Sprawdź się
(R. Carnap, H. Hahn, O. Neurath, Światopogląd naukowy, tłum. Z. Skwieciński; [w:] H. Buczyńska, Koło Wiedeńskie. Początek neopozytywizmu, Warszawa 1960, s. 168)
Znajdź w tekście podstawowym cytat z tekstu Carnapa dotyczący zdań metafizycznych. Wynotuj cechy przypisywane przez Carnapa takim zdaniom i podaj dwa przykłady zdań spełniających te cechy.
Na podstawie poprzedniego ćwiczenia wskaż założenia, które przyjął Carnap w kwestii rozumienia granic poznania.
Rozwiąż test jednokrotnego wyboru.
Na podstawie lektury tekstu podstawowego oraz poniższego tekstu stwórz kilkuzdaniową wypowiedź, w której, wychodząc od tego, jak Comte rozumiał wiedzę o społeczeństwie, opiszesz, jak postrzegał on społeczeństwo.
Wybór pismTeraz, kiedy umysł ludzki stworzył fizykę niebieską, fizykę ziemską, zarówno mechaniczną, jak i chemiczną, fizykę organiczną roślinną i zwierzęcą, pozostaje mu ukończyć system nauk posługujących się obserwacją, tworząc fizykę społeczną.
Ogólny duch fizyki społecznej wymaga z konieczności, aby wszystko zostało sprowadzone do tej jednej zasady filozoficznej, zgodnie z którą ujmuje się zjawiska społeczne jako nieuchronnie podległe prawdziwym prawom naturalnym, umożliwiającym z reguły racjonalne przewidywanie.
Źródło: Barbara Skarga, Wybór pism, [w:] August Comte, Comte, Warszawa 1977, s. 173–176.
Neopozytywiści twierdzili, że:
Filozofia i składnia logiczna(…) każde twierdzenie (…) nauki ma tę właściwość, że albo orzeka coś o aktualnych postrzeżeniach lub innych doświadczeniach, a zatem daje się na ich podstawie zweryfikować, albo pociąga w koniunkcji z innymi, już weryfikowanymi zdaniami, pewne zdania dotyczące przyszłych postrzeżeń.
Źródło: Rudolf Carnap, Filozofia i składnia logiczna, tłum. A. Zabłudowski, 30.12.2019 r., dostępny w internecie: http://sady.up.krakow.pl/filnauk.carnap.filskllog.htm.
Jak sądzisz, czy w takim razie neopozytywiści przyznaliby wartość poznawczą zdaniu: „Nie godzi się kłamać”?
Filozofia i składnia logicznaNależy jednak rozróżnić dwa pojęcia realnego istnienia: jedno z nich występuje w zdaniach empirycznych, drugie zaś we wspomnianych przed chwilą zdaniach filozoficznych. Kiedy zoolog stwierdza istnienie kangurów, stwierdzenie jego znaczy, że istnieją przedmioty pewnego rodzaju, które można znaleźć i spostrzec w określonym czasie i miejscu; innymi słowy, że istnieją przedmioty pewnego rodzaju, będące elementami czasoprzestrzennego świata fizycznego. Twierdzenie to jest oczywiście sprawdzalne: każdy zoolog może drogą badań empirycznych przekonać się o jego prawdziwości bez względu na to, czy byłby realistą, czy idealistą. Pomiędzy realistami a idealistami panuje całkowita zgoda w kwestii istnienia rzeczy tak czy inaczej określonego gatunku, tj. w kwestii możliwości zlokalizowania elementów tego gatunku w systemie świata fizycznego. Rozbieżności powstają wtedy dopiero, gdy stawia się pytanie o realność świata fizycznego jako całości.
Źródło: Rudolf Carnap, Filozofia i składnia logiczna, tłum. A. Zabłudowski, 30.12.2019 r., dostępny w internecie: http://sady.up.krakow.pl/filnauk.carnap.filskllog.htm.
Dwóch geografów, realista i idealista, wysłanych, by sprawdzić, czy góra mająca znajdować się gdzieś w Afryce jest tylko legendą czy też rzeczywiście istnieje, dochodzi do tego samego (pozytywnego lub negatywnego) rezultatu. W fizyce tak samo jak w geografii istnieją pewne kryteria dotyczące realności w tym sensie - nazwiemy to „empiryczną realnością” - że zawsze prowadzą do tych samych rezultatów bez względu na filozoficzne przekonania badaczy. Owych dwóch geografów dojdzie do tych samych wniosków nie tylko co do istnienia góry, lecz także w sprawie innych własności, mianowicie usytuowania, kształtu, wysokości, itd. We wszystkich kwestiach empirycznych jest zgodność.
Źródło: R. Carnap, Pseudoproblems In Philosophy. The Heteropsychological and the Realism Controversy, [w:] R. Carnap, Logical Strukturę of World & Pseudoproblems in Philosophy; cyt za: I. Trędota, M. Łazarz Trzy neopozytywistyczne koncepcje zdań protokolarnych, „Pisma Humanistyczne”, 5/2003, s. 42.