Sprawdź się
Tekst do ćwiczeń 3‑4
Pamiętnik z powstania warszawskiegoRaz, kiedy cały nasz czerwony schron jeszcze chrapał i tylko pipiły się świeczuchny od ołtarza, nagle z lewej strony blisko ściany za filarami wybucha kłótnia. — Co pani, zwariowała? Bo któraś miała dziecko, a któraś inna czy wzięła jej nocnik od tego dziecka i z tego nocnika posypywała chlor po przejściu tym między lewą stroną schronu a lewą ścianą... czy szło o nocnik, ale bez chloru, a mnie utkwiła akurat postać tej idącej i coś rozsypującej, właśnie chyba chlor, i szło chyba o ostry zapach... mniejsza o to. Albo poszło o bekę. Tą nie tak daleko od nas, przy korytarzyku wyjściowym. — Śmierdzi. Coo! Zmienić! — Oo... co... cholera! Wreszcie nadeszła chwila, że postanowiono coś z beczką. Za bardzo śmierdziała już na pół schronu. — Zmienić. — Zmienić, zmienić. — Ale jak? Kto? — Metodą potokową. — Tak, tak. — Metodą potokową! Proszę państwa, proszę się ustawić i podajemy sobie brudną wodę... jedno drugiemu... i tak dalej i dalej... Tak jak cegły na Chłodnej na barykady. I poszło. Do dna. Najpierw ta stara woda śmierdząca. Potem nowa. Najpierw przez korytarzyk do ubikacji (potok ludzi). Potem od ubikacji przez korytarzyk do beczki. Podawało. Jedno drugiemu. Wyleli. Naleli. Zmienili.
Źródło: Miron Białoszewski, Pamiętnik z powstania warszawskiego, Warszawa 2014, s. 63–64.
Zapoznaj się z fragmentem Pamiętnika z powstania warszawskiego Mirona Białoszewskiego, a następnie scharakteryzuj relacje pomiędzy opisywanymi postaciami.
Zapoznaj się z dwoma wierszami Anny Świrszczyńskiej pochodzącymi z tomu Budowałam barykadę, następnie określ motywacje bohaterów lirycznych wierszy.
Papierośnica z brylantamiPrzybiega do doktora
krzyczy
że męża trafiło w brzuch.Przynosi mu pieniądze
przynosi futro
przynosi papierośnicę z brylantami.Doktor nie poszedł do tego
którego trafiło w brzuch.
Bał się przebiec przez ulicę.Źródło: Anna Świrszczyńska, Papierośnica z brylantami, [w:] Budowałam barykadę, Wrocław 1984, s. 211.
Pan Bóg ją ocaliłKobieta konała w bramie na sienniku,
w sienniku były dolary.
Druga kobieta siedziała przy niej,
czekała, aż skona.Potem biegła z dolarami przez ulice,
padały bomby.
Modliła się: ocal mnie, Pani Boże.I Pan Bóg ją ocalił
Źródło: Anna Świrszczyńska, Pan Bóg ją ocalił, [w:] Budowałam barykadę, Wrocław 1984, s. 169.
Wyjaśnij, jaka refleksja dotycząca relacji międzyludzkich w czasie powstania warszawskiego została zawarta w wierszach Anny Świrszczyńskiej, pt. Papierośnica z brylantami oraz Pan Bóg ją ocalił. Nie cytuj.
Zapoznaj się z dwoma fragmentami książki Alexandry Richie Warszawa 1944, dotyczącymi dwóch momentów powstania warszawskiego i życia, jakie się z tym wiązało. Porównaj je ze sobą i określ dwa podobieństwa oraz dwie różnice w sposobie portretowania ,,piwnicznego bytowania ludności Warszawy”, odnosząc je do problemu budowania relacji międzyludzkich.
Warszawa 1944. Tragiczne powstanieWszyscy jednakowo siedzieli w piwnicach, pozbawieni wszystkiego oprócz tego, co przynieśli w worku na plecach. Szybko nawiązywały się znajomości i przyjaźnie, często dzielono się skąpymi zapasami, bo ,,nie wiadomo czy do jutra dożyjemy”, pilnowano dzieci, gdy trzeba było wyruszyć na poszukiwanie żywności czy po wodę. Wszelkie tabu dotyczące prywatności zostały przełamane. Zostały wykopane wspólne latryny, a ludzie korzystali z nich na widoku publicznym, cały czas rozmawiając.
Źródło: Alexandra Richie, Warszawa 1944. Tragiczne powstanie, tłum. Zofia Kunert, Warszawa 2013, s. 432.
Warszawa 1944. Tragiczne powstanie[...] piwnice były czymś wprost z Dantego. Widziałem tłumy ludzi siedzących w ciemnych piwnicach, modlących się na głos przed czarnym krzyżem wiszącym na ścianie. Widziałem kobiety w czerni, milczące i zrezygnowane, klęczące obok trumien w bramach warszawskich kamienic. Widziałem, jak w pośpiechu i w jak płytkich grobach grzebano te trumny. Brakowało wody i jedzenia, nie można się było umyć ani ogolić. Ludzie spali w codziennych ubraniach. Coraz bardziej przypominało to życie zwierząt.
Źródło: Alexandra Richie, Warszawa 1944. Tragiczne powstanie, tłum. Zofia Kunert, Warszawa 2013, s. 431.
Odnieś się do słów Normana Daviesa, który pisał, że:
Wywiad z prof. Normanem Daviesemsą w życiu rzeczy droższe ponad życie
Źródło: Agaton Koziński, Wywiad z prof. Normanem Daviesem, „PolskaTimes” 2018, nr 6, s. 6.
Sformułuj dwa argumenty, w których odwołasz się do utworów dotyczących powstania warszawskiego.