Diagram przedstawia zmiany pokrycia powierzchni Azji lasami w ciągu ostatnich 25 lat. Ciemnopomarańczowy kolor oznacza lasy sadzone w celach gospodarczych (plantacje).
Ro8KtbOSI6fkD1
11
Ćwiczenie 2
RoCrIvB9N0qKe
Zwróć uwagę na zmniejszenie powierzchni lasów (ujemne wartości).
Największe wylesienie nastąpiło w Azji Południowo‑Wschodniej.
1
Ćwiczenie 2
RjqBKEFGUgN5N
21
Ćwiczenie 3
R1PiNXqgloQg1
Przypomnij sobie definicję ekosystemu naturalnego i sztucznego.
Sadzenie lasów w Chinach nie przyczynia się do zwiększenia bioróżnorodności. Plantacja drzew składa się z jednego gatunku, co ogranicza liczbę żyjących wśród nich organizmów – panuje tu więc mała różnorodność biologiczna i sieci zależności pokarmowych są bardzo uproszczone. Natomiast ekosystem naturalny, taki jak las tropikalny, jest bardzo złożony, zróżnicowany gatunkowo i tworzy bogatą sieć zależności pokarmowych.
21
Ćwiczenie 4
R1dDj5PsQL6RA
Do czego rośliny wykorzystują dwutlenek węgla?
Rośliny, np. drzewa, rosną dzięki procesowi fotosyntezy: z powietrza pobierany jest przez nie dwutlenek węgla i węgiel zostaje wbudowany w związki organiczne. Po śmierci drzewa ten proces ustaje, czyli COIndeks dolny 22 nie jest usuwany z atmosfery, co powoduje zatrzymanie promieniowania słonecznego w pobliżu ziemi i nasilenie efektu cieplarnianego.
21
Ćwiczenie 5
Ru1NQoIFy3H4r
Zastanów się, jakie skutki niesie ze sobą wylesianie danego obszaru.
Poprzez wycinkę drzew gleba jest pozbawiana okrywy, pełniącej funkcję ochronną. Nieosłonięta powierzchnia ziemi mocno się nagrzewa i traci dużą ilość wody w wyniku parowania. Odparowana woda z powodu wysokiej temperatury nie wraca w postaci opadów, co przyczynia się do degradacji gleby – pustynnienia.
Informacja do ćwiczeń nr 6 i nr 7
Skutki ocieplenia klimatu to m.in. susze, które w Polsce obejmują coraz większy obszar i utrzymują się coraz dłużej. Jednocześnie woda jest marnotrawiona: w przeciętnym gospodarstwie domowym najwięcej wody zużywa się na cele higieniczne (36%), spłukiwanie toalet (30%), pranie (15%), mycie naczyń (10%) i sprzątanie (6%). Na cele spożywcze (gotowanie, picie) statystycznie zużywamy jedynie 3% całości poboru wody.
21
Ćwiczenie 6
Wykonaj diagram słupkowy obrazujący statystyczne zużycie wody w gospodarstwie domowym.
R1K9lyuXPaBmO
Przeczytaj dokładnie tekst informacyjny.
R1UGHKl0wSH2g
2
Ćwiczenie 6
RKSHD1CKhESuy
21
Ćwiczenie 7
RqSc3Jgjt1QYz
Sprawdź w dostępnych źródłach, czy istnieją urządzenia AGD z funkcją oszczędzania wody.
Przykładowe sposoby na oszczędzanie wody w domu: zainstalowanie spłuczki z regulacją ilości zużywanej wody; korzystanie z pralki/zmywarki z oszczędnym zużyciem wody; połączenie spływu wody z umywalki lub wanny ze zbiornikiem spłuczki toalety.
2
Ćwiczenie 7
RgTsYFBb5gxyC
31
Ćwiczenie 8
R1bfBWENYhtJD
Przypomnij sobie skutki wylesiania. Sprawdź, czy średnia temperatura w Polsce wzrosła w ostatnim czasie. Sprawdź, jakie mamy zasoby wodne.
Zmniejszenie powierzchni lasów tropikalnych z powodu wycinania i wypalania prowadzi do zwiększenia ilości dwutlenku węgla w atmosferze, co powoduje podniesienie średniej rocznej temperatury (globalne ocieplenie) oraz zakłócenie obiegu wody na skalę globalną. W Polsce stan podziemnych zasobów wodnych i objętości jest poniżej potrzeb, a ciepłe, bezśnieżne zimy skutkują zmniejszeniem ilości wody w glebie. W efekcie występują obserwowane susze.
Informacja do ćwiczeń 9 i 10
Konwencja o różnorodności biologicznej to jeden z aktów podpisanych przez wiele państw podczas Szczytu Ziemi w Rio de Janeiro w 1992 r. Konwencja została uzupełniona w 2003 r. o Protokół kartageński, dotyczący bezpieczeństwa biologicznego, w tym GMO. Poniższy diagram przedstawia roczną utratę powierzchni lasów w Amazônia Legal (region socjo‑geograficzny w basenie Amazonki) w latach 1990–2013 (w milionach hektarów).
R3Yqs1MiFKDlk1
R1RsnD5njgDtn2
Ćwiczenie 9
31
Ćwiczenie 10
R1AB7l8aIkwDB
Przypomnij sobie (lub znajdź o tym informacje), które uprawy są najczęściej modyfikowane genetycznie. Następnie sprawdź, jakie rośliny są uprawiane w miejscu po wyciętych lasach.
Prawdopodobnie podpisanie przez Brazylię i sąsiednie państwa Protokołu kartageńskiego wymusiło ograniczenie upraw soi i kukurydzy, które są najczęściej modyfikowane genetycznie. Zmniejszenie powierzchni upraw GMO wpłynęło na zahamowanie wycinania kolejnych dużych partii lasów tropikalnych, co przyczyniło się do spadku wylesiania w ostatnich latach.
3
Ćwiczenie 11
Wycinka lasów tropikalnych może być powodem wyginięcia nawet 18% gatunków zwierząt – jak wynika z analizy przeprowadzonej przez Johna Alroya z Macquarie University w Sydney. Naukowiec zauważa, że wiele uwagi poświęcono temu, jaki wpływ ma niszczenie środowiska naturalnego na liczbę gatunków zwierząt w ekosystemach. Ponieważ jednak w miejsce wymarłych gatunków pojawiają się inne (takie, które lepiej znoszą aktywność człowieka), zniknięcie tych pierwszych łatwo jest przeoczyć.
Indeks górny Źródło: PAP Indeks górny koniecŹródło: PAP
Na podstawie powyższego tekstu ułóż jedno zdanie, tak aby było prawdziwe: jego pierwszą część wybierz spośród stwierdzeń A–C, a drugą – spośród stwierdzeń 1–3.
A. Zmniejszenie powierzchni lasów nie ma znaczenia dla bioróżnorodności, gdyż…
1. w miejsce wymarłych gatunków pojawiają się nowe, odporne na działania człowieka.
B. Wycinanie lasów przyczynia się do ginięcia gatunków, ponieważ...
2. wyginęło już 18% gatunków zwierząt.
C. Niszczenie środowiska naturalnego nie wpływa na liczbę gatunków zwierząt, gdyż...
3. niszczone są ich nisze ekologiczne w ekosystemach.
R1PXHoHwujJsn
31
Ćwiczenie 12
R1KTd4W3kLLI5
Przypomnij sobie, jaki wpływ ma wycinka lasów na życie organizmów oraz gospodarkę.
Wylesianie pozbawia glebę okrycia, co skutkuje jej szybką erozją/pustynnieniem/wypłukiwaniem soli mineralnych.
Na skutek wylesienia gleba staje się jałowa, gdyż przestaje być dostarczana martwa materia organiczna. Zmieniają się warunki biotopu, a z nimi – biocenozy: wiele gatunków jest zagrożonych wyginięciem.
Na skutek wylesienia nasilają się niekorzystne zjawiska pogodowe, np. ulewy, burze, tornada. Ludzie, którzy żyli w wycinanych lasach, na krótko poprawiają swój byt, zarabiając przy wyrębie drzew, ale po wycince nie mają już ani możliwości zarobkowania, ani powrotu do tradycyjnego stylu życia (tracą swoją kulturę).