Sprawdź się
Wskaż, które elementy przedstawionych badań Schelera nad resentymentem mają charakter badań antropologicznych, a które odwołują się do aksjologii.
Uporządkuj wydarzenia od najwcześniejszego do najpóźniejszego, zgodnie z porządkiem ustalonym przez Schelera odnośnie rodzenia się resentymentu.
- Andrzej przedrzeźniał Andrzeja i Stefkę, a potem odkrył, że cała szkoła pełna jest przemądrzałych idiotów, a nawet – że przez szkołę ludzie idiocieją.
- Skoro tylko osiągnął właściwy wiek, opuścił szkołę. Szkoda mu było życia marnować na ten „teatr głupców”.
- Adam był lekceważony przez nauczycieli z powodu wady wymowy. Czasem wyobrażał sobie, że jeszcze trochę, a stracą zęby, i to on będzie ich przedrzeźniał.
- Adam dość często czuł się urażony. Jakikolwiek komentarz na swój temat był w stanie traktować jako agresywną i niesprawiedliwą obelgę.
- Odczuwał zazdrość wobec Andrzeja i Stefki, którzy nie byli tak bystrzy jak on, ale potrafili ładnie zaprezentować zdobytą wiedzę.
Przeczytaj tekst, a następnie uzupełnij dialogi w imieniu osoby mściwej.
Zapoznaj się z tekstem, a następnie uzupełnij dialogi w imieniu osoby mściwej.
Osoba nieśmiała: Przepraszam, może mi pan wskazać drogę do dworca. Zagubiłam się…
Osoba mściwa:
2.
Osoba rzeczowa: Proszę wypełnić druk i wnieść opłatę 20 zł, wówczas przyjmiemy wniosek.
Osoba mściwa:
3.
Narzeczony: Jolu, wyjdziesz za mnie?
Osoba mściwa:
Do zdań z tabeli A dopasuj zdania z tabeli B, by uzyskać przekonania, które są wyrazem resentymentu.
Mój mąż odszedł do młodszej o dwie dekady kobiety., Nie stać mnie na prywatną szkołę dla dzieci., Jestem niskim mężczyzną., Napoleon też był. To o niczym nie świadczy., To znaczy, że nie byłam dla niego dość ważna., Nienawidzę łajdaka.
| A | B |
|---|---|
| Mój mąż odszedł do młodszej o dwie dekady kobiety. | |
| Nie stać mnie na prywatną szkołę dla dzieci. | |
| Jestem niskim mężczyzną. |
Przeczytaj tekst, a następnie wskaż zdania, które trafnie charakteryzują arywistę.
Zapoznaj się z tekstem, a następnie wskaż zdania, które trafnie charakteryzują arywistę.
Resentyment a moralnościNa wspólnym podłożu takiego nastawienia pojawiają się teraz dwa podtypy wyodrębniające się w zależności od tego, czy z tym nastawieniem porównawczym wiąże się siła czy słabość, moc czy niemoc. Silna odmiana „pospolicie” wartościującego typu staje się „arywistą”, słaba – typem opartym na resentymencie.
„Arywistą” nie nazywamy tego, kto z energią i siłą dąży do władzy, majątku, godności i innych wartościowych dóbr. Nie przysługuje mu to określenie, dopóki ma przed oczami własna treści „rzeczy”, która w działaniu i pracy zawodowej wspiera i reprezentuje. „Arywistą” jest raczej ten, dla kogo bycie czymś więcej, znaczenie więcej itd. W ewentualnym porównaniu z innymi wysuwa się jako treść celu jego dążenia przed wszelką określoną wartość rzeczy, a wszelka „rzecz” staje się tylko obojętną okazją do przezwyciężania trapiącego poczucia „niższości”, jakie się w tego rodzaju porównaniu pojawia.
Jeśli ten typ ujmowania wartości zaczyna dominować w jakimś społeczeństwie, to jego duszą staje się „system konkurencyjny” […]. W „systemie konkurencyjnym” natomiast idee zadań rzeczowych i ich wartości zasadniczo kształtują się dopiero na podłożu wolu, by być czymś więcej i znaczyć więcej w relacjach wszystkich ze wszystkimi. Podczas tych powszechnych łowów każde „miejsce” staje się tylko punktem przejściowym.
Źródło: Max Scheler, Resentyment a moralności, tłum. B. Baran, Warszawa 2008, s. 30–31.
- Arywista jest społecznie odpowiedzialnym liderem przemian w swoim środowisku.
- Arywista dąży do sukcesu, bo chce wygrać z innymi.
- Arywista nigdy nie osiąga satysfakcji w swoim rozwoju.
- Arywista jest wyczulony na społeczne hierarchie.
- Arywista to człowiek ambitny, świadomie skupiony na zdobywaniu określonych dóbr.
Przeczytaj tekst, a następnie odpowiedz na pytanie, czy społeczeństwu polskiemu zagraża to, że znaczna część jego członków będzie doświadczać resentymentu.
Zapoznaj się z tekstem, a następnie odpowiedz na pytanie, czy społeczeństwu polskiemu zagraża to, że znaczna część jego członków będzie doświadczać resentymentu.
Resentyment a moralnościW demokracji nie tylko politycznej, lecz także społecznej, dążącej do równości posiadania przynajmniej społeczny resentyment był niewielki. Niewielki byłby też – i był – np. w kastowym ustroju społecznym, jak panował w Indiach, lub w ściśle wyartykułowanym ustroju stanowym. Największy ładunek resentymentu musi więc dźwigać społeczeństwo, w którym, tak jak w naszym, zasadniczo równe polityczne i inne prawa lub publicznie uznane, formalne społeczne równouprawnienie idą w parze z bardzo dużymi różnicami pod względem faktycznej władzy, faktycznego posiadania i faktycznego wykształcenia – w którym każdy ma „prawo” porównywać się z każdym, a jednak „de facto nie ma porównania”. Tu – abstrahując zupełnie od jednostkowych charakterów i przeżyć – już z racji struktury społeczności pewne jest jej potężne obciążenie resentymentem.
Źródło: Max Scheler, Resentyment a moralności, tłum. B. Baran, Warszawa 2008, s. 20.
Przeczytaj tekst – wypowiedź jednego z bohaterów Biegunów Olgi Tokarczuk. Następnie opisz resentyment poprzez właściwą – twoim zdaniem – metaforę tak, by oddać możliwy pozytywny wpływ resentymentu na doświadczenie człowieka. Krótko objaśnij zaproponowaną metaforę.
Zapoznaj się z tekstem – wypowiedzią jednego z bohaterów Biegunów Olgi Tokarczuk. Następnie opisz resentyment poprzez właściwą – twoim zdaniem – metaforę tak, by oddać możliwy pozytywny wpływ resentymentu na doświadczenie człowieka. Krótko objaśnij zaproponowaną metaforę.
Kiedy na drugim roku omawialiśmy funkcjonowanie mechanizmów obronnych i odkrywaliśmy z podziwem potęgę tej części naszej psychiki – zaczynaliśmy rozumieć, że gdyby nie istniały racjonalizacja, sublimacja, wyparcie, te wszystkie sztuczki, którymi raczymy samych siebie, że gdyby można było spojrzeć na świat bez żadnej ochrony, uczciwie i odważnie – pękłyby nam serca. Dowiedzieliśmy się na tych studiach, że jesteśmy zbudowani z obron, z tarcz i zbroi, jesteśmy miastami, których architektura sprowadza się do murów, baszt i fortyfikacji; państwami bunkrów.
Zwróć uwagę na obraz Hansa Memlinga Sąd Ostateczny obecny przy charakterystyce resentymentu. Potraktuj dzieło malarskie jako możliwy komentarz do zagadnienie resentymentu – zinterpretuj przesłanie, które obraz dla ciebie niesie w omawianej kwestii.