, który znajduje się na terenie działu produkcyjnego zakładu gastronomicznego. Przechowuje się w nim produkty pobrane z magazynu, które służą do bieżącej produkcji.

R1PhFwMoSUX3U
Magazyn dobowy
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
magazyny żywnościowe chłodzone
magazyny żywnościowe chłodzone

Stanowią zespół pomieszczeń z komorami chłodniczymi przeznaczonymi do przechowywania łatwo psujących się artykułów spożywczych. W każdym pomieszczeniu lub w komorze chłodniczej panują takie warunki, które są dostosowane do przechowywania konkretnych grup surowców spożywczych (np. komora chłodnicza owoców i warzyw nietrwałych czy komora chłodnicza mięsa). Przykładowo w komorze chłodniczej owoców i warzyw nietrwałych obowiązująca wilgotność to 80‑85%, temperatura to +4 do +8°C i sztuczne oświetlenie, zaś w komorze chłodniczej mięsa obowiązująca wilgotność to 70‑90%, temperatura to 0 do +4°C i sztuczne oświetlenie.

magazyny żywnościowe niechłodzone
magazyny żywnościowe niechłodzone

To magazyny, które służą do przechowywania surowców i produktów, które nie psują się szybko i łatwo. Należą do nich np. magazyn artykułów suchych, magazyn kiszonek, magazyn win i wódek, magazyn ziemniaków i warzyw korzeniowych. Przykładowo w magazynie artykułów suchych obowiązująca wilgotność to 60%, temperatura to +15 do +18°C i sztuczne oświetlenie (choć dopuszczalne jest również oświetlenie naturalne pośrednie). W magazynie kiszonek obowiązująca wilgotność to 70‑80%, temperatura to +6 do +15°C i sztuczne oświetlenie. W magazynie win i wódek obowiązująca wilgotność to 60‑80%, temperatura to +10 do +18°C i sztuczne oświetlenie. Zaś w magazynie ziemniaków i warzyw korzeniowych obowiązująca wilgotność to 85‑90%, temperatura to +6 do +10°C i sztuczne oświetlenie.

R1GkVV8sBUJKB
Magazyny żywnościowe niechłodzone
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
oddychanie roślin
oddychanie roślin

To proces, który zachodzi w każdej żywej komórce. Podczas oddychania złożone związki organiczne ulegają rozpadowi na dwutlenek węgla i wodę (oddychanie tlenowe) lub prostsze związki organiczne (oddychanie beztlenowe).

samozagrzewanie mąki
samozagrzewanie mąki

To proces psucia się mąki i jej zbijania się w grudki. W wyniku tego procesu mąka nabiera wilgociwilgotność powietrzawilgoci i zapachu pleśnizmiany mikrobiologicznepleśni. Samozagrzewanie jest efektem przechowywania mąki w niewłaściwych warunkach, np. w podwyższonej wilgotnościwilgotność powietrzawilgotności i temperaturze.

sorpcja
sorpcja

To proces pochłaniania jednej substancji, zwanej sorbatem, np. gazów czy par cieczy, przez inną substancję, zwaną sorbentem.

RxRQRFP9AgUol
Zobrazowanie procesu sorpcji
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
transpiracja
transpiracja

Polega na wyparowywaniu wody przez powierzchnię surowców roślinnych.

RWDI73AoWmeau
Proces transpiracji
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
utlenianie enzymatyczne
utlenianie enzymatyczne

To naturalny proces zachodzący w owocach (np. gruszach, bananach, morelach) i warzywach (np. ziemniakach, sałacie). Wynika z aktywności enzymów. W trakcie utleniania enzymatycznego powstaje ciemne zabarwienie surowca. Proces ten może zostać przyśpieszony niewłaściwym przechowywaniem produktów.

walory sensoryczne
walory sensoryczne

To podstawowe mierniki jakości produktów spożywczych, czyli cechy takie jak wygląd, zapach, smak, struktura i konsystencja. Oceny walorów dokonuje się organoleptycznie.

R8Ja5LNv2XTZa
Walory sensoryczne
Źródło: https://unsplash.com/, domena publiczna.
warzywa nietrwałe
warzywa nietrwałe

Produkty, których okres przechowywania nie przekracza 28 dni. Do kategorii warzyw nietrwałych zaliczamy np.: warzywa liściowe (sałata krucha i masłowa, cykoria liściowa, szpinak); młode warzywa sprzedawane w pęczkach (natka, jarmuż); brokuły; groch zielony; kukurydza cukrowa; ogórki; młoda cukinia; melony; papryka słodka; dojrzałe pomidory; szparagi; letnie odmiany kalafiora oraz pieczarki.

RDCndlX2SH1bN
Warzywa nietrwałe
Źródło: https://pixabay.com/, licencja: CC BY 3.0.
wilgotność powietrza
wilgotność powietrza

Zawartość pary wodnej w powietrzu.

RyJPIFx1k2zIf
Wilgotnościomierz
Źródło: wikimedia.org, licencja: CC BY-SA 4.0.
wysokie standardy czystości
wysokie standardy czystości
R6hseRLyGu7wb
Wysokie standardy czystości
Źródło: https://pixabay.com/, domena publiczna.

Wszystkie miejsca (pomieszczenia, pojazdy), w których przechowywana lub którymi przewożona jest żywność, muszą być utrzymywane w najwyższej czystości i w dobrym stanie technicznym. Utrzymywanie wysokich standardów czystości jest także podstawowym obowiązkiem osób zatrudnionych przy obrocie artykułami spożywczymi.

zasada FIFO
zasada FIFO

( z ang. First In, First Out)

Oznacza, że towary, które pojawiły się w magazynie najwcześniej, opuszczą go jako pierwsze.

zbrylanie
zbrylanie

To proces zbijania się produktu w grudki, np. mąki, cukru czy soli. Proces ten jest związany z wysoką wilgotnościąwilgotność powietrzawilgotnością w miejscu przechowywania produktu. Efektem tego jest rozwój pleśnizmiany mikrobiologicznepleśni.

zmiany chemiczne
zmiany chemiczne

Spowodowane są utlenianiem tłuszczów i witamin.

Re4lURwFkMs4j
zmiany chemiczne, zjełczałe masło
Źródło: licencja: CC BY 3.0.
zmiany mikrobiologiczne
zmiany mikrobiologiczne

Są związane z rozwojem i aktywnością drobnoustrojów, np. pleśni, bakterii.

R16q1X2JeDmJb
Skupiska różnych odmian pleśni
Źródło: wikipedia.org, licencja: CC BY 4.0.
żywność
żywność

To różne surowce (np. mięso, owoce, grzyby) lub produkty przetworzone (np. zupy warzywne, wołowina pieczona) i częściowo przetworzone (np. mizeria, tatar), przeznaczone do spożycia przez ludzi. (Definicja zgodna z rozporządzeniem (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z 28.01.2002 r.)

RX1jQXCVicPb9
Żywność
Źródło: pixabay.com/, domena publiczna.