Sprawdź się
Teksty do ćwiczeń
Krótkość żywotaGodzina za godziną niepojęcie chodzi:
Był przodek, byłeś ty sam, potomek się rodzi.
Krótka rozprawa: jutro — coś dziś jest, nie będziesz,
A żeś był, nieboszczyka imienia nabędziesz;
Dźwięk, cień, dym, wiatr, błysk, głos, punkt — żywot ludzki słynie.
Słońce więcej nie wschodzi to, które raz minie,
Kołem niehamowanym lotny czas uchodzi,
Z którego spadł niejeden, co na starość godzi.
Wtenczas, kiedy ty myślisz, jużeś był, nieboże;
Między śmiercią, rodzeniem byt nasz ledwie może
Nazwan być czwartą częścią mgnienia; wielom była
Kolebka grobem, wielom matka ich mogiła.
CieńPRZYPISANY KS. J. M. JANUSZOWI RADZIWIŁŁOWIJANUSZOWI RADZIWIŁŁOWI, PODCZASZEMU NAONCZAS W. KS. L. A. 1607
[...] Cień w trudzie, cień we znojuznoju cieszy podróżnego,
Cień bydło, cień pastuszka obżywiaobżywia nędznego.
Gdyby nocnej na ziemię cień nie puszczał rosy,
Biedne by nasze zboża nie doszły pokosynie doszły pokosy,
Owocu by nie dała w jesieni PomonaPomona,
FloraFlora by z swego kwiecia była obnażona.
Mizerny by nasz wiekwiek był, kiedy by swojego,
Światu cień nie użyczał płaszcza czarnawego,
Którym prace i troski ludzkie ukoiwaukoiwa,
A wdzięczny sen po członkach strudzonych rozlewa.
W cieniu więzień ubogi w srogim pęcie śpiewa,
W cieniu ptak rozmaity swoje gniazdo miewa.
Przed cieniem żal swój słowik odnawia surowy,
Cień drzewa i rozwite cień zdobi dąbrowydąbrowy.
Za nic wszystkie obrazy, wszytkie malowanie,
Jeśliże im ozdoby z cienia nie dostatnie.
Cień sławny on oratoron orator miał na pilnej pieczypieczy,
Gdy w Atenach osłowym cieniem wsparł swych rzeczywsparł swych rzeczy.
Cień czatom, cień zasadzkom, cień służy kradzieży,
Cieniem chciwy miłośnik do swej miłej bieży.
W czarnej cienia zasłonie do rozmów przychodzi;
W cieniu zapał serdeczny kromkrom zazdrości chłodzi.
Cienia pragnie nowożeńnowożeń, nowo za mąż dana
Cienia pragnie, nie pierwej w łożnicy oddana,
Aż słońce wóz zapędzi w gadytańskie morzegadytańskie morze
A nocne się ku dołu nachyliły zorze.
Niejednego cień z krwawej potrzeby uwodzi,
Cieniem z przegranej bitwy niejeden wychodzi.
Cień za starych RzymianówRzymianów drogo był płacony,
Bo na cień marnej pompy pobór był złożony.
Tysiąc zbrojnych okrętów MycenyMyceny stawiły,
Aby się w cieniu wziętejw cieniu wziętej Heleny zemściły,
A sprzysięgli Grekowiesprzysięgli Grekowie obegnawszyobegnawszy Troję
Przez dziesięć lat dla cieniadla cienia kładli na się zbroje.
Cóż nadzieja? Jedno cień dobra jest przyszłego!
Ta w nieszczęściu podnosi człowieka nędznego.
Dla cienia i zwierz głodny odbiega łupieży,
Gdy za marą łakomstwem uwiedziony bieży.
Naonczas gdy bogowie ziemię nawiedzali,
Cienia miasto zasłonyCienia miasto zasłony bóstwa zażywali.
Równy cień JowiszowiRówny cień Jowiszowi, równo z nim panuje,
Cień i światło po niebie wzajem następuje.
Cień w dziale swoim trzyma acheronckie brodyw dziale swoim trzyma acheronckie brody
I straszne surowego RadamantaRadamanta grody.
Trzyma dusz zmazy próżnych szczęśliwe pokoje
I pola, kędy płyną niepamięci zdrojeniepamięci zdroje.
Kiedy jasne niezwykłą słońce rdzą przypadniesłońce rdzą przypadnie,
Skąd nocy wiekuistej strach na ludzi padnie,
Cień nieprawniepraw, że glancglanc traci pochodnia tak wdzięczna
Lub też światła ostradaostrada błędna twarz miesięcznatwarz miesięczna,
Cień temu jest przyczyną. Świat nic nie wywodzi
Aż do włoska małego, za czym cień nie chodzichodzi.
Lotem ptaki, a w biegu zwierza najprętszego
Cień wyciekawycieka, cień wpośród morza głębokiego
Ściga nawynawy, żaglami i wiosły niesione,
Poprzedzając w swym pędzie EurusyEurusy szalone.
Cień nauczył po słońcu godziny najdowaćnajdować
I rozliczne po ścianach kompasykompasy malować.
Egipskie piramidy, niebotyczne skały
TalesowiTalesowi za cieniem pomierne się stały.
Cień ‒ dworski marnotrawca ‒ półmiski plądruje,
Pełne czary, puchary, szklenice nicujenicuje.
Jaką dziecię ma radość, kiedy je cień jego
We szkle łudzi, a ono mniema być drugiego.
Albo dziewczyna licha, gdy w zwierciadło swoje
Patrząc, widzi twarz drugą, widzi drugie stroje
I dziwując się myśli, cóż wżdywżdy się to dzieje,
Że ona twarz z nią płacze, z nią się wespół śmieje?
Cień i w ogniu nie gorenie gore, i w wodzie nie tonie,
Miesza się między hufyhufy, straszy z ludźmi konie,
W krwawym boju, bezbronny, nie odniesie rany.
Cień Narcyza o gardło przyprawiło gardło przyprawił kochany,
Bo skoro się oglądał w przeźroczystej wodzie,
Z miłości cienia podległ śmiertelnej przygodzie.
I my, co ziemię małą, małe morze mamy,
A myślą górnolotną nieba się tykamy,
Cień niestetyż i maręmarę zostawim po sobie.
Cień z nami w grób, cień wiecznie stróżem naszym w grobie.
Ale próżno wspominać cień naszego wieka
I igrzysko niestałej Fortuny ‒ człowieka:
Ten, który z cienia powstał, świat nieogarniony,
Będzie z nami w cień srogi znowu obrócony.
Określ sytuację liryczną w utworze Daniela Naborowskiego Krótkość żywota. W tym celu uzupełnij pola.
Wypisz z utworu Krótkość żywota symbole wanitatywne i wyjaśnij ich znaczenie.
Krótkość żywota - to utwór ukazujący prawdy o ludzkiej egzystencji. Wyjaśnij, jak rozumiesz każdą z myśli sformułowanych przez poetę.
Godzina za godziną niepojęcie chodzi:
Był przodek, byłeś ty sam, potomek się rodzi.RZor9iCgikgeO
Słońce więcej nie wschodzi to, które raz minie (...).
R13arBpMWKFTq
(...) jutro, coś dziś jest, nie będziesz,
A żeś był – nieboszczyka imienia nabędziesz (...).Rg7Z2bsBfEjM4
Między śmiercią, rodzeniem byt nasz ledwie może
Nazwan być czwartą częścią mgnienia (...).R1SS3Vm4RpbWv
Wypisz z utworu Krótkość żywota przykłady wskazanych środków stylistycznych i określ ich funkcje.
Wypisz z utworu Krótkość żywota Daniela Naborowskiego przykłady barokowych antynomii i wyjaśnij, czemu służy ich nagromadzenie.
Przeczytaj utwór Cień Daniela Naborowskiego, a następnie oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń. Wybierz Prawda, jeśli zdanie jest prawdziwe, albo Fałsz – jeśli jest fałszywe.
Zdanie | Prawda | Fałsz |
Zestawienie różnych znaczeń słowa „cień” podkreśla skomplikowaną naturę świata. | □ | □ |
Cień jako pozór i złuda, coś, co jest i czego zarazem nie ma symbolizuje paradoksalną naturę życia ludzkiego. | □ | □ |
Liczne odwołania do kultury antyku mają podkreślać ponadczasową wymowę utworu. | □ | □ |
Cień jest symbolem o charakterze wanitatywnym – symbolizuje zmienność i nietrwałość. | □ | □ |
Wyjaśnij, jak rozumiesz refleksję dotyczącą życia ludzkiego wyrażoną w podanym fragmencie utworu Daniela Naborowskiego Cień.
Cień(fragment)
I my, co ziemię małą, małe morze mamy,
A myślą górnolotną nieba się tykamy,
Cień niestetyż i marę zostawim po sobie.
Cień z nami w grób, cień wiecznie stróżem naszym w grobie.
Ale próżno wspominać cień naszego wieka
I igrzysko niestałej Fortuny człowieka:
Ten, który z cienia powstał, świat nieogarniony,
Będzie z nami w cień drogi znowu obrócony.
Sformułuj dwa argumenty, którymi poprzesz tezę, że utwory Daniela Naborowskiego Krótkość żywota oraz Cień to przykłady poezji metafizycznej.