Sprawdź się
W powieści Antoniego Libery Madame kilkakrotnie pojawia się fragment poematu Friedricha Hölderlina Ren. Zapoznaj się z nim, a następnie opisz okoliczności narodzin tytułowej bohaterki oraz wskaż możliwy wpływ miejsca urodzenia na jej późniejsze losy.
RenJest zagadką, co z czystego poczęło się źródła.
Pieśń tylko, i to z trudem, może ją przeniknąć.
Albowiem jakim się rodzisz, takim już pozostajesz;
jakiekolwiek by były
przeszkody i wychowanie,
nic nie ma takiej mocy,
jak same narodziny
i pierwszy promień światła dla nowo narodzonego”.Źródło: Friedrich Hölderlin, Ren, [w:] tegoż, Utwory zebrane, tłum. Janusz Szpotański, s. 113.
Zapoznaj się z fragmentem powieści Antoniego Libery Madame dotyczącym wyglądu gabinetu bohaterki. Wyjaśnij, co mówi o niej to wnętrze, jaki wizerunek głównej postaci kreuje w oczach postronnego obserwatora.
MadameNie po raz pierwszy miałem przekroczyć jego próg. Poprzednio jednak w tym wnętrzu byłem niezmiernie dawno, chyba z dwa lata wstecz, w każdym razie na pewno nie za kadencji madame. Z tamtego czasu w pamięci pozostał mi mglisty obraz błyszczących politurą ciemnych, oszklonych szafek, a w nich lub na nich - głównie - kryształowych wazonów i pucharów sportowych, a także sutej zastawy do kawy lub herbaty. Poza tym - masywne biurko z dwoma telefonami i lampą na giętkim pałąku, a wreszcie - potężna palma, rosnąca w drewnianej donicy podobnej w kształcie do cebra.
Tym razem moim oczom - gdy otworzyłem drzwi - ukazał się inny widok, i to pod każdym względem, zarówno wystroju wnętrza, jak i jego urządzenia. Śladu palmy, kryształów i ,,wysokiego połysku”, miast tego [...] ludowe meble z naturalnego drewna o złocistym odcieniu; stół‑biurko typu „krzyżak”; smukła stojąca lampa z abażurem ze słomy; podłoga wyłożona ciemnozielonym chodnikiem; [...] lekkie regały z książkami; wreszcie, przy jednej ze ścian, coś w rodzaju kanapy czy ławy z tapicerką dla mniej więcej trzech osób, a przed nią niski stolik przykryty lnianą makatką, oraz dwa foteliki o niewysokich oparciach i drewnianych poręczach.
Spojrzałem w stronę regałów. W znakomitej większości stały tam książki francuskie. [...] Natomiast na małej półeczce stojącej z boku kanapy leżały albumy z malarstwem i pisma ilustrowane, a na samym jej wierzchu, w ozdobnych zastawkach z drewna, pysznił się szpaler lśniących, złotawych grzbietów Plejady… Apollinaire, Baudelaire, Corneille, Molière, Racine - prawie cała klasyka w porządku alfabetycznym.
Źródło: Antoni Libera, Madame, s. 246–247.
Wybierz spośród podanych te cechy Madame, które stanowią podstawę autokreacji bohaterki oraz wywierania wpływu na obserwatora.
- szczerość
- indywidualizm
- powściągliwość
- małostkowość
- małomówność
- alienacja
- megalomania
- egotyzm
- egzaltacja
Czytelnik widzi Madame oczami zakochanego bohatera‑narratora. Zapoznaj się z poniższymi fragmentami powieści, a następnie wyjaśnij, co obiektywnie mówią one bohaterce.
Madame– Mówisz, jakbyś sam nie był Polakiem – rzekł których z „romantyków”.
– Bo nie jest – burknął inny. – Goltz to nie jest polskie nazwis…
– Dość! – krzyknęła madame. – Nie życzę sobie dłużej tego słuchać! Macie w tej chwili przestać!Rożek nie mógł jednak zostawić komuś ostatniego słowa.
– To, czy jestem Polakiem, to się dopiero okaże. Jeśli dokonam, czegoś, a zwłaszcza zdobędę rozgłos, to będę arcy‑Polakiem. Będą mnie nosić na rękach! A wy się będziecie chwalić, że byłem z wami w klasie. [...] Najlepsi albo są obcy, albo zwiewają stąd.
Po tych słowach stało się coś niezwykłego. Madame energicznym krokiem zbliżyła się do Rożka i powiedziała po polsku:
– Jeszcze słowo i usunę cię z klasy! – Zaległa grobowa cisza. – Wstań jak do ciebie mówię! – huknęła jeszcze głośniej.
Rożek podniósł się w ławce. Był wyraźnie stropiony.
– Po lekcjach, o czternastej, stawisz się w gabinecie. A teraz ostrzegam cię: jeżeli od tej chwili odezwiesz się nie pytany lub przeszkodzisz mi w lekcji, napytasz sobie biedy i będziesz gorzko żałował. Ze mną nikt jeszcze nie wygrał, zapamiętaj to sobie.
Źródło: Antoni Libera, Madame, s. 98.
Madame- I poszła pani w końcu na tę wystawę Picassa? - oddałem natychmiast wet za wet, z nieporuszoną twarzą.
- „W końcu”? Dlaczego „w końcu”? Byłam na samym początku.
- A powiedziała pani…
- Co powiedziałam? - przerwała.
- „Je n’y suis allée”;.
- I powiedziałam prawdę.
- Jak to należy rozumieć?
- Że byłam na otwarciu, lecz nie widziałam obrazów. A przecież, jak rozumiem, o to ci tylko chodziło.
[...]
- Jak można być na otwarciu i nie oglądać obrazów?
- A cóż w tym nadzwyczajnego? - wzruszyła ramionami. - To nawet naturalne. Pożyjesz, przekonasz się.
- To po co w ogóle chodzić?
- Bywają różne powody.”.Źródło: Antoni Libera, Madame, s. 331–332.
Dla Madame cel uświęca środki. Wyjaśnij, dlaczego wskazane wydarzenia i działania bohaterki można uznać za moralnie dwuznaczne.
zarekwirowanie zeszytu, w którym znajdowało się wypracowanie bohatera-narratora
objęcie posady dyrektorki liceum
związek z wpływowym Francuzem
Wyjaśnij, jak oceniasz Madame. Czy jest to bohaterka tragiczna, kobieta uwikłana w historię, która musi zrobić wszystko, aby wydostać się z matni, czy sprytna manipulatorka, skrupulatnie realizująca swój plan? Uzasadnij swoją odpowiedź.
Przyjrzyj się poniższym obrazom. Wybierz ten, który w twojej opinii najlepiej oddaje osobowość Madame. Uzasadnij swój wybór, formułując dwa argumenty, w których odniesiesz się do konkretnych wydarzeń z powieści.
Zapoznaj się z opisami poniższych obrazów. Wybierz ten obraz, który w twojej opinii najlepiej oddaje osobowość Madame. Uzasadnij swój wybór, formułując dwa argumenty, w których odniesiesz się do konkretnych wydarzeń z powieści.
W powieści Antoniego Libery Madame jest porównywana do Królowej Śniegu bądź Hipolity. Wskaż dwie inne bohaterki literackie, które zostały obdarzone podobnymi cechami. Uzasadnij swój wybór.
Wyobraź sobie, że Madame u schyłku życia postanawia napisać pamiętnik, w którym z perspektywy czasu opisuje polski epizod swojego życia. Wciel się w rolę bohaterki i stwórz fragment jej pamiętnika (200‑250 słów).