Sprawdź się
Przypomnij znane ci koncepcje sztuki. Jak różni artyści, poeci i filozofowie uzasadniali sens sztuki?
Połącz z nazwą epoki wartości, którym miała służyć sztuka, oraz hasło, które je wyraża.
antyk, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, Młoda Polska
EPOKA | WARTOŚCI, KTÓRYM MA SŁUŻYĆ SZTUKA | HASŁO |
---|---|---|
antyk | ||
średniowiecze | ||
renesans | ||
barok | ||
oświecenie | ||
romantyzm | ||
Młoda Polska |
Wartości, którym ma służyć sztuka: A. Rolą sztuki jest wyrażać emocje indywidualnego człowieka, porywać do czynu. B. Rolą sztuki jest zadziwiać, zachęcać do refleksji wyszukaną formą, a jednocześnie przypominać o marności ziemskiego świata. C. Pochwała Boga, wskazywanie wzorcowych postaw, które pozwolą dostąpić zbawienia po śmierci. D. Sztuka jest jednocześnie domeną artystów i rzemiosłem. Twórcy uprawiają ją, by zdobyć nieśmiertelną chwałę. E. Rolą sztuki jest pochwała człowieka, dzieła boskiego stworzenia. F. Sztuka dla sztuki – sztuka jest wartością sama w sobie. G. Rolą sztuki jest poprawiać świat.
Hasło: 1. Zjadaczy chleba w aniołów przerabiać. 2. Exegi monumentum. 3. Evviva l’arte!. 4. Uczyć, bawić, wychowywać. 5. Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce. 6. Vanitas vanitatum et omnia vanitas. 7. Memento mori.
Przedstaw poetów i artystów będących bohaterami znanych ci dzieł literackich. Co tych bohaterów literackich łączy, a co dzieli?
Niekiedy twórcy są jednocześnie bohaterami dzieł – własnych lub innych artystów. Zapoznaj się z obrazem, który jest ilustracją do Hymnu o zachodzie słońca nad morzem (Smutno mi, Boże) Juliusza Słowackiego. Jakie cechy romantycznego twórcy można wyczytać z obrazu? Wybierz poprawne odpowiedzi.
- wzburzone morze symbolizuje uczucia poety
- melancholijna tonacja barwna współgra z emocjami postaci
- na drugim planie malarz umieścił obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej, co ma symbolizować tęsknotę za ojczyzną
- poeta stoi zapatrzony w dal, co jest symbolem romantycznej tęsknoty
- poeta patrzy na północ, co oznacza, że wiąże nadzieje z przyszłością
- przezroczysta kolumna jest symbolem sławy poetyckiej
![Obraz przedstawia mężczyznę stojącego na pokładzie statku. Pokład statku zdaje się tonąć w wodzie. Mężczyzna ukazany jest lewym profilem do widza, wpatruje się przed siebie, w morze. W oddali, na horyzoncie zachodzi słońce, światło odbija się na powierzchni morza. Fale są lekko spienione. Na niebie znajdują się lecące kluczem duże ptaki. Za plecami mężczyzny znajduje się wyskoki postument, jest on niemal przeźroczysty. Dale, za postumentem ukazane jest klęczące na łóżku małe dziecko. Modli się ono do obrazu Matki Boskiej.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/Rxxhp74mM6pxQ/1630406860/1ClO5DUt0lO01SuZo3YGitWazMlZDRsR.png)
Zapoznaj się z przytoczonym fragmentem manifestu poetyckiego Confiteor Stanisława Przybyszewskiego. Następnie pośród podanych niżej par pojęć wskaż tę, która nie odpowiada modernistycznemu pojmowaniu roli sztuki:
- sztuka = absolut
- absolut = dusza
- dusza = sztuka
- sztuka = wolność od idei
- sztuka = biblia pauperum
ConfiteorSztuka nie ma żadnego celu, jest celem sama w sobie, jest absolutem, bo jest odbiciem absolutu — duszy. A ponieważ jest absolutem, więc nie może być ujętą w żadne karby, nie może być na usługach jakiejkolwiek idei, jest panią, praźródłem, z którego całe życie się wyłoniło. Sztuka stoi nad życiem, wnika w istotę wszechrzeczy, czyta zwykłemu człowiekowi ukryte runy, obejmuje wszechrzecz od jednej wieczności do drugiej, nie zna ni granic, ni praw, zna tylko jedną odwieczną ciągłość i potęgę bytu duszy, kojarzy duszę człowieka z duszą wszechnatury, a duszę jednostki uważa za przejaw tamtej. Sztuka tendencyjna, sztuka pouczająca, sztuka‑rozrywka, sztuka‑patriotyzm, sztuka, mająca jakiś cel moralny lub społeczny, przestaje być sztuką, a staje się „biblia pauperum” dla ludzi, którzy nie umieją myśleć, lub są zbyt mało wykształceni, by móc przeczytać odnośne podręczniki – a dla takich ludzi potrzebni są nauczyciele wędrowni, a nie sztuka. Działać na społeczeństwo pouczająco albo moralnie, rozbudzać w nim patriotyzm lub społeczne instynkty za pomocą sztuki, znaczy poniżać ją, spychać z wyżyn absolutu do nędznej przypadkowości życia, a artysta, który to robi, niegodny jest miana artysty. Sztuka demokratyczna, sztuka dla ludu, jeszcze niżej stoi. Sztuka dla ludu, to wstrętne i płaskie banalizowanie środków, jakimi się artysta posługuje, to plebejuszowskie udostępnienie tego, co z natury rzeczy jest trudno dostępnym. Dla ludu chleba potrzeba nie sztuki, a jak będzie miał chleb, to sam sobie drogę znajdzie. Zwlekać sztukę z jej piedestału, włóczyć ją po wszystkich rynkach i ulicach to rzecz świętokradcza.
Źródło: Stanisław Przybyszewski, Confiteor. Cytat za: Wolne Lektury.
Wyjaśnij, jaki wpływ na odbiorców mogą mieć utwory literackie i dzieła sztuki? Podaj przykłady znane ci z kultury.
- Nazwa kategorii: Wolność i wielkość poety
- Nazwa kategorii: romantyzm
- Nazwa kategorii: poeta jest obdarzony nadzwyczajnymi zdolnościami twórczymi
- Nazwa kategorii: poeta jest gotów poświęcić życie w imię wolności
- Nazwa kategorii: poeta sam decyduje o sposobie swojej śmierci
- Nazwa kategorii: poeta ma moralne prawo występować w imieniu jakiejś zbiorowości
- Nazwa kategorii: poeta-wieszcz jest przywódcą narodu Koniec elementów należących do kategorii romantyzm
- Nazwa kategorii: Młoda Polska
- Nazwa kategorii: poeta, jako kapłan sztuki, jest niezależny od nikogo i niczego
- Nazwa kategorii: poeta, przez to, że obcuje ze sztuką, jest jednostką wybitną
- Nazwa kategorii: poeta nie łaknie sławy i poklasku, jest ponad nimi Koniec elementów należących do kategorii Młoda Polska
- Elementy należące do kategorii Wolność i wielkość poety
- Elementy należące do kategorii romantyzm
- Elementy należące do kategorii Młoda Polska
Przywołaj teksty kultury, których bohaterami są poeci lub inni twórcy. Postawa którego z nich wydaje ci się najbardziej adekwatna w czasach współczesnych kryzysów? Napisz esej.