Akt normatywny – co powinien wiedzieć przedsiębiorca?

Najważniejszym aktem prawnym w państwie jest Konstytucja. Inne akty nie mogą być z nią sprzeczne. Kolejnymi ważnymi aktami prawnymi są ustawy i ratyfikowane umowy międzynarodowe. Następne w hierarchii są rozporządzenia, które są aktami wykonawczymi do ustaw. Uchwały ministrów i regulaminy oraz akty prawa miejscowego, jak zarządzenia i uchwały obowiązujące na określonym terenie, znajdują się niżej w piramidzie hierarchii aktów normatywnych. Duże wątpliwości budzi stosowanie aktów UE i umów międzynarodowych, jeśli zawierają w sobie przepisy sprzeczne z prawem wewnętrznym. Warto przypomnieć, że rozporządzenia UE to instrument ujednolicenia prawa we wszystkich państwach członkowskich i stosowany jest jednakowo na całym terytorium Unii. Tworzy prawa i obowiązki państw członkowskich. Stanowią część prawa krajowego. Uznaje się zatem, że ustawa sprzeczna z prawem unijnym powinna zostać pominięta i stosować należy przepisy rozporządzenia. Zasada lojalnej współpracy wymaga, aby zapewnić pełną efektywność stosowania takiego aktu. Podobnie dyrektywa, choć ta pozwala państwom na pewną swobodę. Obowiązuje co do skutku. Wymaga przełożenia na przepisy krajowe. Ratyfikowane umowy międzynarodowe mają więc wysokie miejsce w hierarchii aktów normatywnych w Polsce.

4 Źródło: Akt normatywny – co powinien wiedzieć przedsiębiorca?, 20.11.2018 r., dostępny w internecie: poradnikprzedsiebiorcy.pl [dostęp 4.11.2020 r.].

Akt normatywny – co powinien wiedzieć przedsiębiorca?

Niezależnie od impulsu do powstania aktu normatywnego, czy pochodzi on od obywateli, czy od parlamentu, to organ państwa egzekwuje przestrzeganie zawartej w akcie normatywnym normy prawnej. Jest to możliwe dzięki możliwości zastosowania przez te organy pewnego przymusu. Konkretniej, działanie sprzeczne z aktem normatywnym może wiązać się wymierzeniem kary. Należy przy tym pamiętać, że wymiar sankcji (kary) jest określony w ustawie. Jednak aby akt normatywny obowiązywał w państwie, musi zostać ogłoszony. Nie można wówczas powoływać się na nieznajomość prawa. Prawidłowy akt normatywny musi zawierać więc normy. Istnieją dwie koncepcje jej budowy - trójelementowa i koncepcja norm sprzężonych. Najczęściej norma prawna zawiera w sobie opis kto, kiedy, jak, w jakich okolicznościach powinien zachować się w określony sposób, a dodatkowo, jaki będzie skutek niezastosowania się do tej normy. Jest to koncepcja trójelementowa, która zawiera:

• hipotezę (kto, kiedy, jak, w jakich okolicznościach)

• dyspozycję (co zrobić w sytuacji z hipotezy)

• sankcję (co grozi za nieprzestrzeganie normy).

Istnieje również dwuelementowa struktura normy prawnej. Ta koncepcja zakłada występowanie przepisu zawierającego normę sankcjonowaną – określającą wzór zachowania (np. zakaz zatrzymywania się) i zestawionego z nim przepisu zawierającego normę – sankcjonującą – określającą karę. Dokładnie wskazuje, kto może wyciągnąć konsekwencje niezastosowania normy sankcjonowanej i jaki przymus może zastosować, czyli realizuje to, co zostało opisane powyżej – że organ egzekwuje przestrzeganie ustanowionych norm prawnych. Do właściwego zrealizowania normy prawnej zawartej w akcie normatywnym należy więc wskazanie w niej adresata, wzoru postępowania i okoliczności.

Warto bliżej przyjrzeć się tematowi sankcji zawartej w obu koncepcjach. Przepis ją zawierający zapowiada użycie jakiegoś przymusu albo dolegliwości, gdyby nie zastosowano się do normy. Sankcje w akcie normatywnym można podzielić na:

• karę – pozbawienie wolności, majątku (np. areszt za niestawianie się na rozprawy)

• egzekucję – przymusowe odebranie (np. licytacja komornicza w przypadku długu)

• nieważność – unieważnienie czynności prawnej (np. unieważnienie zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości bez zachowania formy aktu notarialnego).

4 Źródło: Akt normatywny – co powinien wiedzieć przedsiębiorca?, 20.11.2018 r., dostępny w internecie: poradnikprzedsiebiorcy.pl [dostęp 4.11.2020 r.].

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 19 maja 2020 r.

Na podstawie art. 30c ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz. U. z 2019 r. poz. 1148, z późn. zm.2) ) zarządza się, co następuje: 
§ 1. W rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID‑19 (Dz. U. poz. 493, 530, 564, 657, 781 i 872) wprowadza się następujące zmiany: (…)

1 Źródło: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 19 maja 2020 r., dostępny w internecie: isap.sejm.gov.pl [dostęp 1.10.2020 r.].

Artykułem „pominięty” a „uchylony”

Sformułowanie „artykuł uchylony” należy rozumieć w ten sposób, iż określony przepis został uchylony przez inny przepis prawa i nie obowiązuje (nie występuje już w porządku prawnym, nie może być zatem źródłem praw i obowiązków obywateli).

Wyrażenie zaś „artykuł pominięty” (…) wywiera inny skutek. Oznacza bowiem, iż dana jednostka redakcyjna nie ma istotnego znaczenia dla treści aktu i z tego powodu została w akcie pominięta. Nie oznacza to jednak, iż nie obowiązuje.

2 Źródło: Artykułem „pominięty” a „uchylony”, 3.03.2005 r., dostępny w internecie: e-prawnik.pl [dostęp 1.10.2020 r.].

Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego

Art. 28

1. Do dnia 31 grudnia 2004 r. najemcy lokali mieszkalnych w budynkach spółdzielni mieszkaniowych opłacają czynsz w wysokości odpowiadającej kosztom eksploatacji i remontów, ponoszonym przez członków spółdzielni.

2. Do dnia 31 grudnia 2004 r., w stosunkach najmu powstałych przed dniem wejścia w życie ustawy, wysokość czynszu w lokalach, w których obowiązywał w dniu wejścia w życie ustawy czynsz regulowany, nie może przekraczać w stosunku rocznym 3% wartości odtworzeniowej lokalu.

3 Źródło: Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, dostępny w internecie: isap.sejm.gov.pl [dostęp 1.10.2020 r.].