Sprawdź się
Podaj, które z poniższych określeń poprawnie charakteryzują wywody Spinozy podane w audiobooku.
- Wiedza a posteriori.
- Wiedza racjonalna.
- Wiedza a priori.
- Wiedza wywodząca się z doświadczenia.
- Postawa sceptyczna.
Podaj poprawne z punktu widzenia filozofii spinozjańskiej zakończenia zdań.
Teza Spinozy o tożsamości Boga i świata jest wyrazem stanowiska ...............................
Zgodnie z założeniami racjonalizmu Spinoza za główną władzę poznawczą uznaje.............
Teza Spinozy o istnieniu tylko jednej substancji to świadectwo stanowiska ...........................
W swojej filozofii Spinoza przeciwstawia się m.in. kartezjańskiemu .....................
Przedstawienie czegoś more geometrico oznaczało w czasach Spinozy...
- przedstawienie za pomocą rachunku algebraicznego.
- przedstawienie na wzór wywodu geometrycznego.
- przedstawienie za pomocą figur geometrycznych.
W filozofii Spinozy substancja... Możliwe odpowiedzi: 1. była tożsama z Bogiem., 2. istniała jako emanacja Boga – osoby., 3. była bytem niematerialnym., 4. była tożsama z naturą., 5. nie miała przyczyny swojego istnienia.
Zaznacz zdania prawdziwe.
W filozofii Spinozy substancja...
- była tożsama z Bogiem.
- istniała jako emanacja Boga – osoby.
- była bytem niematerialnym.
- była tożsama z naturą.
- nie miała przyczyny swojego istnienia.
Spinoza i tradycje humanizmu nowożytnego
Racjonalizm Spinozy jest tą osobliwością jego doktryny, która najłatwiej bodaj rzuca się w oczy przy jej studiowaniu. Mamy tu na myśli po pierwsze „racjonalizm" w tym sensie, kiedy przeciwstawimy go 1. irracjonalizmowi, 2. rozum ludzki, 3. doświadczenia, 4. objawione, 5. empiryzmowi, 6. zmysłowych, 7. rozumu, to znaczy, kiedy oznaczamy tym mianem doktrynę, która wierzy w 1. irracjonalizmowi, 2. rozum ludzki, 3. doświadczenia, 4. objawione, 5. empiryzmowi, 6. zmysłowych, 7. rozumu i jego zdolność poznawczą, a odrzuca wszelkie sposoby poznania intuicyjne i mistyczne, wszelki „ogląd niedyskursywny", wszelkie poznanie, rzekomo nie dające się ani w słowach wyrazić, ani przekazać innym, nadto wszelkie poznanie 1. irracjonalizmowi, 2. rozum ludzki, 3. doświadczenia, 4. objawione, 5. empiryzmowi, 6. zmysłowych, 7. rozumu i nie wymagające dlatego dowodu; myślimy po wtóre o „racjonalizmie" w tym znaczeniu, kiedy przeciwstawiamy go 1. irracjonalizmowi, 2. rozum ludzki, 3. doświadczenia, 4. objawione, 5. empiryzmowi, 6. zmysłowych, 7. rozumu jako doktrynę, która wierzy w możliwość i wartość wiedzy niezawisłej od 1. irracjonalizmowi, 2. rozum ludzki, 3. doświadczenia, 4. objawione, 5. empiryzmowi, 6. zmysłowych, 7. rozumu i głosi, że poznanie najdoskonalsze obywa się bez zetknięć 1. irracjonalizmowi, 2. rozum ludzki, 3. doświadczenia, 4. objawione, 5. empiryzmowi, 6. zmysłowych, 7. rozumu ze światem zewnętrznym, „mocą samego 1. irracjonalizmowi, 2. rozum ludzki, 3. doświadczenia, 4. objawione, 5. empiryzmowi, 6. zmysłowych, 7. rozumu".
Uzupełnij zdania:
objawione, rozum ludzki, rozumu, empiryzmowi, zmysłowych, irracjonalizmowi, doświadczenia
L. Kołakowski
Spinoza i tradycje humanizmu nowożytnego
Racjonalizm Spinozy jest tą osobliwością jego doktryny, która najłatwiej bodaj rzuca się w oczy przy jej studiowaniu. Mamy tu na myśli po pierwsze „racjonalizm" w tym sensie, kiedy przeciwstawimy go ................................, to znaczy, kiedy oznaczamy tym mianem doktrynę, która wierzy w ................................ i jego zdolność poznawczą, a odrzuca wszelkie sposoby poznania intuicyjne i mistyczne, wszelki „ogląd niedyskursywny", wszelkie poznanie, rzekomo nie dające się ani w słowach wyrazić, ani przekazać innym, nadto wszelkie poznanie ................................ i nie wymagające dlatego dowodu; myślimy po wtóre o „racjonalizmie" w tym znaczeniu, kiedy przeciwstawiamy go ................................ jako doktrynę, która wierzy w możliwość i wartość wiedzy niezawisłej od ................................ i głosi, że poznanie najdoskonalsze obywa się bez zetknięć ................................ ze światem zewnętrznym, „mocą samego ................................".
Dlaczego wg Spinozy substancja nie ma przyczyny istnienia poza sobą?
Dokończ własnymi słowami tekst L. Kołakowskiego.
L. Kołakowski
Spinoza i tradycje humanizmu nowożytnego
„O ile racjonalizm Descartesa wychodzi z założenia, że pierwszym, jedynym bezpośrednim przedmiotem poznania może być dla rozumu sam rozum, mianowicie jego własna czynność, której analiza może dopiero zaprowadzić myśliciela do wszelkiej innej wiedzy, punktem wyjścia filozofii Spinozy nie jest stwierdzenie własnego myślenia i własnego – na tej podstawie – istnienia, ale ............”
Przeczytaj fragment powieści Karela Čapka i odpowiedz na pytanie – Czy charakterystyka działania Karburatora przy pomocy odwołania do filozofii Spinozy jest trafna?
Zapoznaj się z fragmentem powieści Karela Čapka i odpowiedz na pytanie – Czy charakterystyka działania Karburatora przy pomocy odwołania do filozofii Spinozy jest trafna?
Fabryka AbsolutuAlbo pozwól, powiem ci to w nieco inny sposób: czy wiesz, co to jest panteizm? Jest to wiara, że we wszystkim, co istnieje, przejawia się jedno bóstwo, albo absolut, jak wolisz. W człowieku i w kamieniu, w trawie, w wodzie, wszędzie. I wiesz, czego naucza Spinoza? Że materia jest tylko manifestacją, czyli tylko jedną stroną boskiej substancji, podczas gdy stroną drugą jest [duch (…) wyobraź] sobie, że naprawdę w każdej materii jest Bóg, że jest w niej w jakiś sposób zamknięty. Więc gdy materię na czysto rozbijesz, wyleci z niej niby ze szkatułki. Jest nagle wyswobodzony, uwolniony. Wydziela się z materii, jak gaz świetlny wydziela się z węgla. Spalisz jeden atom i raptem piwnica jest pełna Absolutu. Aż strach po prostu jak szybko się to rozchodzi.
— Zaraz — ozwał się pan Bondy. — Powiedz mi to jeszcze raz, ale powoli.
— Więc pomyśl na przykład — wywodził Marek — że, dajmy na to, w każdej materii jest Absolut w postaci jakiegoś związku, powiedzmy, jako związana bierna energia, albo po prostu, że bóstwo jest wszechobecne, że jest obecne w każdej materii i w każdej cząsteczce materii. A teraz wyobraź sobie, że kawałek materii zniszczysz całkowicie, pozornie bez reszty. Ale ponieważ każda materia jest właściwie materią plus Absolut, zniszczyłeś w gruncie rzeczy tylko materię, a pozostała ci niezniszczalna reszta: czysty, wyzwolony, aktywny Absolut. Pozostało ci residuum niedające się chemicznie rozłożyć, niewykazujące spektralnych linii, ani atomowej wagi, ani chemicznego syntetyzmu, ani prawa Mariotta, niczego, zupełnie niczego z właściwości materii. Pozostał czysty Bóg. Chemiczne nic, działające z olbrzymią energią. Ponieważ jest to niematerialne, więc nie jest zależne od praw materii. Już z tego samego wynika, że się to przejawia antynaturalnie i po prostu cudownie. To wszystko wynika z założenia, że Bóg jest obecny w materii. Czy potrafisz sobie wyobrazić, że dajmy na to [jest w niej]
— Potrafię — rzekł prezes Bondy. — A dalej?
- Dobrze — przyświadczył Marek wstając — więc naprawdę tak jest (...)
Mój Perfect Carburator tym właśnie, że dokładnie spala materię, wyrabia produkt uboczny: czysty, wolny Absolut, bóstwo w stanie chemicznie czystym. Można by rzec, że z jednej strony wydziela mechaniczną energię, z drugiej istotę bóstwa. Zupełnie tak samo, jak gdy rozkładasz wodę na wodór i tlen, tylko że w mierze ogromnie większej. (…) zbudowałem ten duży Karburator, co stoi w piwnicy, i wprawiłem go w ruch. Jak ci już powiedziałem, chodzi już sześć tygodni dniem i nocą. I tu dopiero poznałem w pełni całą doniosłość tej rzeczy. W ciągu jednego dnia cała piwnica była nabita Absolutem jak armata i co gorsza, zaczęło się to rozłazić po całym domu.
Źródło: Karel Čapek, Fabryka Absolutu, tłum. Paweł Hulka-Laskowski, Warszawa 2015.