Jak sądzisz, czy słowa Kanta – Miej odwagę posługiwać się swym własnym rozumem – są dzisiaj aktualne? Przedstaw swoje argumenty.

Ważnym sporem XVIII‑wiecznej filozofii był spór między racjonalistami a empirystami. Racjonaliści uważali, że wszelka wiedza pochodzi z rozumu, empiryści – że z doświadczenia. Immanuel Kant „unieważnił” ten spór proponując, by filozofia stała się transcendentalna, czyli zajmowała się warunkami możliwości poznania. Wyobraź sobie, że filozofowie analizują status teorii heliocentrycznej (mówiącej, że słońce leży w centrum wszechświata). Empiryści sprawdziliby, czy teorię tę popierają fakty, które możemy zaobserwować. Racjonaliści sprawdziliby, czy teoria ta jest logicznie spójna. Jakie podejście mógłby zaproponować Immauel Kant?

Mapa zawarta w materiale pokazuje wielką różnorodność filozofów i naukowców działających w okresie oświecenia. Zastanów się, jakie wartości i cele są dla nich wspólne.

Polski filozof Leszek Kołakowski twierdził, że z każdej pięknej idei można wykuć pałkę, która będzie służyła do okładania innych. Wszystkich filozofów oświeceniowych cechował pewien optymizm. Wierzyli oni, że wiedza i rozum ludzki doprowadzić mogą jedynie do nieograniczonego postępu ludzkości. Wystarczy odważyć się być mądrym. Spróbuj zakwestionować tę postawę i pokaż – odwołując się do historycznych przykładów – że idee oświecenia nie zawsze prowadziły do pozytywnych konsekwencji.