Ponad jedna czwarta języków świata ma mniej niż tysiąc użytkowników. Niektóre z tych języków zna zaledwie kilka osób, a w skrajnych przypadkach śmierć ostatniego z użytkowników języka oznacza definitywną śmierć tego języka. Bezpośrednią przyczyną wymierania języka jest zawsze niemożność przekazania go następnemu pokoleniu. Przyczyny tej niemożności są konsekwencjami zaburzeń politycznych lub społecznych. W ostatnich stuleciach główne przyczyny to narzucanie przez rządy państw jednolitej formy szkolnictwa oraz oddziaływanie globalnych systemów gospodarczych. W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat globalizacja wywiera swoją miażdżącą presję na wszystkie lokalne kultury i na lokalne języki. Szczegółowe przyczyny zagrożeń języków są jednak wielorakie, wśród najważniejszych można wymienić:

• znaczną mobilność przestrzenną jednostek, niemającą precedensu w historii świata, powodującą olbrzymi wzrost liczby małżeństw czy związków partnerskich, w których jedno z rodziców mówi językiem mniejszościowym, a drugie wyłącznie językiem większości. Może to spowodować całkowitą rezygnację ze stosowania przez dzieci języka mniejszościowego, regułą w takich związkach jest stosowanie i przekazywanie języka większości;

• migracje, zarówno dobrowolne jak przymusowe, grup ludzkich przyczyniają się do przesunięcia/zastąpienia języka. Gdy członkowie wspólnoty językowej migrują, pozostała na miejscu jej część zmniejsza się i ma ograniczone możliwości zachowania swego języka;

• procesy asymilacji zachodzące na skutek przewagi grupy większościowej przy istnieniu niewielkich różnic w  stylu życia, zwyczajach i w kulturze pomiędzy grupami posługującymi się językami mniejszości a większością. Brak znaczących różnic ułatwia przebieg procesów akulturacyjnych;

• w wypieraniu języków mniejszościowych mają zastosowanie mechanizmy rynkowe: wybór języka odzwierciedla funkcjonowanie rynku, a ludzie dokonują wyboru tego języka, który w dłuższej perspektywie przyniesie im więcej korzyści. Ponadto proces polegający na zaprzestaniu użycia jednego języka na rzecz innego, bardziej prestiżowego, jest nieuniknionym procesem w obrębie grupy mniejszościowej, jeśli jej język (mniejszościowy) nie pomaga użytkownikom w poprawie ich położenia społeczno‑ekonomicznego lub społecznej mobilności/awansu. Grupa mniejszościowa zatem zastąpi swój język językiem dominującym;

• procesy modernizacji również sprzyjają procesowi przesunięcia/zastępowania języka. Gdy na teren, gdzie używany jest język mniejszościowy wkracza industrializacja, to w procesie szkolenia pracowników w nowych zakładach i fabrykach używany jest język większości i ten język większości funkcjonuje jako lingua franca. Nadto języki mniejszościowe często nie posiadają słów na określanie czynności i przedmiotów związanych z modernizacją, co powoduje wypieranie języka mniejszościowego;

• upowszechnienie od początku XX wieku edukacji narodowych, w celu budowy państw narodowych za pomocą szkolnictwa (poprzez edukowanie uczniów w języku narodowym) przyczyniło się do przesunięcia/zastąpienia języków. Języki mniejszości nie stawały się częścią systemu szkolnictwa, a presja instytucji szkoły nastawiona była na „czyste” posługiwanie się językiem narodowym i nieposługiwanie się językami mniejszościowymi, lokalnymi;

• powszechna mobilność, związana również z turystyką w skali światowej, prowadzi do wzrostu znaczenia języków międzynarodowych, języków wehikularnych (czyli języków stosowanych dla porozumienia się na obszarach o dużej różnorodności językowej).

Indeks dolny Źródło: senat.gov.pl, [online], dostępny w internecie: https://www.senat.gov.pl/ Indeks dolny koniec_{Źródło: senat.gov.pl, [online], dostępny w internecie: https://www.senat.gov.pl/}

FRANKOFONIA (po francusku La Francophonie) to termin utworzony w 1880 roku przez francuskiego geografa Onésime Reclusa, oznaczający wspólnotę ludzi i krajów posługujących się językiem francuskim. Obecnie jest to organizacja międzynarodowa skupiająca rządy krajów francuskojęzycznych, której główną działalnością jest promocja języka francuskiego i kultury francuskiej. Międzynarodowa Organizacja Frankofonii (Organisation Internationale de la Francophonie – OIF) posiada status obserwatora na Zgromadzeniu Ogólnym ONZ. Na szczytach frankofońskich, które odbywają się co dwa lata, przedstawiciele krajów członkowskich dyskutują nad celami i strategią rozwoju organizacji. Wspólnota obejmuje 55 państw i rządów oraz 13 obserwatorów.

KRAJ FRANKOFOŃSKI (un pays francophone) to kraj, którego kultura, obyczaje, system prawny i ustrój polityczny są oparte na parlamentaryzmie, a ludność w dużym stopniu ma korzenie francuskie, a także w którym urzędowym i narodowym językiem jest francuski.

Francuski jest jedynym językiem urzędowym w 22 krajach na świecie, w kilku innych jest jednym z języków urzędowych.

EUROPA: Francja (67 mln), Belgia (4,5 mln, Walonia), Szwajcaria (1,7 mln, Romandia), Luksemburg, Monako, Włochy (Dolina Aosty).

AFRYKA: byłe kolonie francuskie – Benin, Burkina Faso, Czad, Dżibuti, Gabon, Gwinea, Kamerun, Komory, Kongo, Madagaskar, Mali, Maroko, Niger, Republika Środkowoafrykańska, Senegal, Seszele, Togo, Wybrzeże Kości Słoniowej; byłe kolonie belgijskie – Burundi, Demokratyczna Republika Konga, Rwanda.

AMERYKA: kanadyjskie prowincje Quebec (ponad 70% mieszkańców), Nowy Brunszwik (ok. 50% mieszkańców), wschodnie hrabstwa prowincji Ontario (ok. 10% mieszkańców), Manitoba (ok. 20% mieszkańców) oraz w mniejszym stopniu Alberta, Nowa Szkocja i Nowa Fundlandia (7,4 mln), Haiti, francuskie departamenty i terytoria zamorskie: Saint‑Pierre i Miquelon, Gwadelupa, Martynika, Gujana Francuska.

OCEANIA: Vanuatu, francuskie departamenty i terytoria zamorskie: Nowa Kaledonia, Polinezja Francuska, Wallis i Futuna.

Indeks dolny Źródło: sjo.pwr.edu.pl, [online], dostępny w internecie: https://sjo.pwr.edu.pl/ Indeks dolny koniec_{Źródło: sjo.pwr.edu.pl, [online], dostępny w internecie: https://sjo.pwr.edu.pl/}