Jerzy Doroszkiewicz Dzieci kwiaty PRL-u. Co robią wyśmiewani i ścigani przez milicję pierwsi polscy hipisi?

Niemal w pół wieku od początku zmian w światowej kulturze, która przybrała znaną już wcześniej nazwę hippie, wydaje się, że przeniesienie jej nad Wisłę było przede wszystkim efektem fascynacji muzyką młodzieżową. Chyba dziś nikt nie wątpi, że Polacy żyjący w połowie lat 60. XX wieku w PRL‑u czuli, że ich bezpieczeństwo, 20 lat bez wojny, sławna gomułkowska »mała stabilizacja«, to za mało, by żyć pełnią życia. W czasach przedinternetowych cud fal ultrakrótkich sprawiał, że zachodnia muzyka, z szumami i trzaskami docierała do uszu młodych ludzi i w Polsce, i w Czechach, a nawet w Związku Radzieckim. Przywożone do kraju płyty ozdobione były niezwykłymi grafikami, a zdjęcia sławnych The Beatles prezentowały ich jako długowłosych, zarośniętych jegomościów, którzy przecież tworzyli najcudowniejszą muzykę wszech czasów. Pojawiało się też obco brzmiące słowo – hipisi. Paradoksalnie polska prasa, w całości opanowana przez komunistów, szukająca możliwości wyśmiania przywar »zgniłego Zachodu«, opisywała długowłosą młodzież żyjącą w komunach i sprzeciwiającą się wojnie tak sugestywnie, że szybko znalazła ona w Polsce naśladowców.

cyt1 Źródło: Jerzy Doroszkiewicz, Dzieci kwiaty PRL-u. Co robią wyśmiewani i ścigani przez milicję pierwsi polscy hipisi?, 2.03.2016 r., dostępny w internecie: poranny.pl [dostęp 4.07.2020 r.].

Klaudia Adamowicz Od subkultury do postsubkultury. Zmiany w obszarze dzisiejszej kultury alternatywnej

Pojęcie subkultury, w najbardziej potocznym rozumieniu, nacechowane jest pejoratywnie, co tym lepiej oddaje jego polski odpowiednik – podkultura. (…) Fakt, że media, mówiąc o subkulturach, zwykle poświęcają najwięcej uwagi zjawiskom o charakterze destruktywnym, przy tym nadając im etykietę „subkultura”, sprawił, że samo pojęcie może się kojarzyć niemalże z formą patologii społecznej, odstępstwem od normy, balansującym na granicy prawa czy wręcz je przekraczającym. (…) [Milton - przyp. red.] Gordon określa subkultury jako obszary w obrębie kultury narodowej wyodrębnione w oparciu o czynniki o charakterze społecznym, jak również sposoby, w jakie zestawy cech z różnych kategorii łączą się ze sobą w obszarze danych grup. Do owych czynników można zaliczyć między innymi grupę społeczną, etniczną, miejsce zamieszkania, religię, zawód. Zróżnicowane kombinacje owych cech charakteryzują poszczególne grupy społeczne, odróżniają je od innych, tworząc zarazem ich specyfikę. I właśnie taka grupa, z całą przynależną jej kulturą, może być określona mianem subkultury.

1 Źródło: Klaudia Adamowicz, Od subkultury do postsubkultury. Zmiany w obszarze dzisiejszej kultury alternatywnej, „Estetyka i Krytyka”, nr 29 (2/2013), dostępny w internecie: depot.ceon.pl [dostęp 29.06.2021 r.].

Jekatierina Szapinskaja, Siergiej Iwanow Subkultury w kontekście kultury popularnej: od subkulturowego protestu do postsubkulturowego konsumpcjonizmu

Powstanie i rozwój subkultur związane są z faktem, że żadne ze społeczeństw nie posiada zunifikowanego systemu wartości, wyobrażeń lub artefaktów, takich samych dla wszystkich jego członków. (…) Pojęcie subkultury jest stosowane przede wszystkim do określenia jawnego i symbolicznego oporu przed rzeczywistą lub domniemaną dominacją i tak zastosowane pomaga zrozumieć ideologiczne i materialne reakcje tak różnorodnych grup, jak mniejszości etniczne, biedni, młodzież, kobiety, „dewianci” itp. Pojęcie subkultury rozwinęło się zwłaszcza w badaniach poświęconych różnym grupom młodzieży, w których reakcje subkulturowe są najbardziej widoczne (punki, skinheadzi, hipisi itp.).

2 Źródło: Siergiej Iwanow, Jekatierina Szapinskaja, Subkultury w kontekście kultury popularnej: od subkulturowego protestu do postsubkulturowego konsumpcjonizmu, „Kultura i Społeczeństwo” 2013, nr 4, s. 102.

Barbara Kałdon Uwarunkowania i profilaktyka uczestnictwa młodzieży w subkulturach

Nazwa tej subkultury wywodzi się od szalików w klubowych barwach drużyn piłkarskich, którym kibicują jej członkowie. Kibicowanie jest ważnym czynnikiem grupowej tożsamości. Początków istnienia subkultury szalikowców można szukać w Wielkiej Brytanii w latach 50. ubiegłego stulecia. Wówczas dochodziło do pierwszych bójek między kibicami, podczas których zdarzały się ofiary śmiertelne.

3 Źródło: Barbara Kałdon, Uwarunkowania i profilaktyka uczestnictwa młodzieży w subkulturach, „Resocjalizacja Polska” 2014, nr 6, s. 48.

Wycofanie (socjologia)

Wycofanie lub rezygnacja to jeden z przejawów dewiacji społecznej w ujęciu Roberta Mertona polegający na całkowitym odrzuceniu norm społecznych lub wartości uznawanych w danym społeczeństwie. Oznacza ono też odrzucenie celów grupowych oraz środków realizacji tychże celów.

(…) Jeżeli jednak osoby wycofujące się z systemu aksjonormatywnego tworzą alternatywne normy i wartości, wówczas zachowanie takie określane jest jako bunt.

4 Źródło: Wycofanie (socjologia), dostępny w internecie: encyklopedia.biolog.pl [dostęp 29.06.2021 r.].

Wioletta Knapik „Czas plemion?”, Michel Maffesoli, Warszawa 2008 [recenzja]

Ponad 20 lat temu M. Maffesoli opublikował teorię o schyłku indywidualizmu i nadchodzącym czasie plemion. (…) Wspólnoty te, w erze nowych mediów i komunikacji za pośrednictwem internetu, są ponadnarodowe i ponadklasowe. Nie mają również znaczenia wiek i cechy etniczne, które dla członków „nowych plemion” pozostają drugorzędne, ustępując miejsca uczuciom oraz wspólnej tożsamości, tworzących nową jakość więzi społecznych. Neotrybalizm stanowi nawiązanie do trybalizmu, podkreślając jednakże nie tyle wartość wspólnoty plemiennej, ile wartość wspólnoty bazującej na wartościach emocjonalnych i intelektualnych. (…) Spójność grupy jest tym większa, im bardziej rzeczywiste staje się zagrożenie jej bezpieczeństwa. Potrzeba stawienia oporu wobec zagrożenia wywołuje reakcje obronne; może stać się także w sprzyjających okolicznościach motywacją do podjęcia zorganizowanych działań wspólnotowych, np. w ramach jakichś organizacji.

5 Źródło: Wioletta Knapik, „Czas plemion?”, Michel Maffesoli, Warszawa 2008 [recenzja], „Przestrzeń Społeczna” 2011, nr 1/2.