Ustawa z dnia 2 kwietnia 2009 r. o obywatelstwie polskim

Art. 9
Oświadczenia, o których mowa w ustawie, w sprawach związanych z nabyciem lub utratą obywatelstwa polskiego przyjmuje do protokołu:

1) wojewoda właściwy ze względu na miejsce zamieszkania – od obywatela polskiego zamieszkałego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz od cudzoziemca przebywającego legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z wyłączeniem pobytu na podstawie wizy lub w ruchu bezwizowym;

2) konsul – od osoby zamieszkałej za granicą.  (…)

Art. 18
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej może nadać cudzoziemcowi obywatelstwo polskie. (…)

Art. 19
1. Nadanie obywatelstwa polskiego następuje na wniosek cudzoziemca. (…)

Art. 21
1. Wniosek o nadanie obywatelstwa polskiego składa się, za pośrednictwem wojewody lub konsula, osobiście lub korespondencyjnie z podpisem urzędowo poświadczonym. Przepis art. 9 stosuje się odpowiednio. (…)

3. Wojewoda i konsul przekazują Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej, za pośrednictwem ministra właściwego do spraw wewnętrznych, wniosek o nadanie obywatelstwa polskiego wraz z dokumentami wymaganymi na podstawie art. 20 ust. 4 oraz własną opinią.

4. Minister właściwy do spraw wewnętrznych, przed przekazaniem wniosku Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej, zwraca się do Komendanta Głównego Policji, Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, a w razie potrzeby do innych organów, o udzielenie informacji, które mogą mieć istotne znaczenie w sprawie o nadanie obywatelstwa polskiego, i sporządza opinię dotyczącą wniosku.  (…)

Art. 24
1. Wojewoda, konsul i minister właściwy do spraw wewnętrznych przekazują wniosek o nadanie obywatelstwa polskiego bezpośrednio Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej w każdym przypadku, gdy Prezydent tak zadecyduje, bez względu na stadium postępowania.  (…)

Art. 25
1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej nadaje obywatelstwo polskie lub odmawia jego nadania w formie postanowienia.

obywatelstwie Źródło: Ustawa z dnia 2 kwietnia 2009 r. o obywatelstwie polskim, dostępny w internecie: prawo.sejm.gov.pl [dostęp 7.05.2020 r.].

UNHCR Sytuacja osób bezpaństwowych w Polsce

Populację osób bezpaństwowych w Polsce tworzą głównie obcokrajowcy, którzy przybyli z paszportem wydanym przez były Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR) lub Socjalistyczną Federalną Republikę Jugosławii (SFRJ) i przebywali w Polsce w chwili likwidacji tych państw. Ponadto istnieje mała grupa bezpaństwowych Palestyńczyków, którzy zaczęli napływać do Polski w  latach 70. ubiegłego wieku, niektórzy w celu podjęcia nauki, inni zaś pracy, a także bezpaństwowcy, którzy złożyli w Polsce wniosek o przyznanie im statusu uchodźcy, ale nie byli w stanie przedstawić dokumentów potwierdzających ich obywatelstwo. (…)

Przez wiele lat kwestia bezpaństwowości w Polsce była postrzegana przez władze państwowe, środowisko akademickie i organizacje pozarządowe jako mało istotna. Wynikało to prawdopodobnie z braku statystyk dotyczących takich przypadków w procedurach migracyjnych, a także z braku dogłębnej analizy problemu i jego świadomości społecznej. Do niedawna bezpaństwowość w  Polsce była ukrytym problemem, a liczba przypadków była zaniżana. W  oficjalnym dyskursie marginalizowano ten problem, z góry zakładając, że wynika on z  wyzwań technicznych związanych z właściwym ustaleniem tożsamości obcokrajowców, a nie statusu prawnego i dostępu do praw.

sytuacja Źródło: UNHCR, Sytuacja osób bezpaństwowych w Polsce, dostępny w internecie: unhcr.org [dostęp 7.05.2020 r.].

Jacek Jagielski Obywatelstwo polskie. Komentarz do ustawy

(…) [O]bywatelstwo stanowi kategorię (konstrukcję prawną), która wyraża łączność osoby z państwem, mającą w pierwszym rzędzie charakter więzi formalnoprawnej, przesądzającej o tym, że na gruncie porządku prawnego danego państwa osoba ta wchodzi w skład zbiorowości obywateli tego państwa będącej jego nieodzownym „substratem personalnym” i w tym sensie jest ta osoba przynależna do tego państwa. W tym powiązaniu osoby z państwem wyraża się formalnoprawny aspekt (charakter) instytucji obywatelstwa. Równocześnie ta więź formalnoprawna osoby z państwem stwarza podstawę do zaistnienia i funkcjonowania wzajemnych praw i obowiązków osoby i państwa, co można określić jako materialnoprawną stronę obywatelstwa. Mówiąc innymi słowy, rozstrzygnięcie o istnieniu formalnoprawnej więzi osoby z danym państwem, tj. obywatelstwa w aspekcie formalnoprawnym, jest punktem wyjścia do ukształtowania materialnoprawnej sytuacji osoby jako obywatela danego państwa, różnej od sytuacji osoby, która obywatelem tego państwa nie jest (tj. cudzoziemca).

obywatelstwo Źródło: Jacek Jagielski, Obywatelstwo polskie. Komentarz do ustawy, Warszawa 2016, s. 18.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.

Art. 36
Podczas pobytu za granicą obywatel polski ma prawo do opieki ze strony Rzeczypospolitej Polskiej. (…)

Art. 60
Obywatele polscy korzystający z pełni praw publicznych mają prawo dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach. (…)

Art. 62
Obywatel polski ma prawo udziału w referendum oraz prawo wybierania Prezydenta Rzeczypospolitej, posłów, senatorów i przedstawicieli do organów samorządu terytorialnego, jeżeli najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat. (…)

Art. 82
Obowiązkiem obywatela polskiego jest wierność Rzeczypospolitej Polskiej oraz troska o dobro wspólne. (…)

Art. 85 
Obowiązkiem obywatela polskiego jest obrona Ojczyzny.

konstytucja Źródło: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., dostępny w internecie: sejm.gov.pl [dostęp 28.02.2020 r.].

Ustawa z dnia 2 kwietnia 2009 r. o obywatelstwie polskim

Art. 48

1. Wniosek o wyrażenie zgody na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego zawiera:

1) oświadczenie wnioskodawcy o zrzeczeniu się obywatelstwa polskiego;

2) dane wnioskodawcy;

3) adres zamieszkania;

4) dane małżonka wnioskodawcy;

5) informację o ostatnim miejscu zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli wnioskodawca zamieszkuje poza tym terytorium. (…)

4. Do wniosku dołącza się:

1) dokumenty potwierdzające dane i informacje zawarte we wniosku, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 4 lub ust. 2;

2) posiadane dokumenty potwierdzające, że wnioskodawca jest obywatelem polskim;

3) dokument potwierdzający posiadanie obywatelstwa innego państwa lub przyrzeczenie jego nadania;

4) fotografie osób objętych wnioskiem.

5. Wniosek o wyrażenie zgody na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego składa się na formularzu, którego wzór określają przepisy wydane na podstawie art. 54 ust. 1.

obywatelstwie Źródło: Ustawa z dnia 2 kwietnia 2009 r. o obywatelstwie polskim, dostępny w internecie: prawo.sejm.gov.pl [dostęp 7.05.2020 r.].