Sprawdź się
Porównaj sytuacje liryczne w wierszach Wieczór i Przedwieczerz. Wskaż między nimi przynajmniej dwie różnice i dwa podobieństwa.
- Nazwa kategorii: Wieczór
- Nazwa kategorii:
- Nazwa kategorii: Koniec elementów należących do kategorii Wieczór
- Elementy należące do kategorii Wieczór
-
„Przedwieczerz"
- Nazwa kategorii: Wieczór
- Nazwa kategorii:
- Nazwa kategorii: Koniec elementów należących do kategorii Wieczór
- Elementy należące do kategorii Wieczór
-
„Przedwieczerz"
Zaznacz kolorem czerwonym leśmianizmy, a na niebiesko archaizmy, które mogłyby zostać uznane za neologizmy.
1.
czerwony niebieski
Bolesław Leśmian
Wieczór
Słońce, zachodząc, wlecze wzdłuż po łące
Wielki cień chmury, ciągnąc go na wzgórza,
Zetknięte z niebem, co życie, gasnące
Pod barw przymusem, — w głąb marzeń przedłuża,
Aby dowidzieć poprzez dale puste
Jedyną wokół purpurową chustę
Dziewczyny, która swych dłoni oplotem
Kolana zgodnie wgarnęła pod brodę
I, coraz bardziej pod niebios namiotem
Samotniejąca w tę dal i pogodę,
Oddawna ruchu i snu nie odmienia,
Chłonąc czar drętwy samego patrzenia
We wszystko naraz, w nic zasię zosobna,
Wpobok, zaledwo do siebie podobna,
Wyolbrzymiona wobec próżni świata,
Krowa się w świetle różowi łaciata,
Co jednym rogiem pół słońca odkrawa,
A drugim wadzi o daleką gruszę...
Sennych owadów nieprzytomna wrzawa
Umacnia pustkę i podsyca głuszę,
Wspartą na stogach, powiązanych w drągi.
Kolejne idą nad polem przeciągi
Tchu ziół dalekich, zaprawnego potem
Zoranej ziemi, co — tknięta wron lotem —
Paruje ciężko i chłodnieje zwolna.
Na widnokresie jakaś mgła dowolna,
Cień, nie mający przyczyn wśród przestworu,
Rośnie, by zwiększyć potęgę wieczoru,
I wśród rosnących z nim razem bezmiarów
Dziwnie brzmią zgiełki świerszczących komarów.
2.
czerwony niebieski
Bolesław Leśmian
Przedwieczerz
To nie wieczór, choć oczy zawczasu się żalą,
Że — co było pobliżem — wnet będzie oddalą.
I nie szepty, lecz cisze mijają się wzajem, —
W ich mijanki cień patrzy z parowu za gajem.
Ogród nawrzał zielenią już inną, już nie tą, —
Zamrugany naprzemian słońcem i sztachetą.
O, teraz stwierdź coprędzej nietutejszość kwiatów,
Gdy trawniki coś mają z obczyzny zaświatów!
To — nie sen, lecz kurzawa gmatwa się z pogodą, —
Już w stawie nierozpoznasz tej wody pod wodą...
I nie smuga na rzęsach, lecz w cieniu zdrobniały
Liść na dębie zwieczorniał, choć dnieje dąb cały!
I nie śmierć, ale studnia, gdzie mrok dno pomylił,
Chce, byś, idąc, skroń ku niej bezwolnie nachylił...
I nie szkarłat, lecz sama możliwość szkarłatu,
Niepokojąc obłoki, narzuca się światu.
Dokonaj analizy słowotwórczej sześciu wybranych przez siebie leśmianizmów. Wyjaśnij, co może oznaczać każdy z nich.
| leśmianizm | wyraz lub wyrazy podstawowe | formanty | znaczenie |
|---|---|---|---|
Wyjaśnij, w jaki sposób budowa wierszy Wieczór i Przedwieczerz wpływa na melodyjność tekstów.
Nazwij wypisane środki stylistyczne i określ ich funkcję w tekście.
| cytat | nazwa środka | funkcja |
|---|---|---|
Słońce, zachodząc, wlecze wzdłuż po łące/ |
||
Zetknięte z niebem, co życie, gasnące/ |
||
pod niebios namiotem |
||
Dziwnie brzmią zgiełki świerszczących komarów |
||
Ogród nawrzał zielenią |
||
I nie śmierć, ale studnia, gdzie mrok dno pomylił, [...] |
||
W ich mijanki cień patrzy z parowu za gajem |
||
Liść na dębie zwieczorniał |
Zredaguj opis ogrodu, o którym jest mowa w utworze Przedwieczerz, posługując się przynajmniej dziesięcioma przymiotnikami. Nie używaj sformułowań wykorzystanych przez Bolesława Leśmiana.
Zinterpretuj w 2‑3 zdaniach podane metafory.
| cytat | interpretacja |
|---|---|
| "stwierdź coprędzej nietutejszość kwiatów" | |
| "Zamrugany naprzemian słońcem i sztachetą" | |
| "trawniki coś mają z obczyzny zaświatów" | |
| "kurzawa gmatwa się z pogodą" | |
| "dnieje dąb cały" | |
| "I nie szepty, lecz cisze mijają się wzajem" |
Przeanalizuj ponownie oba utwory Leśmiana i opisz nastrój w nich panujący oraz emocje towarzyszące podmiotowi lirycznemu. Wyjaśnij, w jaki sposób w ich wyeksponowaniu pomaga użyty język.
Bolesław Leśmian napisał jeszcze dwa wiersze zatytułowane Wieczór. Wybierz jeden z nich i dokonaj jego interpretacji.