Sprawdź się
Wskaż, które z podanych niżej zestawień znaczeń mają sens alegoryczny:
- Syn marnotrawny = grzesznik
- gwiazdy = słońca
- orle pióro = wojownik
- sowa = mądrość
- woda mineralna = napój
- cienie na ścianie = rzeczy materialne
Połącz w pary elementy dosłowne i ich alegoryczne znaczenia.
Ludzie, Świat, Rzeczy materialne, Idee, Idea dobra
| Jaskinia | |
| Cienie | |
| Świat przed jaskinią | |
| Słońce | |
| Więźniowie |
Przekształć poniższy fragment dialogu pochodzący z Państwa Platona z mowy niezależnej (samodzielne wypowiedzi) na mowę zależną (przytoczenie wypowiedzi za pomocą zdania podrzędnego). Użyj w czasie teraźniejszym czasowników: odpowiedzieć, mówić, pytać, dopytywać. Dodaj do nich odpowiedni spójnik bądź zaimek względny: że, czy, który.
Zacznij od zdania:
Państwo– Więc zobacz, jak wzdłuż tego murku [za wejściem do jaskini] ludzie noszą różnorodne wytwory, które sterczą ponad murek: i posągi, i inne zwierzęta z kamienia i z drzewa, i wykonane rozmaicie; i oczywiście jedni z tych, co je noszą, wydają głosy, a drudzy milczą.
– Dziwny obraz opisujesz i kajdaniarzy osobliwych.
– Podobnych do nas – powiedziałem.
– Bo przede wszystkim czy myślisz, że tacy ludzie mogliby z siebie samych i z siebie nawzajem widzieć cokolwiek innego oprócz cieni, które ogień rzuca na przeciwległą ścianę jaskini?
– Jakimże sposobem? – powiada – gdyby całe życie nie mógł żaden głową poruszyć?
– A jeżeli idzie o te rzeczy obnoszone wzdłuż muru? Czy nie to samo?”
Źródło: Platon, Państwo, [w:] B. Markiewicz, Filozofia dla szkół średnich, t. ks. I, VII, tłum. W. Witwicki, Warszawa 1988, s. 28.
Wskaż spośród poniższych myśl, której Platon nie zawarł w alegorii jaskini.
- Prawdziwie istnieją tylko idee.
- Świat materialny jest tylko złudzeniem.
- Wieczne idee są wzorami nietrwałych rzeczy materialnych.
- Idee można poznać tylko rozumem.
- Idee są złudzeniami.
Zapoznaj się uważnie z fragmentem Państwa i zastanów się kto (jaki typ człowieka) został w nim opisany. Zaznacz właściwą odpowiedź.
PaństwoJak myślisz, co on by powiedział, gdyby mu ktoś mówił, że przedtem oglądał ni to, ni owo, a teraz coś bliższego bytu [tego, co jest], że zwrócił się do czegoś, co bardziej istnieje niż tamto, więc teraz widzi słuszniej; i gdyby mu ktoś teraz pokazywał każdego z przechodzących i pytaniami go zmuszał, niech powie, co to jest? Czy nie myślisz, że ten by może był w kłopocie i myślałby, że to, co przedtem widział, prawdziwsze jest od tego, co mu teraz pokazują?
Źródło: Platon, Państwo, [w:] B. Markiewicz, Filozofia dla szkół średnich, tłum. W. Witwicki, Warszawa 1988.
- Człowiek który kurczowo trzyma się rzeczywistości
- Człowiek który bierze pozory rzeczywistości za rzeczywistość
- Człowieka który nigdy nie zmienia zdania
- Człowiek który nie ma zaufania do rzeczywistości
Przyporządkuj rzeczywistości materialnej i idealnej odpowiednie pojęcia, zgodne z koncepcją Platona.
Doświadczenia, Myśli, Idee, Zmysły, Rzeczy, Prawda, Złudzenia, Rozum
| Rzeczywistość materialna | |
|---|---|
| Rzeczywistość idealna |
Porównaj poniższy fragment rozważań Leonarda da Vinci z Platońską alegorią jaskini.
O niebie, gwiazdach i czterech żywiołachI pociągany swą namiętną wolą, żądny widzieć wielkie pomieszanie różnych i dziwnych kształtów, stworzonych przez pełną sztuki przyrodę, zbłąkany nieraz wśród cienistych skał, doszedłem do otworu wielkiej jaskini, przed którą stojąc zdumiony nieco i nieświadom takiej rzeczy – z grzbietem w łuk zgiętym i znużoną dłonią wspartą na kolanie, ocieniałem prawicą spuszczone i przymknięte powieki.
I gdy pochylając się tu i tam, by widzieć, czy wewnątrz nie rozróżnię jakiej rzeczy wzbronionej mi dla wielkiej ciemności, panującej wewnątrz, stałem tak chwilę, nagle wzbudziły się we mnie dwie siły: strach i pragnienie; strach z powodu groźnej, ciemnej jaskini, pragnienie, by zobaczyć, czy tam wewnątrz jest jaka rzecz przedziwna.
Źródło: Leonardo da Vinci, O niebie, gwiazdach i czterech żywiołach, tłum. L. Staff, wybór L. Staff, Wrocław 1998, s. 81–82.
Czy proponowany przez Platona odwrót od świata materialnego na rzecz próby dotarcia do świata idei może mieć negatywne konsekwencje? Sformułuj odpowiedź pisemną.