Sprawdź się
Zaznacz określenia, które trafnie charakteryzują usposobienie Róży przed jej przemianą.
Na podstawie fragmentu powieści scharakteryzuj język Róży Żabczyńskiej – wskaż cztery środki językowe, którymi posługuje się bohaterka, nazwij je i określ ich funkcje.
Na podstawie fragmentu powieści scharakteryzuj język Róży Żabczyńskiej – wymień cztery środki językowe, którymi posługuje się bohaterka, nazwij je i określ ich funkcje.
Cudzoziemka– Ot, widzisz! Ot, masz! – zawołała – milutkie stworzenie. Ty do niego jak do dziecka – a on, ot, jak odpowiada! Kpi sobie. To ma być dziecko? To stary krętacz, on jezuitę w kozi róg zapędzi. Po ojczulku handlarskie zdolności; tam podobno jakiś wujaszek śledziami handlował, to żydowska maniera... Czego patrzysz jak zbój? Człowieka nie widziałeś? Chciałbyś oczy wydrapać? Ja wiem, że potrafisz! Tydzień miałeś – już matkę pogryzłeś... Idź precz, nie chcę ciebie widzieć, niegodny!
Źródło: Maria Kuncewiczowa, Cudzoziemka, Warszawa 2016, s. 46.
Na podstawie fragmentu powieści przygotuj mapę myśli ilustrującą znaczenia nadawanego Róży przezwiska „cudzoziemka”.
- Nazwa kategorii: "cudzoziemka"
- Nazwa kategorii:
- Nazwa kategorii:
- Nazwa kategorii:
- Nazwa kategorii:
- Nazwa kategorii:
- Nazwa kategorii: Koniec elementów należących do kategorii "cudzoziemka"
- Elementy należące do kategorii "cudzoziemka"
CudzoziemkaWładyś porwał się w tropy ze swego krzesełka, słyszał, że Niemcy pytają jeden drugiego:
– Was war das? Eine Kranke? Eine Hexe? Was hat sie dem Kinde gesagt?
Przechodzień objaśnił:
Kiedy zbliżali się do bramy ogrodu, Róża przystanęła. […] Obróciła się do syna, zagadała jak gdyby nigdy nic. […]
– Co te Szwaby szwargotały o mnie, kiedy odeszłam?
Głosem schrypniętym z długiego milczenia odpowiedział:
– Mówili, że mama jest eine Fremde – cudzoziemka.
Zaśmiała się krótko. Opuściła oczy. Coś nakreśliła parasolką na piasku, wreszcie westchnęła:
– Ot, los! […] Czy wiesz ty – zadała jeszcze jedno pytanie – że ze mną wszędzie tak? I zawsze? Że gdzie tylko ja ruszę się, wszędzie o mnie tak mówią: cudzoziemka?
Zerknął na nią podejrzliwie, zaprotestował:
– Ech, skądże znowu! Za granicą nic dziwnego, ale w kraju? (Rodzice wówczas od kilku lat już mieszkali w Warszawie.)
Zdziwiła się.
– W kraju? A gdzie on, ten mój kraj? […] Mój kraj... W Taganrogu nie chodziłam do cerkwi, tylko do kościoła. Koleżanki, kiedy pop szedł korytarzem, odsuwały się ode mnie: Polaczka. A w kościele kazania były po francusku i nikt na mnie jak na swoją nie patrzył... Do Warszawy przyjechałam – powiedzieli: „moskiewka, akcent kacapski i śniada jak diablica”. W Petersburgu – warszawskaja barysznia. Nad Wołgę mąż zawiózł – grafinia ze stolicy, artystka. Teraz, na starość – do Warszawy z powrotem. Znowu to samo: „pani z kresów czy z Rosji? Bo od razu poznać, że obca”. No i tutaj: eine Fremde... Czyż nieprawda? Zawsze i wszędzie tak: cudzoziemka.
Źródło: Cudzoziemka, red. Maria Kuncewiczowa, Warszawa 2016, s. 69–70.
Przeanalizuj rozmowę Róży z Martą. Określ intencje obu bohaterek oraz ich reakcje emocjonalne. Na tej podstawie sformułuj wnioski na temat relacji łączącej matkę z córką.
CudzoziemkaSweter kupować poszły z córką Martą. […] córka natychmiast odgarnęła jaskrawe sztuki i spośród dyskretnie barwionych wyłowiła najciemniejszy. Ten podsunęła matce, mówiąc:
– Może mamusia przymierzy.
Róża przymierzyła. […] Marta stała olśniona przed matką.
– Cudnie, cudnie ci w tym swetrze – powiedziała – wyglądasz jak sen o zimie albo jak Petronela w swojej najlepszej formie – po jedzeniu, kiedy jest uduchowiona.
Petronela to była stara kotka angora.
Róża poczuła wtedy coś gorszego niż śmierć. Poczuła starość swoją, już dokonaną, już nieodwołalnie zapadłą i widoczną każdemu. […] Sen o zimie. Petronela w najlepszej formie – powiedziała córka.
Jakże urągliwie zabrzmiały komplementy! Róża ze wzgardą odwróciła się od ich melancholijnej poezji, z nienawiścią przyjęła wersję o swoim duchowym, bezcielesnym pięknie.
– On ma za długie rękawy – odburknęła wrogo. […]
Córce łzy stanęły w oczach.
– Ależ dlaczego? Mamo, ja proszę, tobie jest w nim ślicznie, pewnie myślisz, że jest za drogi, błagam cię […] – ofiaruję ci go, no – proszę, proszę – to będzie prezent ode mnie.
Róża bardzo źle spojrzała na córkę; Marta umilkła raptem, zatrzepotała rzęsami i tak już pozostała do końca bytności w sklepie – ogłuszona.
Źródło: Maria Kuncewiczowa, Cudzoziemka, Warszawa 2016, s. 9–10.
Wpisz poniżej informacje dotyczące dwóch sytuacji, w których Róża usłyszała komplementy na temat swojego nosa. Wyjaśnij, jaki wpływ wywarły na nią te komplementy.
Wyjaśnij symboliczne znaczenie zmiany imienia bohaterki.
Ustal, z kim mogła utożsamiać się Róża – z podmiotem lirycznym czy z odbiorcą pieśni Heinricha Heinego Nie gniewam się (Ich grolle nicht)
? Wynotuj trzy doświadczenia wybranej postaci z wiersza i dobierz do nich trzy analogiczne doświadczenia z życia Róży.
18. Nie gniewam sięNie gniewam się, i choć się serce rwie,
stracone szczęście me – nie gniewam się.
W diamentach lśnisz, lecz ich promienna moc
nie rzuci skry w twojego serca noc.Dobrze to wiem. Jam widział ciebie w snach,
Jam widział mrok, co w sercu twoim trwa,
i węża też, co twoje serce ssie,
i to, jak nędzna jesteś, szczęście me.Źródło: Heinrich Heine, 18. Nie gniewam się, [w:] Heinrich Heine, Poezje wybrane, tłum. Stanisław Łempicki, Wrocław 1951, s. 75–76.
Przeczytaj fragment recenzji autorstwa Brunona Schulza i wynotuj trzy zalety, które dostrzega on w Róży Żabczyńskiej. Każdą z zalet opatrz przykładem z powieści.
Zapoznaj się z fragmentem recenzji autorstwa Brunona Schulza i wynotuj trzy zalety, które dostrzega on w Róży Żabczyńskiej. Każdą z zalet opatrz przykładem z powieści.
Nowa książka Kuncewiczowej[…] Róża jest […] wielką indywidualnością, niemieszczącą się w ramach powszedniości, w granicach zakreślonych jej środowiskiem. Bije od niej jakaś siła, która potęguje życie dokoła niej, zażega je ogniem dziwnej intensywności, sprawia, że staje się ono bujne, piękne i żarliwe. W jej bliskości podciąga się życie do wyższego formatu, ludzie wychodzą ze swych granic, przekraczają swe możliwości. Jest w niej pasja wielkości, która porywa, przeobraża otoczenie. Pozornie dezorganizujący ferment niezadowolenia i irytacji, podniecenia i gorączki okazuje się twórczy, zyskuje nowy aspekt jako walka wypowiedziana małości i miałkości ludzi i spraw. Róża dusi się w ciasnocie swego życia i złośliwość jej jest reakcją, protestem przeciwko tej ciasnocie. Mszcząc się za małość życia, czując się siłą niszczącą, destruktywną, nie zdobywa się ona nigdy na właściwe niszczenie. Nie może działać wbrew wyższemu prawu swej natury […], która jest twórcza i pozytywna.
Źródło: Bruno Schulz, Nowa książka Kuncewiczowej, [w:] Bruno Schulz, Proza, Kraków 1973, wyd. 2, s. 341–342.
Przygotuj argumentację oskarżycielską i obronną do sądu nad Różą jako matką. Sformułuj po trzy argumenty i opatrz je przykładami z powieści ilustrującymi relację bohaterki z jej dziećmi.
Przygotuj plan prezentacji na temat „Funkcje zmiany imion bohaterów w wybranych tekstach kultury”.