Sprawdź się
Oceń, czy poniższe stwierdzenia są prawdziwe, czy fałszywe.
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| Prawo do zrzeszania się, zakładania związków zawodowych oraz innych organizacji reprezentujących interesy różnych kategorii społeczno-zawodowych gwarantuje obywatelom Rzeczypospolitej Polskiej Konstytucja. | □ | □ |
| Przynależność do związków zawodowych i stowarzyszeń zawodowych jest obowiązkowa. | □ | □ |
| Stowarzyszenia zawodowe powstają na tych samych zasadach co związki zawodowe. | □ | □ |
| Do utworzenia związku zawodowego niezbędnych jest 10 członków. | □ | □ |
| Do utworzenia stowarzyszenia zawodowego niezbędnych jest 10 członków. | □ | □ |
| Samorządy zawodowe są rodzajem organizacji skupiających osoby wykonujące ten sam zawód zaufania. | □ | □ |
Zaznacz właściwe nazwy centrali związkowych w Polsce, których logo przedstawiono poniżej.
- Ogólnonarodowe Połączenie Związków Zawodowych
- Ogólnokrajowe Powstanie Związków Zawodowych
- Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych
- Ogólnokrajowe Porozumienie Związków Zawodowych
- Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”
- Narodowy Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”
- Niezależne Samorządne Związki Zawodowe „Solidarność”
- Narodowe Samorządne Związki Zawodowe „Solidarność”
Zapoznaj się z fragmentem Kodeksu pracy i wykonaj zadanie.
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracyArt. 238
1. Ilekroć w przepisach działu jest mowa o:
1) ponadzakładowej organizacji związkowej – należy przez to rozumieć organizację związkową będącą ogólnokrajowym związkiem zawodowym, zrzeszeniem (federacją) związków zawodowych lub ogólnokrajową organizacją międzyzwiązkową (konfederacją);
2) organizacji związkowej reprezentującej pracowników – należy przez to rozumieć organizację związkową zrzeszającą pracowników, dla których układ jest zawierany. Dotyczy to również zrzeszenia (federacji) związków zawodowych, w skład którego wchodzą te organizacje związkowe, a także ogólnokrajowej organizacji międzyzwiązkowej (konfederacji) zrzeszającej takie organizacje związkowe lub zrzeszenia (federacje) związków zawodowych.
2. Przepisy rozdziału odnoszące się do:
1) układu – stosuje się odpowiednio do układu ponadzakładowego i układu zakładowego;
2) pracodawców – stosuje się odpowiednio do pracodawcy.Art. 239
1. Układ zawiera się dla wszystkich pracowników zatrudnionych przez pracodawców objętych jego postanowieniami, chyba że strony w układzie postanowią inaczej.
2. Układem mogą być objęci emeryci i renciści.
3. Układu nie zawiera się dla:
1) członków korpusu służby cywilnej;
2) pracowników urzędów państwowych zatrudnionych na podstawie mianowania i powołania;
3) pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie wyboru, mianowania i powołania w:
a) urzędach marszałkowskich,
b) starostwach powiatowych,
c) urzędach gminy,
d) biurach (ich odpowiednikach) związków jednostek samorządu terytorialnego,
e) biurach (ich odpowiednikach) jednostek administracyjnych jednostek samorządu terytorialnego;
4) sędziów, asesorów sądowych i prokuratorów.Art. 240
1. Układ określa:
1) warunki, jakim powinna odpowiadać treść stosunku pracy, z zastrzeżeniem 3;
2) wzajemne zobowiązania stron układu, w tym dotyczące stosowania układu i przestrzegania jego postanowień.
2. Układ może określać inne sprawy poza wymienionymi w 1, nieuregulowane w przepisach prawa pracy w sposób bezwzględnie obowiązujący.
3. Układ nie może naruszać praw osób trzecich.
4. Zawarcie układu dla pracowników zatrudnionych w jednostkach budżetowych oraz samorządowych zakładach budżetowych może nastąpić wyłącznie w ramach środków finansowych będących w ich dyspozycji, w tym wynagrodzeń określonych na podstawie odrębnych przepisów.
5. Wniosek o zarejestrowanie układu zawartego dla pracowników zatrudnionych w jednostkach budżetowych oraz samorządowych zakładach budżetowych powinien zawierać oświadczenie organu, który utworzył dany podmiot lub przejął funkcje takiego organu, o spełnieniu wymogu, o którym mowa w 4.Źródło: Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, dostępny w internecie: isap.sejm.gov.pl [dostęp 21.12.2020 r.].
Oceń, czy poniższe stwierdzenia są prawdziwe, czy fałszywe.
Układ zbiorowy może ograniczyć prawa przysługujące pracownikom., Dyrektorzy wydziałów w urzędzie miasta Gdańsk mogą zawrzeć ze swoim pracodawcą układ zbiorowy., Ustalenia zawarte w układzie zbiorowym z mocy prawa dotyczą wszystkich pracowników zatrudnionych przez pracodawców objętych jego postanowieniami, nawet tych, którzy nie są członkami związków zawodowych., Nauczyciele zatrudnieni w szkole publicznej na podstawie mianowania nie mogą być objęci układem zbiorowym., Układ zbiorowy może regulować prawa jak i obowiązki pracodawcy i pracownika.
| prawda | |
|---|---|
| fałsz |
Poniżej przedstawiono dane na temat skali układów zbiorowych pracy w wybranych krajach. Zapoznaj się z nią i wykonaj ćwiczenie.
Państwo | Procent pracowników objętych układami zbiorowymi pracy w 2000 r. | Procent pracowników objętych układami zbiorowymi pracy w 2016 r. |
|---|---|---|
Litwa | 15 | 7 |
Łotwa | 18 | 14 |
Polska | 25 | 15 |
Estonia | 28 | 19 |
Węgry | 37 | 23 |
Słowacja | 51 | 24 |
Wielka Brytania | 36 | 26 |
Irlandia | 44 | 34 |
Grecja | 82 | 40 |
Czechy | 48 | 46 |
Luksemburg | 60 | 55 |
Niemcy | 68 | 56 |
Słowenia | 100 | 65 |
Norwegia | 71 | 67 |
Portugalia | 78 | 72 |
Hiszpania | 83 | 73 |
Holandia (Niderlandy) | 82 | 79 |
Włochy | 80 | 80 |
Dania | 85 | 84 |
Finlandia | 85 | 89 |
Szwecja | 94 | 90 |
Belgia | 96 | 96 |
Austria | 98 | 98 |
Francja | 98 | 99 |
Indeks górny Źródło: W Polsce coraz mniej związków zawodowych, bankier.pl, 12.04.2018 [cyt. za:] solidarnosc.org.pl, na podst. raportu ETUI [online, dostęp: 4.02.2020]. Indeks górny koniecŹródło: W Polsce coraz mniej związków zawodowych, bankier.pl, 12.04.2018 [cyt. za:] solidarnosc.org.pl, na podst. raportu ETUI [online, dostęp: 4.02.2020].
prawda/fałsz
Odsetek pracowników w Grecji objętych objętych układami zbiorowymi pracy zmniejszył się o ponad 50%.
prawda/fałsz
Krajem, który w roku 2000 zanotował najwyższy odsetek pracowników objętych układami zbiorowymi pracy, była Francja.
prawda/fałsz
Układami zbiorowymi pracy w Polsce było w 2016 r. objętych mniej niż jedna szósta pracowników.
prawda/fałsz
Krajem postkomunistycznym o najwyższym odsetku pracowników objętych układem zbiorowym pracy jest Finlandia.
prawda/fałsz
Odsetek pracowników objętych układami zbiorowymi pracy obniżył się – w badanym okresie – we wszystkich wymienionych państwach.
prawda/fałsz
Rozstrzygnij, czy poniższe stwierdzenia są prawdziwe.
Tytuł tabeli „Pracownicy UE objęci układami zbiorowymi pracy” jest zgodny z jej treścią.
prawda/fałsz
Odsetek pracowników w Grecji objętych objętych układami zbiorowymi pracy zmniejszył się o ponad 50%.
prawda/fałsz
Krajem, który w roku 2000 zanotował najwyższy odsetek pracowników objętych układami zbiorowymi pracy, była Francja.
prawda/fałsz
Układami zbiorowymi pracy w Polsce było w 2016 r. objętych mniej niż 1/6 pracowników.
prawda/fałsz
Krajem postkomunistycznym o najwyższym odsetku pracowników objętych układem zbiorowym pracy jest Finlandia.
prawda/fałsz
Odsetek pracowników objętych układami zbiorowymi pracy obniżył się – w badanym okresie – we wszystkich wymienionych państwach.
prawda/fałsz
(…) realizuje swoje cele między innymi poprzez: 1. reprezentowanie swoich członków wobec pracodawców, władz i organów administracji państwowej, samorządu terytorialnego oraz organizacji i instytucji społecznych, 2. zawieranie i rozwiązywanie układów zbiorowych pracy oraz innych porozumień z pracodawcami, 3. organizowanie i kierowanie akcjami protestacyjnymi, do strajku włącznie, w przypadku naruszenia interesów pracowniczych (…)Możliwe odpowiedzi: 1. związek zawodowy, 2. ten fragment nie pasuje do żadnej kategorii, 3. stowarzyszenie zawodowe, 4. samorząd zawodowy
Celem (…) jest:Możliwe odpowiedzi: 1. związek zawodowy, 2. ten fragment nie pasuje do żadnej kategorii, 3. stowarzyszenie zawodowe, 4. samorząd zawodowy (…)
1. działanie na rzecz społeczeństwa obywatelskiego przez upowszechnianie i rozwój komunikacji społecznej, rzetelnego przekazywania informacji oraz swobodnego wypowiadania opinii za pośrednictwem wszystkich środków komunikacji społecznej,
2. działalność kulturalna, edukacyjna, socjalna i sportowo-turystyczna na rzecz członków,
3. działanie na rzecz osiągania wysokich kwalifikacji moralnych i zawodowych dziennikarzy,
4. ochrona godności i etyki zawodu,
5. inicjowanie i opiniowanie aktów prawnych wiążących się z pracą dziennikarską, reprezentowanie oraz ochrona twórczych i zawodowych, materialnych i społecznych potrzeb dziennikarzy.
realizuje swoje cele, odwołując się do opinii publicznej, uczestnicząc w sprawowaniu władzy oraz wywierając wpływ na kształtowanie polityki w państwie, w szczególności poprzez:Możliwe odpowiedzi: 1. związek zawodowy, 2. ten fragment nie pasuje do żadnej kategorii, 3. stowarzyszenie zawodowe, 4. samorząd zawodowy
a) opracowywanie programów politycznych, gospodarczych i społecznych,
b) inspirowanie i wspieranie inicjatyw i akcji obywatelskich,
c) propozycje ustawodawcze i uchwałodawcze,
d) działalność informacyjną,
e) utrzymywanie kontaktów z organizacjami międzynarodowymi oraz krajowymi i zagranicznymi partiami i ruchami społecznymi.
Do zakresu działania (…) należą m.in.:Możliwe odpowiedzi: 1. związek zawodowy, 2. ten fragment nie pasuje do żadnej kategorii, 3. stowarzyszenie zawodowe, 4. samorząd zawodowy
reprezentowanie adwokatury, nadzór nad działalnością okręgowych rad adwokackich oraz nadzór nad kształceniem aplikantów, rozpoznawanie odwołań od uchwał okręgowych rad adwokackich, udzielanie opinii o projektach aktów prawodawczych oraz przedstawianie wniosków i postulatów w zakresie tworzenia i stosowania prawa, ustalanie zasad wykonywania zawodu, odbywania aplikacji adwokackiej, zasad funkcjonowania rad adwokackich, współpraca z adwokaturą zagraniczną.
Połącz fragmenty dokumentów z odpowiadającymi im kategoriami.
ten fragment nie pasuje do żadnej kategorii, stowarzyszenie zawodowe, związek zawodowy, samorząd zawodowy
(…) realizuje swoje cele między innymi poprzez: 1. reprezentowanie swoich członków wobec pracodawców, władz i organów administracji państwowej, samorządu terytorialnego oraz organizacji i instytucji społecznych, 2. zawieranie i rozwiązywanie układów zbiorowych pracy oraz innych porozumień z pracodawcami, 3. organizowanie i kierowanie akcjami protestacyjnymi, do strajku włącznie, w przypadku naruszenia interesów pracowniczych (…) |
|
Celem (…) jest: |
|
(…)realizuje swoje cele, odwołując się do opinii publicznej, uczestnicząc w sprawowaniu władzy oraz wywierając wpływ na kształtowanie polityki w państwie, w szczególności poprzez: |
|
Do zakresu działania (…) należą m.in.: |
Przyporządkuj nazwy podanych województw do opisów.
W tym regionie jest najwyższy odsetek mieszkańców należących do związków zawodowych., W województwie tym mieszka co pięćdziesiąty polski związkowiec i należy on do najmniej uzwiązkowionych regionów kraju., Województwo to graniczy z jednym z sąsiadów Polski oraz z województwami o zbliżonym odsetku mieszkańców należących do związków zawodowych., W tym północnym regionie mieszka 1/20 wszystkich związkowców Polsce., wielkopolskie, lubelskie, dolnośląskie
| Województwo | Opis |
|---|---|
| W tym regionie jest najwyższy odsetek mieszkańców należących do związków zawodowych. | |
| W województwie tym mieszka co pięćdziesiąty polski związkowiec i należy on do najmniej uzwiązkowionych regionów kraju. | |
| Województwo to graniczy z jednym z sąsiadów Polski oraz z województwami o zbliżonym odsetku mieszkańców należących do związków zawodowych. | |
| W tym północnym regionie mieszka 1/20 wszystkich związkowców Polsce. |
Zapoznaj się z wynikami badania opinii publicznej na temat oceny działalności związków zawodowych. Wyniki podano w procentach.
nazwa | ocena | październik 2013 | marzec 2014 | maj 2014 | wrzesień 2014 | luty 2015 | marzec 2015 | wrzesień 2015 | marzec 2016 | wrzesień 2016 | marzec 2017 | czerwiec 2017 | wrzesień 2017 | marzec 2018 | wrzesień 2018 | marzec 2019 | Zmiany wrzesień 2018 – marzec 2019 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
NSZZ „Solidarność” | dobra | 35% | 37% | 30% | 35% | 32% | 33 % | 29% | 31% | 29% | 28% | 28% | 34% | 29% | 33% | 30% | 3 |
zła | 35% | 35% | 34% | 35% | 34% | 38% | 37% | 30% | 34% | 36% | 25% | 30% | 28% | 26% | 29% | 3 | |
trudno | 30% | 28% | 36% | 30% | 33% | 29% | 34% | 39% | 36% | 36% | 47% | 36% | 43% | 41% | 41% | 0 | |
Ogólnopolskie Porozumienie | dobra | 26% | 25% | 19% | 24% | 24% | 25% | 22% | 21% | 19% | 20% | 19% | 20% | 20% | 21% | 20% | 1 |
zła | 31% | 32% | 32% | 29% | 33% | 36% | 28% | 25% | 26% | 26% | 21% | 21% | 20% | 19% | 20% | 1 | |
trudno | 43% | 43% | 50% | 47% | 43% | 39% | 50% | 54% | 55% | 54% | 60% | 59% | 60% | 60% | 60% | 0 | |
Forum Związków Zawodowych | dobra | 15% | 16% | 13% | 11% | 15% | 14% | 14% | 12% | 13% | 1 | ||||||
zła | 22% | 17% | 18% | 20% | 17% | 15% | 12% | 13% | 14% | 1 | |||||||
trudno | 63% | 67% | 69% | 69% | 68% | 71% | 74% | 75% | 73% | 2 |
Indeks górny Oprac. na podst. CBOS, Oceny działalności instytucji publicznych, „Komunikat z badań” 44/2019, s. 19. Indeks górny koniecOprac. na podst. CBOS, Oceny działalności instytucji publicznych, „Komunikat z badań” 44/2019, s. 19.
Przyporządkuj odpowiednim centralom związkowym właściwe opisy.
NSZZ, OPZZ, FZZ, W marcu 2019 r. – w porównaniu do września 2018 r. – liczba respondentów pozytywnie oceniających ten związek spadła o 3%.
| Centrala | Opis |
|---|---|
| NSZZ | |
| OPZZ | |
| FZZ |
(...) Nowelizacja Prawa o stowarzyszeniach, uchwalona we wrześniu 2015 r., przepisy skierowane do organizacji z jednostkami terenowymi przeniosła do zupełnie nowych artykułów: 10a i 10b. Natomiast ustęp 2 artykułu 10 zyskał nowy kształt.Art. 10 ust 2 (w nowym brzmieniu, obowiązującym od 20 maja 2016 r.)
Ogólnokrajowe stowarzyszenia zrzeszające osoby wykonujące określony zawód lub zawody pokrewne, podejmujące zadania w zakresie rozpowszechniania wiedzy specjalistycznej i podnoszenia poziomu zawodowego w ramach wewnętrznego systemu potwierdzania kwalifikacji i umiejętności – określają w statucie te zadania oraz zakres i sposób ich realizacji.
Nie ma jednej odpowiedzi na to pytanie, ponieważ kwestia doskonalenia zawodowego i potwierdzania kwalifikacji w każdej branży wygląda inaczej. Jedne związki czy federacje nadają uprawnienia od lat, inne dopiero zamierzają to robić. W przypadku jednych przyznawany certyfikat może mieć znaczenie powszechne czy nawet międzynarodowe, w przypadku innych wąskie lub jedynie symboliczne. Niektórzy dopiero zapracują sobie na uznanie – dla innych będzie to ugruntowanie pozycji.
Z pewnością jednak odpowiednie zapisy w statutach dadzą lepszą podstawę do prowadzenia działań. Będzie można się odwołać do nich (i do ustawy pozwalającej te zapisy wprowadzać), kiedy ktoś spróbuje podważyć kompetencje czy uprawnienia danego stowarzyszenia, jak to miało miejsce do tej pory. Włodzimierz Hausner podaje tu przykład Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Mechaników Polskich (SIMP).
– Stowarzyszenie Inżynierów i Techników wydaje tytuł rzeczoznawcy. On ma zawodowy, ale też komercyjny charakter. Jeśli masz tytuł rzeczoznawcy SIMP, to możesz otworzyć biznes, wycenę samochodu, maszyn, urządzeń itd. Ale ciągle było pytanie – kiedy ten rzeczoznawca komuś zrobił wycenę – a na jakiej podstawie pan jesteś tym rzeczoznawcą?
Wiadomo, że sam zapis statutowy nic nie da – nabiera on znaczenia, jeśli jest opisem realnych działań i realnej zbiorowej kompetencji organizacji (kompetencji tworzonej przez dorobek i wiedzę jej członków).
Naczelna Organizacja Techniczna, ze swoją 180-letnią historią, skupiająca blisko 40 stowarzyszeń zawodowych i zrzeszająca łącznie ponad 110 tys. członków, nie będzie z tym miała kłopotu. NOT należy m.in. do Federacji Europejskiej Narodowych Organizacji Inżynierskich (FEANI), która nadaje tytuł euroinżyniera (EUR ING). Odpowiedni zapis w statucie tylko wzmocni to, co NOT budował i buduje od lat. Federacja pracuje więc właśnie nad nowym statutem. Podobne działania powinny podjąć inne znaczące stowarzyszenia profesjonalne.
– Przede wszystkim według mnie bardzo aktywnie z tego musi skorzystać Stowarzyszenie Księgowych w Polsce oraz stowarzyszenie informatyków. Oni już mają taki system, tylko nie mieli go z ustawy. Muszą go wprowadzić jako wewnętrzny system. Będą mieli podstawę statutową – tłumaczy Włodzimierz Hausner.
W wyniku konsekwentnego zmniejszania liczby zawodów regulowanych powstaje nisza, którą stowarzyszenia zawodowe mogą zapełnić. Nadal bowiem będzie istniała potrzeba, żeby jakaś weryfikacja kompetencji była. Stowarzyszenia profesjonalne mogą taką weryfikację zapewnić, prowadząc systemy potwierdzania kwalifikacji i umiejętności. Dotyczy to również zupełnie nowych profesji.
– Mamy na przykład takie stowarzyszenie – ono się wyodrębniło ze stowarzyszenia leśników – chirurgów drzew. To jest nowa polska specjalność. To są ludzie, którzy ukończyli szkoły rolnicze, wyższe, mają tytuły. Wyspecjalizowali się w tym, co dzisiaj jest tak potrzebne (…) – wiedzą, jak leczyć drzewa, bo stare drzewa trzeba leczyć. Stworzyli silne stowarzyszenie, które ma zajęcia, dostaje zlecenia, konsultuje. Oni sobie teraz usankcjonują, czyli określą regulamin, kto może dostać tytuł chirurga drzew, (…) bo nie ma takiego wydziału, instytutu czy uniwersytetów rolniczych, który by dawał tytuł „magister inżynier chirurg drzew”. To jest specjalność, która się właśnie urodziła – wyjaśnia Hausner.
Do kogo adresowana jest zmiana w artykule 10 ust. 2 Prawa o stowarzyszeniach? Krąg adresatów tej nowelizacji opisany jest w samym przepisie. Mają to być „Ogólnokrajowe stowarzyszenia zrzeszające osoby wykonujące określony zawód lub zawody pokrewne”. Są jednak inne organizacje - nie tak „zawodowe” – które szkolą, edukują, certyfikują. Przykładem może być działalność organizacji, która prowadzi szkolenia dla bezrobotnych. Czy opisane zmiany powinny zainteresować również takie stowarzyszenia?
– Nie tak całkiem. Oni mogą próbować do tego się nagiąć, zmienić trochę profil swojego stowarzyszenia – tłumaczy doradca prezesa NOT. – (…) Ten przepis nie odnosi się do stowarzyszeń wszystkich, tylko do stowarzyszeń szczególnych. (…)
/Źródło: publicystyka.ngo.pl [online, dostęp: 29.07.2019]./
Rozstrzygnięcie:
Uzasadnienie: