Gorączka romantyczna

Kładzione w tytule utworu imię bohatera (Lambro, Kordian, Wacława dzieje, Lesław, Bruno, Jordan), bohatera będącego przeważnie „dziecięciem wieku” albo „dzieckiem szału” (to również określenie tytułowe), od razu narzucało wyczuwany znakomicie przez współczesnych antagonistów romantyzmu najczęstszy sposób interpretacji rzeczywistości. To mianowicie, że zarówno ona sama, jak i jej oficjalni wykładacze będą zaatakowani przez młodego szaleńca, gorzko wyrzucającego „starym” skamienienie i martwotę serca oraz zdradę wszystkich ideałów. „Młody anioł” bywał bowiem przeważnie buntownikiem, snującym „dzikie marzenia” i „szatańskie myśli”. Dalsze losy rebelianta pozostawały najczęściej w tajemniczym zwieszeniu: nie wiadomo, jakie owoce przyniesie jego miłość, jego wola, jego czyn. „Forma otwarta” romantyzmu sprzyjała tym niedopowiedzeniom, ciągle pisał on swoją „powieść nie skończoną.

pol3 Źródło: Gorączka romantyczna, Warszawa 1975, s. 116–117.

Maria Sielewońko Model bohatera romantycznego w wybranych utworach Juliusza Słowackiego

Pełen opozycji romantyzm przeciwstawia kultowi indywidualizmu potrzebę łączności z większą zbiorowością. Romantyk z jednej strony skłania się ku refleksyjnej samotności, z drugiej dąży do uczestnictwa w grupie, co wywiera na niego znaczący wpływ. Osoba kształtuje się w twórczości naszych romantyków przede wszystkim w obliczu historii, w powiązaniu z całością narodowej zbiorowości. Wobec tej całości musi zostać usytuowane centrum osoby ludzkiej, by poprzez nią sięgnąć w ogólniejszą „anielską” sferę bytu. Pojawia się problem proporcji między osobą a zbiorowością i światem wartości ponadindywidualnych, problem etycznego ukierunkowania woli. Bohater romantyczny waha się między zbawieniem zbiorowym a indywidualnym, potrzeby duchowe pozostają w sprzeczności ze sobą. [...] Romantyk wyznający daną ideę staje się jej zakładnikiem, zatraca indywidualność w obliczu większej całości [...]; jako istota rozdwojona w sobie musi podejmować ogromny wysiłek, aby [...] nieskończona wolność nie przemieniła się w nieskończoną niewolę.

pol6 Źródło: Maria Sielewońko, Model bohatera romantycznego w wybranych utworach Juliusza Słowackiego, [w:] tegoż, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio FF, Philologiae, t. 33, 2015, s. 216.

Maria Sielewońko Model bohatera romantycznego w wybranych utworach Juliusza Słowackiego

Romantycy to kreatorzy własnego wewnętrznego świata. Marzenie romantyczne przeciwstawia sobie dwa miejsca bytowania i dwie rzeczywistości. Czyni to na dodatek w trybie wartościującym. Lepsze jest „tam”, gorsze jest „tutaj”. Dlatego romantyk marzący jest tam, gdzie go nie ma, a nie ma go tu, gdzie jest.

pol6 Źródło: Maria Sielewońko, Model bohatera romantycznego w wybranych utworach Juliusza Słowackiego, [w:] tegoż, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio FF, Philologiae, t. 33, 2015, s. 216.