Sprawdź się

Pokaż ćwiczenia:

RwJGV0F9KcCLW1

Ćwiczenie 1

R1YiyP17n19cu1

Ćwiczenie 2

Ćwiczenie 3

W dwóch nieoznakowanych, zamkniętych probówkach znajdowały się heks– $1$ –en oraz heksan. Uczniowie mieli do dyspozycji wodę bromową. W której probówce woda bromowa się nie odbarwi? Odpowiedź uzasadnij.

RZlDvzSrvYlg1

Zastanów się, jaka jest różnica w budowie cząsteczek heksanu i heks– $1$ –enu.

RigZA1SHArf6Q2

Ćwiczenie 4

Ćwiczenie 5

Zapoznaj się z wykresem przedstawionym poniżej i ustal związek między temperaturą wrzenia alkanów o nierozgałęzionych łańcuchach a ich budową i stanem skupienia.

RxjpkZTcQYABz

Wykres liniowy przedstawiający temperatury wrzenia i topnienia alkanów nierozgałęzionych w zależności od liczby atomów węgla w cząsteczce. Wartości temperatur podane w stopniach Celsjusza. Lista elementów:

1. zestaw danych:

liczba atomów węgla w cząsteczce alkanu: 1
temperatura wrzenia: -162;
temperatura topnienia: -182;

2. zestaw danych:

liczba atomów węgla w cząsteczce alkanu: 2
temperatura wrzenia: -89;
temperatura topnienia: -183;

3. zestaw danych:

liczba atomów węgla w cząsteczce alkanu: 3
temperatura wrzenia: -42;
temperatura topnienia: -188;

4. zestaw danych:

liczba atomów węgla w cząsteczce alkanu: 4
temperatura wrzenia: 0;
temperatura topnienia: -138;

5. zestaw danych:

liczba atomów węgla w cząsteczce alkanu: 5
temperatura wrzenia: 36;
temperatura topnienia: -130;

6. zestaw danych:

liczba atomów węgla w cząsteczce alkanu: 6
temperatura wrzenia: 69;
temperatura topnienia: -95;

7. zestaw danych:

liczba atomów węgla w cząsteczce alkanu: 7
temperatura wrzenia: 98;
temperatura topnienia: -91;

8. zestaw danych:

liczba atomów węgla w cząsteczce alkanu: 8
temperatura wrzenia: 126;
temperatura topnienia: -57;

9. zestaw danych:

liczba atomów węgla w cząsteczce alkanu: 9
temperatura wrzenia: 151;
temperatura topnienia: -54;

10. zestaw danych:

liczba atomów węgla w cząsteczce alkanu: 10
temperatura wrzenia: 174;
temperatura topnienia: -30;

11. zestaw danych:

liczba atomów węgla w cząsteczce alkanu: 11
temperatura wrzenia: 196;
temperatura topnienia: -26;

12. zestaw danych:

liczba atomów węgla w cząsteczce alkanu: 12
temperatura wrzenia: 216;
temperatura topnienia: -10;

13. zestaw danych:

liczba atomów węgla w cząsteczce alkanu: 13
temperatura wrzenia: 235;
temperatura topnienia: -5;

14. zestaw danych:

liczba atomów węgla w cząsteczce alkanu: 14
temperatura wrzenia: 253;
temperatura topnienia: 5;

15. zestaw danych:

liczba atomów węgla w cząsteczce alkanu: 15
temperatura wrzenia: 270;
temperatura topnienia: 10;

16. zestaw danych:

liczba atomów węgla w cząsteczce alkanu: 16
temperatura wrzenia: 287;
temperatura topnienia: 18.

Źródło: Tabela została wykonana w oparciu o dane: https://en.wikipedia.org/wiki/Alkane.

Liczba atomów węgla w cząsteczce alkanu o nierozgałęzionym łańcuchu ( $n$ )	Stan skupienia w temperaturze $25 ° C$
$1 \leq n \leq 4$	gazy
$5 \leq n \leq 17$	ciecze
$n \geq 18$	substancje stałe

Indeks dolny Źródło: Boyd R. N., Morrison R. T., Chemia organiczna, t. 1, Warszawa 1985, s. 117 i 342. Indeks dolny koniec

RZlDvzSrvYlg1

Temperatury wrzenia alkanów rosną wraz ze wzrostem długości łańcucha. Najniższe wartości temperatury wrzenia wykazują alkany o gazowym stanie skupienia, natomiast najwyższe te, które w temperaturze $25 ° C$ występują w stałym stanie skupienia.

Ćwiczenie 6

Jedną z właściwości chemicznych alkanów jest fakt, że ulegają reakcji podstawienia – substytucji. W reakcji tej podstawia się atom za atom. Może ona zachodzić w obecności światła bądź pod wpływem wysokiej temperatury. Przykładem jest reakcja metanu z chlorem w obecności światła:

R1IL1Q3qEi3YK

Schemat reakcji. Cząsteczka metanu dodać cząsteczka chloru. Strzałka w prawo, nad strzałką zapis „światło”, za strzałką cząsteczka chlorometanu dodać cząsteczka chlorowodoru. — Źródło: GroMar Sp. z o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Rozpoczynając od chlorometanu, zapisz ciąg reakcji z chlorem przebiegających w obecności światła tak, aby otrzymać di- tri- oraz tetrachloropochodną metanu. Podaj nazwy organicznych produktów reakcji.

R1ZqqhdSewaWa

Ruxgh0u2SV9Zi

Ćwiczenie 7

Uczeń przeprowadził doświadczenie, podczas którego badał reakcję propanu z chlorem. W tym celu na cylinder, napełniony propanem i przykryty płytką, nałożył odwrócony do góry dnem cylinder z chlorem, którego wylot również zatkany był płytką. Następnie wyjął płytki, docisnął cylindry i kilkukrotnie obrócił je w celu wymieszania gazów. W kolejnym kroku rozdzielił cylindry, zamknął szczelnie korkami i jeden z nich wystawił na działanie światła. Po kilku minutach do wylotu obu cylindrów zbliżył zwilżony papierek wskaźnikowy.

Jakich obserwacji powinien się spodziewać uczeń? Uzasadnij odpowiedź.

R1aiUjAK7oqhU

W cylindrze z propanem i chlorem, wystawionym na działanie światła, jasnozielone pary zanikają. Po zbliżeniu uniwersalnego papierka wskaźnikowego do wylotu probówki, zabarwia się on na czerwono, ponieważ produktem ubocznym reakcji substytucji rodnikowej jest chlorowodór $HCl$ , który tworzy roztwór wodny o odczynie kwasowym.

W drugim cylindrze, który nie był wystawiony na działanie światła, nie ma żadnych zmian, ponieważ reakcja chlorowania propanu zachodzi wyłącznie w obecności światła bądź w podwyższonej temperaturze.

Ćwiczenie 8

Masz do dyspozycji: heptan, wodę bromową oraz zakwaszony wodny roztwór manganianu( $VII$ ) potasu. Zaprojektuj doświadczenie, które pozwoli wykazać brak nienasyconego charakteru heptanu. Zaproponuj problem badawczy i hipotezę. W opisie doświadczenia uwzględnij sprzęt, opis czynności, spostrzeżenia oraz wnioski.

R1ZWAseX1OnsU

Zastanów się, co można zaobserwować w reakcji węglowodoru nasyconego z manganianem( $VII$ ) potasu.

Sprawdź, czy Twoje odpowiedzi są podobne do poniższych.

Problem badawczy:

Czy heptan jest związkiem nienasyconym?

Hipoteza:

Heptan nie jest związkiem nienasyconym.

Sprzęt:

probówki z korkami, cylinder miarowy, pipeta.

Opis czynności:

Do probówki dodać $3 {cm}^{3}$ heptanu oraz taką samą objętość rozcieńczonego, zakwaszonego wodnego roztworu manganianu( $VII$ ) potasu. Zamknąć probówkę korkiem i wstrząsnąć.
Powtórzyć punkt $1$ , zastępując roztwór manganianu( $VII$ ) potasu wodą bromową.

Obserwacje:

Heptan nie odbarwia ani wody bromowej, ani zakwaszonego wodnego roztworu manganianu( $VII$ ) potasu.

Wnioski:

Heptan nie jest związkiem nienasyconym. Hipoteza jest prawdziwa.

Symulacja interaktywna

Dla nauczyciela