Sprawdź się
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj ćwiczenie.
Deklaracja niepodległości Stanów ZjednoczonychRoztropność, rzecz jasna, będzie dyktowała, że rządu trwałego nie należy zmieniać dla przyczyn błahych i przemijających; (…) Kiedy jednak długi szereg nadużyć i uzurpacji, (…) zdradza zamiar wprowadzenia władzy absolutnej i despotycznej, wówczas ich słusznym i ludzkim prawem, ich obowiązkiem staje się odrzucenie takiego rządu oraz stworzenie nowej straży dla swego przyszłego bezpieczeństwa.
Źródło: Deklaracja niepodległości Stanów Zjednoczonych, dostępny w internecie: pl.wikisource.org [dostęp 22.09.2020 r.].
Twórcy deklaracji niepodległości uważali, że... Możliwe odpowiedzi: 1. nie powinno się zmieniać formy władzy bez względu na jej nadużycia., 2. suwerenny naród ma prawo dokonania wyboru sposobu sprawowania władzy., 3. zmiana władzy może dokonać się tylko w obrębie dynastii., 4. najlepszą formą sprawowania władzy jest monarchia.
Zaznacz właściwe zakończenie zdania.
Twórcy deklaracji niepodległości uważali, że...
- nie powinno się zmieniać formy władzy bez względu na jej nadużycia.
- suwerenny naród ma prawo dokonania wyboru sposobu sprawowania władzy.
- zmiana władzy może dokonać się tylko w obrębie dynastii.
- najlepszą formą sprawowania władzy jest monarchia.
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj ćwiczenie.
Deklaracja praw człowieka i obywatela z 26 sierpnia 1789 r.Przedstawiciele Ludu Francuskiego, ukonstytuowani w Zgromadzenie Narodowe, uważając, że nieznajomość, zapomnienie i lekceważenie Praw Człowieka są jedynymi przyczynami nieszczęść publicznych i nadużyć rządów, postanowili przedstawić w uroczystej Deklaracji naturalne, niezbywalne i święte prawa Człowieka w celu, aby ta Deklaracja stale obecna wśród członków społeczeństwa, przypominała im nieustannie ich prawa i obowiązki, aby akty Władzy Ustawodawczej i Wykonawczej mogły być w każdej chwili porównywane z celem każdej instytucji państwowej i były dzięki temu bardziej szanowane; aby żądania obywateli oparte odtąd na zasadach prostych i niewątpliwych były ukierunkowane zawsze na utrzymanie Konstytucji i szczęścia ogólnego.
Wobec powyższego, Zgromadzenie Narodowe uznaje i deklaruje, w obecności i pod auspicjami Istoty Najwyższej, następujące prawa Człowieka i Obywatela.
Artykuł I
Ludzie rodzą się i pozostają wolni i równi w swych prawach. Zróżnicowania społeczne mogą być oparte wyłącznie na pożytku powszechnym.
Artykuł II
Celem każdej organizacji politycznej jest zachowanie naturalnych i nieprzedawnialnych praw człowieka. Prawami tymi są: wolność, własność, bezpieczeństwo i opór przeciwko uciskowi.
Artykuł III
Źródło wszelkiego zwierzchnictwa spoczywa całkowicie w Narodzie. Żadne ciało, żadna jednostka nie może wykonywać władzy, która nie pochodzi wyraźnie od Narodu.
Źródło: Deklaracja praw człowieka i obywatela z 26 sierpnia 1789 r., dostępny w internecie: libr.sejm.gov.pl [dostęp 22.09.2020 r.].
Zaznacz, które stwierdzenia są prawdziwe, a które fałszywe.
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| Treść powyższego dokumentu została uchwalona w czasie rewolucji burżuazyjnej we Francji. | □ | □ |
| Dokument ten stał się podstawą Powszechnej deklaracji praw człowieka. | □ | □ |
| Zgodnie z tym dokumentem zostały potwierdzone przywileje stanowe. | □ | □ |
| Dokument podkreślał znaczenie suwerennej woli narodu w przekazywaniu władzy demokratycznym instytucjom. | □ | □ |
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj ćwiczenie.
Konstytucja Stanów Zjednoczonych AmerykiPrawa ludu do nietykalności osobistej, mieszkania, dokumentów i mienia nie wolno naruszać przez bezzasadne rewizje i zatrzymanie; nakaz w tym przedmiocie można wystawić tylko wówczas, gdy zachodzi wiarygodna przyczyna potwierdzona przysięgą lub zastępującym ją oświadczeniem. Miejsce podlegające rewizji oraz osoby i rzeczy podlegające zatrzymaniu powinny być w nakazie szczegółowo określone.
Źródło: Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki, 2002 r., dostępny w internecie: libr.sejm.gov.pl [dostęp 22.09.2020 r.].
Przeanalizuj źródło i zaznacz właściwe odpowiedzi.
- W źródle została przedstawiona zasada nietykalności osobistej i majątkowej.
- Zasada przedstawiona w źródle gwarantuje każdemu obywatelowi, że nie będzie w stosunku do niego nadużywana władza, ponieważ na każde ograniczenie jego praw musi wyrazić zgodę sąd (wystawić nakaz).
- W myśl zasady przedstawionej w źródle każdy organ państwa musi działać zgodnie z przepisami prawa.
- Zasada przedstawiona w źródle daje władcy możliwość samodzielnego decydowania o konfiskacie majątku zbuntowanych poddanych.
Materiał źródłowy do ćwiczeń 4 i 5.
Arystotelesa poszukiwania idealnego ustroju państwowegoNajlepszą formą rządów jest arystokracja, która, zdaniem Arystotelesa, ma najwięcej zalet, gdyż osoby zajmujące się polityką i sprawami państwowymi są wybierani ze względu na bogactwo i wartość moralną – cnotę, a to jest gwarantem dobrych rządów. Cechą rządów arystokracji jest praworządność, która polega na posłuszeństwie wobec istniejących praw. Kolejną są dobre prawa, którym podlegają obywatele. Jeśli chodzi o sformułowanie „dobre prawa”, to zachodzą tu dwie ewentualności: prawa są możliwie najlepsze w istniejących warunkach, albo są bezwzględnie najlepsze, choć to rzadko spotykana ewentualność. Ta forma rządów jest dla Arystotelesa ideałem, który nie jest możliwy do spełnienia w większości państw, jedynie może zaistnieć w formie politei.
Źródło: Monika Malmon, Arystotelesa poszukiwania idealnego ustroju państwowego, „Kultura i wartości” 2013, nr 2 (6), s. 17.
Materiał źródłowy do ćwiczeń 6 i 7.
Źródło 1
Artykuły henrykowskie
Iż za żywota naszego my i potomkowie nasi, królowie polscy i ciż, wielkie książęta Litewskie, Ruskie, Mazowieckie, Żmudzkie, Kijowskie, Wołyńskie, Inflanckie i innych państw, nie mamy mianować ani obierać jakiego, składać żadnym sposobem ani kształtem wymyślonym, króla, na państwo sukcesora naszego sadzać, a to dlatego, aby zawdy wiecznymi czasy po zejściu naszym i potomków naszych wolne obieranie zostało wszem stanom koronnym; dla czego i tytułu dziedzica używać nie mamy ani potomkowie nasi, królowie polscy.
O wojnie albo ruszeniu pospolitym nic zaczynać nie mamy, mimo pozwolenie Sejmowe wszech Stanów, ani za granice Koronne obojga narodu Rycerstwa Koronnego wojennym obyczajem wywodzić żadnym sposobem, ani prośbą naszą Królewską, ani płaceniem piąci grzywien super hastam, My i Potomkowie nasi Królowie Polscy nie mamy i słowem naszym Królewskim przyrzekamy.
A jeśliby (czego Boże uchowaj) co przeciw prawom, wolnościom, artykułom, kondycjom wykroczyli albo czego nie wypełnili, tedy obywatele koronni obojga narodów od posłuszeństwa i wiary nam powinien wolne czynimy i panowania.
Źródło: Artykuły henrykowskie, dostępny w internecie: pthlodz.uni.lodz.pl [dostęp 22.09.2020 r.].
Źródło 2
Zaznacz, które stwierdzenia są prawdziwe, a które fałszywe.
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| Powyższy dokument wskazuje na ugruntowany system demokracji szlacheckiej w Rzeczypospolitej. | □ | □ |
| Postanowienia dokumentu gwarantują zasady odpowiedzialności politycznej króla przed szlachtą. | □ | □ |
| Powyższy dokument wprowadził w Rzeczypospolitej zasadę dziedziczności tronu. | □ | □ |
| Dokument gwarantował władcy możliwość podejmowania suwerennych decyzji w polityce zagranicznej. | □ | □ |
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj ćwiczenie.
Materiały do nauk administracyjnych/Francja 1789–1814W roku 1793 została uchwalona tzw. Konstytucja jakobińska, która miała wprowadzić ustrój republiki demokratycznej. Jej integralną częścią była zmieniona „Deklaracja praw człowieka i obywatela”, w swej nowej wersji silnie podkreślająca zasady równości, prawa do pracy, opieki publicznej i oświaty. Zmieniono charakter prawa własności, a opór przeciwko uciskowi miał być obywatelskim obowiązkiem, a nie tylko prawem, z którego obywatele mogli, ale nie musieli skorzystać. Odwołano się także do zasad demokracji bezpośredniej i instytucji referendum ludowego, odrzucając zasadę trójpodziału władz na rzecz zasady koncentracji władzy państwowej. Szerokie kompetencje powierzono zgromadzeniom pierwiastkowym (wybór posłów, urzędników, sędziów, inicjatywa ustawodawcza, prawo weta, przedstawianie kandydatów do Rady Wykonawczej, rozpatrywanie projekty ustaw). Zakładano tym samym istnienie prymatu władzy ustawodawczej nad wykonawczą. Konstytucja ta jednak nigdy nie weszła w życie.
Źródło: Materiały do nauk administracyjnych/Francja 1789–1814, dostępny w internecie: pl.wikibooks.org [dostęp 22.09.2020 r.].