Zgodnie z zakazem reformationis in peius sąd odwoławczy nie może (poza pewnymi wyjątkami) orzec na niekorzyść oskarżonego.
Materiały źródłowe do ćwiczeń 7 i 8.
Źródło I
1
Stanisław WaltośProces karny. Zarys systemu
Zarzuty odwoławcze to twierdzenia strony o uchybieniach popełnionych przez sąd pierwszej instancji. Zarzuty mają zawsze odcień subiektywny, bez względu na ich odbicie w faktach. (…) Przyczyna odwoławcza to uchybienie, które stwierdzone przez organ odwoławczy powoduje określone następstwa procesowe w stosunku do zaskarżonego orzeczenia. W przeciwieństwie do zarzutów przyczyny są więc do pewnego stopnia zobiektywizowane. Rozróżnia się przyczyny względne i bezwzględne. Przyczyna względna to uchybienie, które wywołuje następstwa procesowe tylko wtedy, gdy było ono treścią zarzutu strony w środku odwoławczym. Jeśli strona nie podniosła go w swej apelacji lub zażaleniu, sąd przechodzi nad nim w zasadzie do porządku dziennego. (…) Przyczyna bezwzględna to uchybienie, które wywołuje następstwa procesowe zawsze, bez względu na to, czy było treścią zarzutu strony. Organ odwoławczy zawsze musi je wziąć pod uwagę, a więc niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów oraz wpływu na treść orzeczenia.
proces Źródło: Stanisław Waltoś, Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2009, s. 541–542.
Źródło II
1
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego
Art. 438 Orzeczenie ulega uchyleniu lub zmianie w razie stwierdzenia: 1) obrazy przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu; 1a) obrazy przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w pkt 1, chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu; 2) obrazy przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia; 3) błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia; 4) rażącej niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka.
Art. 439 § 1. Niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów oraz wpływu uchybienia na treść orzeczenia sąd odwoławczy na posiedzeniu uchyla zaskarżone orzeczenie, jeżeli: 1) w wydaniu orzeczenia brała udział osoba nieuprawniona lub niezdolna do orzekania bądź podlegająca wyłączeniu na podstawie art. 40; 2) sąd był nienależycie obsadzony lub którykolwiek z jego członków nie był obecny na całej rozprawie; 3) sąd powszechny orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu szczególnego albo sąd szczególny orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu powszechnego; 4) sąd niższego rzędu orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu wyższego rzędu; 5) orzeczono karę, środek karny, środek kompensacyjny lub środek zabezpieczający nieznane ustawie; 6) zapadło z naruszeniem zasady większości głosów lub nie zostało podpisane przez którąkolwiek z osób biorących udział w jego wydaniu; 7) zachodzi sprzeczność w treści orzeczenia, uniemożliwiająca jego wykonanie; 8) zostało wydane pomimo to, że postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało już prawomocnie zakończone; 9) zachodzi jedna z okoliczności wyłączających postępowanie, określonych w art. 17 § 1 pkt 5, 6 i 8–11; 10) oskarżony w postępowaniu sądowym nie miał obrońcy w wypadkach określonych w art. 79 § 1 i 2 oraz art. 80 lub obrońca nie brał udziału w czynnościach, w których jego udział był obowiązkowy; 11) sprawę rozpoznano podczas nieobecności oskarżonego, którego obecność była obowiązkowa. § 2. Uchylenie orzeczenia jedynie z powodów określonych w § 1 pkt 9–11 może nastąpić tylko na korzyść oskarżonego.
kpk Źródło: Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego, dostępny w internecie: isap.sejm.gov.pl.
31
Ćwiczenie 7
RCRy7X18C43LF
Zwróć uwagę na kwestię obiektywizmu zarzutów i przyczyn.
Zarzuty mają charakter subiektywny, a przyczyny obiektywny.
31
Ćwiczenie 8
RyJGh2kDoZQFp
Zwróć uwagę na występowanie następstw procesowych w przypadku wystąpienia każdego ze wspomnianych rodzajów przyczyn odwoławczych.
Bezwzględne przyczyny odwoławcze wywołują następstwa procesowe zawsze, a względne - tylko jeśli były one treścią zarzutu w środku odwoławczym.
31
Ćwiczenie 9
Przeanalizuj podaną sytuację i wykonaj polecenie.
Wyrokiem sądu I instancji z dnia 01.08.2019r. skazano oskarżonego na karę jednego roku pozbawienia wolności za popełnienie przestępstwa eutanazji. W dniu 07.08.2019 r. skazany, działając przez swojego obrońcę, wystąpił do sądu z wnioskiem o doręczenie mu tego wyroku z uzasadnieniem. Wyrok z uzasadnieniem został doręczony skazanemu w dniu 17.08.2019 r., a w dniu 01.09.2019 r. obrońca skazanego wniósł apelację.
Przypomnij sobie, z jakich powodów apelacja może nie zostać rozpatrzona.
Apelacja nie zostanie rozpatrzona przez sąd II instancji, ponieważ minął termin na jej wniesienie, tj. 14 dni od dnia doręczenia wyroku z uzasadnieniem skazanemu. Wyrok jest prawomocny.
31
Ćwiczenie 10
Zapoznaj się z treścią dokumentu oraz fragmentami Kodeksu postępowania karnego i wykonaj ćwiczenie.
R1MIMtCJAu4ox
1
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego
Art. 24. § 1. Sąd rejonowy orzeka w pierwszej instancji we wszystkich sprawach, z wyjątkiem spraw przekazanych ustawą do właściwości innego sądu. § 2. Sąd rejonowy rozpoznaje ponadto środki odwoławcze w wypadkach wskazanych w ustawie.
Art. 25. (…) § 2. Sąd apelacyjny, na wniosek sądu rejonowego, może przekazać do rozpoznania sądowi okręgowemu, jako sądowi pierwszej instancji, sprawę o każde przestępstwo, ze względu na szczególną wagę lub zawiłość sprawy. § 3. Sąd okręgowy rozpoznaje ponadto środki odwoławcze od orzeczeń i zarządzeń wydanych w pierwszej instancji w sądzie rejonowym oraz inne sprawy przekazane mu przez ustawę.
Art. 425. § 1. Od orzeczenia wydanego w pierwszej instancji przysługuje środek odwoławczy stronom oraz innym osobom wskazanym w przepisach ustawy. § 2. Orzeczenie można zaskarżyć w całości lub w części. Można także zaskarżyć brak określonego rozstrzygnięcia. Przedmiotem zaskarżenia może być również samo uzasadnienie orzeczenia. (...)
Art. 427. § 1. Odwołujący się powinien wskazać zaskarżone rozstrzygnięcie lub ustalenie, a także podać, czego się domaga. § 2. Jeżeli środek odwoławczy pochodzi od oskarżyciela publicznego, obrońcy lub pełnomocnika, powinien ponadto zawierać wskazanie zarzutów stawianych rozstrzygnięciu oraz uzasadnienie.
Art. 428. § 1. Środek odwoławczy wnosi się na piśmie do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie. § 2. Strona może złożyć pisemną odpowiedź na środek odwoławczy.
Art. 444. § 1. Od wyroku sądu pierwszej instancji stronom, a pokrzywdzonemu od wyroku warunkowo umarzającego postępowanie, wydanego na posiedzeniu przysługuje apelacja. (...)
Art. 445. § 1. Termin do wniesienia apelacji wynosi 14 dni i biegnie dla każdego uprawnionego od daty doręczenia mu wyroku z uzasadnieniem. § 2. Apelacja wniesiona przed upływem terminu złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wywołuje skutki określone w art. 422 i podlega rozpoznaniu; apelację taką można uzupełnić w terminie określonym w § 1.
kpk Źródło: Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego, dostępny w internecie: isap.sejm.gov.pl.