Sprawdź się

Pokaż ćwiczenia:

R1Mo8pHY68FFn1

Ćwiczenie 1

Dokończ poniższe zdanie, zakreślając prawidłową odpowiedź. Jakie wiązanie występuje w cząsteczce tłuszczu?

Występuje wiązanie amidowe.
Występuje wiązanie tłuszczowe.
Występuje wiązanie estrowe.
Występuje wiązanie eterowe.
Występuje wiązanie koordynacyjne.

Ćwiczenie 2

R1GgzJAFyWJvE1

Wzór kreskowy kwasu mieszanego

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

R1bLa9mggy88C

Ćwiczenie 3

W cząsteczce pewnego tłuszczu stosunek molowy reszty kwasu palmitynowego do reszty kwasu stearynowego ma się jak $1 : 2$ . Narysuj w zeszycie do lekcji chemii wzór półstrukturalny tego tłuszczu.

RPX5FK8X9QI4U

Odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je w wyznaczonym polu.

R1QmzYwNKH3cv

Stosunek molowy $1 : 2$ oznacza, że na jedną resztę kwasu palmitynowego przypadają dwie reszty kwasu stearynowego w tym tłuszczu.

R11tk05DFm5T5

Ilustracja przedstawia wzór półstrukturalny. Do grupy CH na dole i na górze przyłączone są grupy metylenowe. Każdy z atomów węgla tworzy wiązanie pojedyncze z atomem tlenu, następnie od atomu tlenu jest wiązanie pojedyncze do atomu węgla, który jest również połączony wiązaniem podwójnym z atomem tlenu. Każdy z trzech atomów należących do grup estrowych połączony jest z wodorowęglowym łańcuchem. Pierwszy składa się z czternastu połączonych ze sobą kolejno grup metylenowych CH2, z których ostatnia łączy się z grupą metylową CH3 . Drugi atom węgla łączy się z łańcuchem składającym się z szesnastu kolejno połączonych ze sobą grup metylenowych CH2, z których ostatnia łączy się z grupą CH3. Ostatni trzeci atom węgla wchodzący w skład grupy estrowej połączony z dwoma atomami tlenu łączy się z łańcuchem również utworzonym z szesnastu połączonych liniowo grup metylenowych CH2, z których końcowa połączona jest z grupą metylową CH3. — Wzór grupowy tłuszczu mieszanego
Źródło: GroMar sp.z.o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

211

Ćwiczenie 4

R1Cfrh6z124rM

Wzór kreskowy tristearynianu glicerolu

Źródło: GroMar Sp, z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Charakterystyczne wiązanie powstaje między grupą $— OH$ , która pochodzi od alkoholu, a grupą $— COOH$ , pochodzącą od kwasu karboksylowego, w wyniku czego tworzy się następujące ugrupowanie:

R136Ox3fPrsyq

Ilustracja — Wzór grupy występującej tłuszczach
Źródło: GroMar sp.z.o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 4

R10qlHNCNVbna

Ćwiczenie 5

Tłuszcze mogą w środowisku zasadowym ulegać procesowi hydrolizy, tworząc mydła, czyli sole sodowe lub potasowe wyższych kwasów karboksylowych, zgodnie z poniższym schematem reakcji.

RY0MOvFOAuqU2

Równanie reakcji: wzór - pionowo kolejno grupy ce ha dwa, ce ha, ce ha dwa, każda z nich łączy się z grupą ce o o R. strzałka w prawo, nad strzałką en a o ha, pod strzałką ha dwa o, trzy er ce o minus en a plus, nad ce atom tlenu, dodać wzór w pionie grupa ce ha dwa o ha, ce ha o ha, ce ha dwa o ha. — Równanie reakcji procesu hydrolizy tłuszczów
Źródło: GroMar sp.z.o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

RCvTeb46Dj80i

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 5

RW4pXIdTBV7Iw

RZ45FIG4A9CPB2

Ćwiczenie 6

Dopasuj wzory sumaryczne do poniższych nazw kwasów. - kwas palmitynowy: 1.

C_{15} H_{31} COOH

, 2.

C_{17} H_{35} COOH

, 3.

C_{17} H_{33} COOH

, 4.

C_{17} H_{31} COOH

, 5.

C_{17} H_{29} COOH

.
- kwas stearynowy: 1.

C_{15} H_{31} COOH

, 2.

C_{17} H_{35} COOH

, 3.

C_{17} H_{33} COOH

, 4.

C_{17} H_{31} COOH

, 5.

C_{17} H_{29} COOH

.
- kwas oleinowy: 1.

C_{15} H_{31} COOH

, 2.

C_{17} H_{35} COOH

, 3.

C_{17} H_{33} COOH

, 4.

C_{17} H_{31} COOH

, 5.

C_{17} H_{29} COOH

.
- kwas linolowy: 1.

C_{15} H_{31} COOH

, 2.

C_{17} H_{35} COOH

, 3.

C_{17} H_{33} COOH

, 4.

C_{17} H_{31} COOH

, 5.

C_{17} H_{29} COOH

Dopasuj wzory sumaryczne do poniższych nazw kwasów.

$C_{17} H_{29}$ , $C_{17} H_{31}$ , $C_{15} H_{31}$ , $C_{17} H_{33}$ , $C_{17} H_{35}$

- kwas palmitynowy: .....................
- kwas stearynowy: .....................
- kwas oleinowy: .....................
- kwas linolowy: .....................

Ćwiczenie 7

W $100 g$ oliwy z oliwek występuje wiele nasyconych oraz nienasyconych kwasów tłuszczowych, w tym m. in. $11,6 %$ masy stanowi kwas palmitynowy, $2,51 %$ – kwas stearynowy, $68,97 %$ – kwas oleinowy oraz $9,78 %$ – kwas linolowy.

Skąd wynika ciekły stan skupienia oliwy z oliwek?

R5cZuFkreqd0I

Odpowiedź:

Ćwiczenie 8

Oblicz stosunek molowy kwasów tłuszczowych w oliwie z oliwek. Wyniki zaokrąglij do liczb całkowitych.

RSG9QYsCPe0Y5

Odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je w wyznaczonym polu.

R1Pgm1QCfBSmE

W $100 g$ mieszaniny kwasów wartość procentowa wyraża zawartość masową poszczególnych kwasów w tłuszczu.

Kwas palmitynowy:

n_{p} = \frac{11,6 g}{256 \frac{g}{mol}} = 0,0453 mol

Kwas stearynowy:

n_{s} = \frac{2,51 g}{284 \frac{g}{mol}} = 0,00883 mol

Kwas oleinowy:

n_{o} = \frac{68,97 g}{282 \frac{g}{mol}} = 0,2445 mol

Kwas linolowy:

n_{l} = \frac{9,78 g}{280 \frac{g}{mol}} = 0,035 mol

Należy policzyć stosunek:

n_{p} : n_{s} : n_{o} : n_{l} = 0,0453 : 0,00883 : 0,2445 : 0,035

Podziel wszystkie wartości przez $0,00883$ .

n_{p} : n_{s} : n_{o} : n_{l} = 5,13 : 1 : 27 : 3,95

Zaokrąglij do liczb całkowitych.

n_{p} : n_{s} : n_{o} : n_{l} ≅ 5 : 1 : 27 : 4

Stosunek molowy kwasu palmitynowego, stearynowego, oleinowego i linolowego w oliwie z oliwek to w przybliżeniu $5 : 1 : 27 : 4$ .

311

Ćwiczenie 9

Narysuj wzór kreskowy $1$ , $2$ -dioleilo- $3$ -staerynianu glicerolu i oblicz, ile cząsteczek mieści się w $0,25$ mola tego tłuszczu. Następnie oblicz jego stężenie procentowe w $1000$ ${cm}^{3}$ propan- $2$ -onu, jeśli wiesz, że jego gęstość wynosi $784$ $\frac{kg}{m^{3}}$ .

RIhBhiKRBha5N

Odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je w wyznaczonym polu.

R6y0SbmvZWNPv

M_{mol} = 886 \frac{g}{mol}

6,02 \cdot 10^{23} cz . — 1 mol — 886 g

x — 0,25 mol — y

x = \frac{0,25 mol \cdot 6,02 \cdot 10^{23} cz.}{1 mol} = 1,5 \cdot 10^{23} cz.

y = \frac{0,25 mol \cdot 886 g}{1 mol} = 221,5 g = m_{s}

C_{p} = \frac{m_{s}}{m_{r}} \cdot 100 %

m_{r} = m_{s} + m_{r o z p .}

V = 1000 {cm}^{3} = 1 {dm}^{3} = 0,001 m^{3}

m_{rozp.} = d \cdot V = 784 \frac{kg}{m^{3}} \cdot 0,001 m^{3} = 0,784 kg = 784 g

C_{p} = \frac{221,5 g}{221,5 g + 784 g} \cdot 100 % = 22 %

W $0,25$ mola tłuszczu mieści się $1,5 \cdot 10^{23}$ cząsteczek. Stężenie procentowe tego tłuszczu w propan- $2$ -onie to $22 %$ .

RrlGB8avhVIAn

Na ilustracji jest wzór zbudowany z trzech długich łańcuchów w kształcie zygzaka. Z lewej strony łączą się te łańcuchy z pionowym łańcuchem zbudowanym między innymi z czterech atomów tlenu. W sumie we wzorze jest 6 atomów tlenu. — Wzór kreskowy 1,2‑dioleilo‑3-staerynianu glicerolu
Źródło: GroMar sp.z.o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Film edukacyjny

Dla nauczyciela