R1H2yIQIMxD5O
Na ilustracji znajduje się stół z surowych desek zastawiony jedzeniem. Pod skosem postawiona jest taca z bułkami, frytkami, kilkoma rodzajami sosów oraz z różnymi rodzajami pieczonego mięsa. Obok widoczna jest taca z winogronem i ananasem oraz bukiet kwiatów. W prawym dolnym rogu zdjęcia znajduje się deska do krojenia z laskami cynamonu i plastrami suszonej cytryny, a obok niej dwa skrzyżowane widelce. W prawym górnym rogu widać butelkę alkoholu z karafką. Taca z jedzeniem częściowo leży na pasiastym, zwiniętym obrusie.

Układ pokarmowy i przebieg procesów trawiennych

Mało zróżnicowana i niezdrowa dieta może doprowadzić do różnorodnych problemów zdrowotnych.
Źródło: pixabay, domena publiczna.

Słownik

aminokwasy egzogenne
aminokwasy egzogenne

aminokwasy, których organizm nie potrafi wytworzyć i musi je przyjmować z pokarmem w postaci gotowej do wykorzystania

aminokwasy endogenne
aminokwasy endogenne

aminokwasy, które organizm wytwarza z dostarczonych mu składników pokarmowych

amylaza ślinowa
amylaza ślinowa

enzym trawienny wydzielany przez ślinianki, rozkładający cukry złożone do cukrów prostszych

amylaza trzustkowa
amylaza trzustkowa

enzym trawienny wydzielany przez trzustkę, rozkładający cukry do cukrów prostszych

anoreksja
anoreksja

jadłowstręt psychiczny, choroba cywilizacyjna; zaburzenia odżywiania na tle psychicznym, które polegają na nieprawidłowym postrzeganiu własnego ciała i podejmowaniu celowych działań prowadzących do obniżenia jego masy; jej skutkiem jest wyniszczenie organizmu a nawet śmierć

bakteria
bakteria

organizm jednokomórkowy o prostej budowie

bilans energetyczny
bilans energetyczny

różnica między ilością energii spożywanej w pokarmach a zużywanej przez organizm

błonnik
błonnik

ogół substancji – składników budulcowych ścian komórkowych roślin, nietrawionych w przewodzie pokarmowym człowieka; zawiera m.in. celulozę; reguluje procesy trawienne

bulimia
bulimia

żarłoczność psychiczna, choroba cywilizacyjna; zaburzenia odżywiania na tle psychicznym, polegające na okresowym pochłanianiu ogromnych ilości pokarmu i wywoływaniu wymiotów

dodatki do żywności
dodatki do żywności

substancje dodawane do żywności, pozbawione wartości odżywczej, wykorzystywane jako środki konserwujące, podnoszące walory smakowe i zapachowe spożywanych produktów

enzymy trawienne
enzymy trawienne

grupa białek biorących udział w rozkładzie złożonych związków pokarmowych do związków prostych; działają jako katalizatory, przyspieszając reakcje biochemiczne; każdy enzym kieruje przebiegiem określonej reakcji chemicznej i działa tylko na określony substrat

fermentacja
fermentacja

enzymatyczny proces stopniowego rozkładu związków organicznych przebiegający bez udziału tlenu

glicerol
glicerol

związek organiczny, który może przyłączyć kwasy tłuszczowe i wraz z nimi utworzyć cząsteczkę tłuszczu; jego popularna nazwa to gliceryna

glikogen
glikogen

wielocukier zapasowy zwierząt; jest gromadzony w wątrobie i mięśniach

kaloria
kaloria

jednostka energii; ilość energii potrzebna do ogrzania 1 g wody o 1°C

kwasy tłuszczowe
kwasy tłuszczowe

związki organiczne, w skład których wchodzą m.in. łańcuchy węglowodorów; w reakcji z glicerolem tworzą tłuszcze; w komórkach pełnią funkcję energetyczną i zapasową

lipaza
lipaza

enzym trawienny wydzielany przez trzustkę i jelito cienkie, rozkładający tłuszcze do glicerolu i kwasów tłuszczowych

miazga zęba
miazga zęba

tkanka wypełniająca ząb, zawierająca naczynia krwionośne i nerwy, okryta zębiną i szkliwem

miażdżyca
miażdżyca

choroba prowadząca do zwężenia lub zamknięcia światła naczyń krwionośnych

mikroflora jelitowa
mikroflora jelitowa

mikroorganizmy, głównie bakterie obecne w przewodzie pokarmowym (jelicie grubym); wspomagają rozkład niestrawionych składników pokarmowych i produkują witaminy B i K

narząd szczątkowy
narząd szczątkowy

narząd, który u przodków danego gatunku był dobrze rozwinięty i pełnił ważne funkcje; w toku ewolucji zanika i przestaje pełnić swoją rolę; u człowieka narządem szczątkowym są na przykład zęby mądrości, wyrostek robaczkowy, kość ogonowa

nowotwór
nowotwór

nieprawidłowo rozrastająca się tkanka, zbudowana ze zmutowanych komórek nowotworowych

paradontoza
paradontoza

choroba miękkich tkanek otaczających ząb wywołująca stany zapalne dziąseł i powodująca wypadanie zębów

pepsyna
pepsyna

enzym trawienny wydzielany przez komórki ściany żołądka, rozkładający białka na krótsze łańcuchy białkowe

płyn Lugola
płyn Lugola

1% roztwór jodu w 2% wodnym roztworze jodku potasu, wykorzystywany do wykrywania skrobi i stosowany jako zewnętrzny środek odkażający (do płukania gardła i pędzlowania skóry) oraz wewnętrznie (w chorobach tarczycy, miażdżycy naczyń)

próchnica zębów
próchnica zębów

choroba zakaźna powodująca niszczenie (rozpad) tkanek twardych zęba, wywołana przede wszystkim przez bakterie obecne w płytce nazębnej

reakcja biuretowa
reakcja biuretowa

reakcja stosowana do wykrywania białek; białka w środowisku zasadowym tworzą z jonami miedzi(II) fioletowoczerwone kompleksy

reakcja ksantoproteinowa
reakcja ksantoproteinowa

reakcja stosowana do wykrywania białek, polegająca na powstawaniu związków o żółtej barwie w wyniku działania na substancję zawierającą białko stężonym kwasem azotowym(V)

trawienie chemiczne
trawienie chemiczne

zachodzi w przewodzie pokarmowym pod wpływem enzymów trawiennych; polega na chemicznym rozkładzie związków o dużych cząsteczkach do substancji prostych, przyswajalnych przez komórki

trawienie mechaniczne
trawienie mechaniczne

procesy ułatwiające trawienie chemiczne pokarmu przez jego mechaniczne rozdrabnianie, np. gryzienie i żucie za pomocą zębów w jamie gębowej, silne skurcze mięśniówki ścian żołądka oraz ruchy perystaltyczne jelit

skrobia
skrobia

wielocukier zapasowy gromadzony przez rośliny

sok żołądkowy
sok żołądkowy

wydzielina żołądka zawierająca m.in. enzymy rozpoczynające trawienie białek, kwas solny i śluz

Sudan III
Sudan III

barwnik, który barwi tłuszcze na kolor czerwony

szkliwo
szkliwo

najtwardsza tkanka ludzkiego organizmu pokrywająca od zewnątrz powierzchnię zęba; stanowi barierę przed bakteriami

tasiemce
tasiemce

przedstawiciele płazińców; składające się z członów pasożyty przewodu pokarmowego ludzi i zwierząt

toksyna
toksyna

substancja chemiczna wytwarzana przez organizmy żywe, trująca dla innych organizmów

trypsyna
trypsyna

enzym trawienny wydzielany przez trzustkę, rozkładający białka na krótsze łańcuchy białkowe

wirusy
wirusy

zakaźna cząsteczka infekująca wszystkie formy życia, która nie jest zdolna do namnażania poza komórką gospodarza

witaminy
witaminy

związki organiczne, które pełnią w organizmie funkcję regulacyjną

wskaźnik masy ciała BMI
wskaźnik masy ciała BMI

współczynnik masy ciała służący do oceny proporcji masy ciała w stosunku do wzrostu, obliczany jako iloraz masy ciała (kg) i  wzrostu (m) podniesionego do kwadratu

zbilansowana dieta
zbilansowana dieta

inaczej zrównoważona dieta, zawierająca składniki odżywcze z różnych grup w odpowiednich proporcjach, dostosowanych do potrzeb danej osoby; ogólne wskazówki na temat komponowana takiej diety zawiera piramida zdrowego żywienia

zębina
zębina

tkanka zęba leżąca bezpośrednio pod szkliwem, ochraniająca położoną głębiej miazgę i obecne w niej naczynia krwionośne i nerwy

żółć
żółć

wydzielina wątroby zawierająca substancje ułatwiające trawienie tłuszczów; składniki żółci rozbijają tłuszcze na drobniutkie kuleczki, dzięki czemu enzymy trawienne obecne w dwunastnicy mają do nich łatwy dostęp