Sprawdź się

Pokaż ćwiczenia:

RqvrBPjdvlLoy1

Ćwiczenie 1

Zaznacz prawidłowe stwierdzenie. Może być więcej niż jedna poprawna odpowiedź.

Kwasy karboksylowe dzielą się na kwasy łańcuchowe i cykliczne.
Kwasy karboksylowe to inaczej kwasy acykliczne.
Kwasy acykliczne to inaczej kwasy łańcuchowe.
W kwasach cyklicznych, oprócz kwasów nasyconych i nienasyconych, można wyróżnić kwasy aromatyczne.
Do kwasów acyklicznych, oprócz kwasów nasyconych i nienasyconych, należą kwasy aromatyczne.
Do kwasów cyklicznych należą kwasy nasycone i nienasycone.

Ćwiczenie 2

Poniżej zamieszczono tabelę, która zawiera informacje na temat właściwości fizycznych wybranych nasyconych kwasów monokarboksylowych.

Nazwa	Temperatura wrzenia [°C]	Temperatura topnienia [°C]	Rozpuszczalność $[\frac{g}{100 g H_{2} O}]$
Kwas mrówkowy	101	8	nieograniczona
Kwas octowy	118	18	nieograniczona
Kwas butanowy	163	-5	nieograniczona
Kwas pentanowy	187	-35	3,7

Indeks górny Źródło: Trener chemia, pod red. M. Pawlus, Bielsko‑Biała, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2011. Indeks górny koniec

R7lvaSbBJgt3J

Analizując dane w tabeli oraz w oparciu o posiadane informacje, uzupełnij zdanie:

stałego, gazowego, maleją, maleje, wzrasta, wzrastają, ciekłego

W szeregu homologicznym, wraz ze wzrostem liczby atomów węgla w cząsteczce, zmienia się stan skupienia od .................... do ...................., .................... temperatura wrzenia oraz .................... gęstość, rozpuszczalność w wodzie i reaktywność.

Ćwiczenie 3

Kwas octowy posiada wysoką temperaturę wrzenia, co jest spowodowane tworzeniem wiązań wodorowych między cząsteczkami kwasu. Wiedząc, że tworzą się dimery kwasu octowego, zaproponuj schemat takiego dimeru. Dodatkowo narysuj schemat tworzenia wiązań wodorowych między cząsteczkami kwasu i wody.

RUEhdtu9pzVbF

Odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je w wyznaczonym polu.

Ćwiczenie 3

R1Cz6jefYszMQ

Ćwiczenie 4

Celem ćwiczenia jest określenie wpływu różnych czynników na moc kwasów karboksylowych. Analizując wartości stałych dysocjacji następujących kwasów:

${CH}_{3} COOH$	KIndeks dolny d = 1,75 ⋅ 10Indeks górny –5
${CH}_{3} CHCl - COOH$	KIndeks dolny d = 1,47 · 10Indeks górny –3
${CH}_{2} Cl - {CH}_{2} COOH$	KIndeks dolny d = 8,4 · 10Indeks górny –5
${CH}_{2} Cl - COOH$	KIndeks dolny d = 1,4 · 10Indeks górny –37
${CHCl}_{2} - COOH$	KIndeks dolny d = 6,3 · 10Indeks górny –2
${CCl}_{3} - COOH$	KIndeks dolny d = 2,5 · 10Indeks górny –1
${CF}_{3} - COOH$	KIndeks dolny d = 5,0 · 10Indeks górny –1

uzupełnij puste pola, przeciągając prawidłowe odpowiedzi. Wyjaśnij, w jaki sposób określone czynniki wpływają na zmianę mocy kwasów karboksylowych?

RRVCRxUgIQjtF

im bliżej grupy karboksylowej, tym większa moc kwasu, im mniej elektroujemny podstawnik, tym większa moc kwasu, im bardziej elektroujemny podstawnik, tym większa moc kwasu, im mniej podstawników, tym większa moc kwasu, im dalej grupy karboksylowej, tym większa moc kwasu, im więcej podstawników, tym większa moc kwasu

rodzaj podstawnika — ........................................................................................................................

położenie podstawnika — ........................................................................................................................

liczba podstawników — ........................................................................................................................

Ćwiczenie 5

W oparciu o podane wartości stałych dysocjacji, dokończ zdanie określające moc kwasów.

kwas etanowy	kwas węglowy
K = 1,75 · 10Indeks górny –5	KIndeks dolny 1= 4,5 · 10Indeks górny –7

RCZsUULNdCeZ5

kwas etanowy jest kwasem słabszym od kwasu węglowego, kwas etanowy jest tak samo mocny jak kwas węglowy, kwas etanowy jest kwasem mocniejszym od kwasu węglowego

Porównując wartości stałych dysocjacji kwasu etanowego i węglowego, można stwierdzić, że .................................................................................................................

Ćwiczenie 6

Zapisz wzory półstrukturalne kwasów, których zalecane przez IUPAC nazwy podano poniżej.

1. Kwas prop‑2-enowy

2. Kwas cykloheksanokarboksylowy

3. Kwas oktadekanowy

4. Kwas szczawiowy

5. Kwas butenodiowy

R14GZ2DXYiSyx

Odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je w wyznaczonym polu.

Dopasuj nazwę zwyczajową kwasu karboksylowego do jego nazwy systematycznej.

RosCnHYOlUnjf

Każdemu z podanych kwasów przyporządkuj najbardziej odpowiednią dla niego informację.

RYALriHzAM0MX

Kwas prop-2-enowy, Kwas cykloheksanokarboksylowy, Kwas oktadekanowy, Kwas szczawiowy, Kwas cis-but-2-enodiowy

Kwas	Informacja
Kwas prop-2-enowy
Kwas cykloheksanokarboksylowy
Kwas oktadekanowy
Kwas szczawiowy
Kwas cis-but-2-enodiowy

RddC4FWzqEfji

Na ilustracji jest 5 wzorów. Wzór 1: H 2 C = C H − C O O H . Wzór 2: sześcioczłonowy pierścień łączy się po prawej stronie z grupą COOH. Wzór 3: H 3 C − C H 2 16 − C O O H . Wzór 4: H O O C − C O O H . Wzór 5: H O O C − C H = C H − C O O H . — Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 7

Wpisz brakujące wzory substratów lub produktów oraz uzgodnij równania reakcji.

RHlUT2AjJiFvU

$CuO$ , $HCOOH$ , $Na$ , $CO$ , $3$ , $\frac{1}{4}$ , $3$ , $2$ , $2$ , ${CH}_{3} COOH$ , ${CH}_{3} COOH$ , $\frac{1}{2}$ , $NaCl$ , $\frac{1}{3}$ , $\frac{1}{3}$ , $\frac{1}{4}$ , $NaOH$ , $4$ , $H_{2} O$ , $2$ , $Cu {(OH)}_{2}$ , $\frac{1}{2}$ , $2$ , $4$

1. {} $HCOOH \overset{H_{2} {SO}_{4}}{\to}$ {} .............. $+$ {} $H_{2} O$
2. .............. ${CH}_{3} COOH +$ {} .............. $\to$ {} $({CH}_{3} COO)_{2} Cu$ $+$ {} $H_{2} O$
3. {} ${CH}_{3} COONa +$ {} .............. $\overset{stapianie}{\to}$ {} ${CH}_{4} +$ {} ${Na}_{2} {CO}_{3}$
4. {} ${CH}_{3} {CH}_{2} COOH +$ {} .............. $\to$ {} ${CH}_{3} {CH}_{2} COONa +$ .............. $H_{2}$
5. {} .............. $+$ {} $C_{2} H_{5} OH \overset{H^{+}}{⇆}$ {} ${HCOOC}_{2} H_{5} +$ {} $H_{2} O$
6. {} .............. $+$ .............. .............. $\to$ {} $({CH}_{3} COO)_{2} Cu +$ .............. ..............

Ćwiczenie 8

Wybierz wszystkie poprawne stwierdzenia, które dotyczą wymienionych poniżej kwasów.

R1GffrPfMAqG3

Kwas palmitynowy:

Jest jednym ze składników używanym do produkcji świec.
Zawiera m.in. 16 atomów węgla w cząsteczce oraz często używa się go do produkcji mydeł.
Jest kwasem, który zawiera m.in. jedno wiązanie podwójne w cząsteczce.
Jest jednym z głównych składników olejów roślinnych.
Odbarwia roztwór bromu.
Jest składnikiem tłuszczów pochodzenia zwierzęcego.

R1Gr8Rfen39e2

Kwas stearynowy:

Jest jednym ze składników używanym do produkcji świec.
Zawiera m.in. 16 atomów węgla w cząsteczce oraz często używa się go do produkcji mydeł.
Jest kwasem zawierającym m.in. jedno wiązanie podwójne w cząsteczce.
Jest jednym z głównych składników olejów roślinnych.
Odbarwia roztwór bromu.
Jest składnikiem tłuszczów pochodzenia zwierzęcego.

R1LnN4T3TdiGn

Kwas oleinowy:

Jest jednym ze składników używanym do produkcji świec.
Zawiera m.in. 16 atomów węgla w cząsteczce oraz często używa się go do produkcji mydeł.
Jest kwasem zawierającym m.in. jedno wiązanie podwójne w cząsteczce.
Jest jednym z głównych składników olejów roślinnych.
Odbarwia roztwór bromu.
Jest składnikiem tłuszczów pochodzenia zwierzęcego.

Ćwiczenie 9

„Im więcej podstawników bardziej elektroujemnych (1) i położonych bliżej grupy karboksylowej (2), tym moc kwasów karboksylowych wzrasta”. Posługując się wzorami półstrukturalnymi, podaj po jednym przykładzie związków, które mają większą moc w stosunku do związku X i jednocześnie potwierdzają stwierdzenia oznaczone jako (1) i (2).

RjJdvcKHyuYIs

Ilustracja — Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

RzWjFzb9oFo1D

Odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je w wyznaczonym polu.

Moc kwasów określa łatwość oddawania jonu wodoru, a co za tym idzie – zdolności dysocjacji. W roztworze mocnego kwasu jest więcej jonów $H^{+}$ niż w roztworze kwasu o mniejszej mocy.

Ćwiczenie 9

REwIBcbaSnuAh

Mapa pojęć

Dla nauczyciela