Rządowy program współpracy z Polonią i Polakami za granicą w latach 2015–2020

Przemiany demokratyczne rozpoczęte w 1989 r. były dla zachodniej części środowisk polonijnych powodem do satysfakcji. Wypełniona została jej polityczna i moralna powinność rzecznika praw Polski do w pełni suwerennego bytu. Wypełnieniu tej misji w wielu przypadkach towarzyszyła jednak świadomość utraty celu działalności polonijnej i politycznej motywacji do emigracji. Wyrazem solidarności Polonii całego świata z rodakami żyjącymi w kraju była pomoc społeczeństwu polskiemu w okresie stanu wojennego. Polonia amerykańska i kanadyjska efektywnie włączyły się w poparcie przystąpienia Polski do NATO, a niemal cała Polonia opowiedziała się za przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej. Znaczna część Polonii i Polaków za granicą chciałaby dalej wspierać Polskę. Znaczenie Polonii i Polaków przebywających za granicą w kształtowaniu w środowiskach zamieszkania i pracy rzetelnego wizerunku kraju, w tym obrony jego dobrego imienia, a także w pielęgnowaniu dziedzictwa narodowego za granicą, języka polskiego i kultury jest niezwykle istotne.

cyt Źródło: Rządowy program współpracy z Polonią i Polakami za granicą w latach 2015–2020, 2015 r., dostępny w internecie: gov.pl [dostęp 13.03.2020 r.].

Statut Stowarzyszenia Wspólnota Polska

$\S$ 4 

Celami stowarzyszenia są:

1. inspirowanie, wspomaganie i prowadzenie wszechstronnej współpracy Polonii oraz Polaków z zagranicy z ojczyzną w dziedzinach: oświaty, nauki, kultury, religii, gospodarki, turystyki i sportu,

2. propagowanie, wspieranie i prowadzenie nauczania języka polskiego oraz podtrzymywania jego znajomości wśród Polonii i Polaków mieszkających za granicą,

3. upowszechnianie w środowiskach polonijnych wiedzy o kulturze polskiej i współczesnych zjawiskach w życiu społecznym, gospodarczym i politycznym kraju,

4. pogłębianie w Polsce wiedzy o Polonii i emigracji,

5. działanie na rzecz polskiego dziedzictwa kulturowego poza granicami kraju,

6. pomoc w zapewnieniu opieki duszpasterskiej w języku polskim,

7. wspieranie dążeń emigracji i środowisk polonijnych do umacniania swych pozycji społeczno‑ekonomicznych w krajach osiedlenia,

8. obrona praw polskiej mniejszości narodowej,

9. działanie na rzecz rozwoju regionalnego.

cyt1 Źródło: Statut Stowarzyszenia Wspólnota Polska, dostępny w internecie: wspolnotapolska.org.pl [dostęp 13.03.2020 r.].

Tomasz Ferenc Polska, Polonia, Polacy. Niejednoznaczność opinii, uczuć i postaw wśród współczesnych artystów‑emigrantów

Nie chciałem wejść w tę Polonię, żebyśmy barszcz sobie gotowali i bigos i rozmawiali, jak to jest źle w Polsce. Chciałem się czegoś nauczyć, wejść w inny kraj, chciałem tu zostać. Nie chciałem być Francuzem, chciałem zrozumieć tę kulturę, a żeby ją zrozumieć, trzeba w nią wejść, żyć jej rytmem. Przez długie lata unikałem Polonii [Malarz, grafik, plakacista, Paryż].

cyt2 Źródło: Tomasz Ferenc, Polska, Polonia, Polacy. Niejednoznaczność opinii, uczuć i postaw wśród współczesnych artystów‑emigrantów , „Kultura Współczesna: Teoria, Interpretacje, Krytyka” 2015, nr 1, s. 146.

Jarosław Derlicki Narodziny czy odrodzenie? Polska tożsamość w Mołdawii

Wyróżniam jej dwa bieguny – tożsamość historyczną (związaną z pochodzeniem) i instrumentalną (związaną ze świadomym wyborem). Pierwszy z tych biegunów występuje np. w dwóch polskich wioskach: w Styrczy i Słobodzie Raszkowskiej, drugi zaś – w Kiszyniowie i Bielcach. Wszystkie pozostałe skupiska Polaków mieszczą się, według mnie, bliżej jednego lub drugiego końca osi. Styrcza i Słoboda Raszkowska zawsze były społecznościami zamkniętymi, w których Polacy stanowili większość. Mimo że ich mieszkańcy mówią głównie po ukraińsku, to posiadają oni silną świadomość swego pochodzenia, pamiętają o przybyciu swoich przodków na te tereny. W okresie sowieckim posiadali oni liderów, którzy byli jednocześnie bardzo silnymi osobowościami i przywódcami religijnymi. Ten typ tożsamości uważam za tradycyjny i ulegający obecnie modernizacji na rzecz drugiego. Z kolei Polacy z Kiszyniowa i Bielc mieszkali w społeczeństwie mniej ortodoksyjnym, bardziej otwartym na zmiany i mieszanym etnicznie; byli mniejszością. W mieście ciężej było zbierać się na modły czy po kryjomu kultywować swoją polskość. To właśnie głównie oni świadomie dokonywali zmian narodowości, aby zapewnić sobie dostęp do edukacji czy kariery zawodowej – w związku z tym wybory tożsamościowe nie są dla nich niczym nowym.

cyt3 Źródło: Jarosław Derlicki, Narodziny czy odrodzenie? Polska tożsamość w Mołdawii, „Etnografia Polska” 2003, t. XLVII, s. 179.