Sprawdź się
Zanikanie pokrywy lodowej przede wszystkim jest spowodowane podniesieniem temperatury powietrza w rezultacie wzmożonego efektu cieplarnianego. Ablacji nie przyspiesza zanieczyszczenie powierzchni lodowców Możliwe odpowiedzi: 1. pyłami przemysłowymi., 2. dużymi opadami śniegu., 3. popiołami wulkanicznymi., 4. popiołem z wielkich pożarów lasów, przenoszonym w atmosferze.
Zaznacz prawidłowe dokończenie zdania.
Zanikanie pokrywy lodowej przede wszystkim jest spowodowane podniesieniem temperatury powietrza w rezultacie wzmożonego efektu cieplarnianego. Ablacji nie przyspiesza zanieczyszczenie powierzchni lodowców
- pyłami przemysłowymi.
- dużymi opadami śniegu.
- popiołami wulkanicznymi.
- popiołem z wielkich pożarów lasów, przenoszonym w atmosferze.
Oceń, czy poniższe stwierdzenia są prawdziwe czy fałszywe.
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| Lądolody występują w strefie okołobiegunowej, a lodowce górskie w strefach: równikowej, zwrotnikowej, podzwrotnikowej, umiarkowanej i okołobiegunowej. | □ | □ |
| Grubość pokrywy lądolodu może dochodzić do kilku tysięcy metrów, a lodowców górskich do kilkuset metrów. | □ | □ |
| Średnia prędkość poruszania się lodowca górskiego i lądolodu w centrum jest taka sama i wynosi ok. 30 metrów w ciągu roku. | □ | □ |
Topnienie lądolodu na Grenlandii powoduje powstawanie na jego powierzchni rzek roztopowych, których wody przenikają do podłoża i spowalniają/przyspieszają ruch strumieni lodowcowych dochodzących do morza. Przez to wzrasta/spada tempo cielenia się lodowców.
Lodowce górskie kurczą się na całym świecie, ale są wyjątki, np. część lodowców skandynawskich/na Alasce powiększa się w efekcie ochłodzenia klimatu spowodowanego osłabieniem wpływu Prądu Północnoatlantyckiego/Północnopacyficznego, którego temperaturę zmniejszają zimne wody roztopowe z Arktyki.
Zaznacz w zdaniach właściwe słowa.
W pierwszej dekadzie XXI wieku tempo zmniejszania się powierzchni lodu pływającego wyraźnie {zmalało}/{#wzrosło}.
Topnienie lądolodu na Grenlandii powoduje powstawanie na jego powierzchni rzek roztopowych, których wody przenikają do podłoża i {spowalniają}/{#przyspieszają} ruch strumieni lodowcowych dochodzących do morza. Przez to {#wzrasta}/{spada} tempo cielenia się lodowców.
Lodowce górskie kurczą się na całym świecie, ale są wyjątki, np. część lodowców {#skandynawskich}/{na Alasce} powiększa się w efekcie ochłodzenia klimatu spowodowanego osłabieniem wpływu Prądu {#Północnoatlantyckiego}/{Północnopacyficznego}, którego temperaturę zmniejszają zimne wody roztopowe z Arktyki.
Połącz czynnik sprawczy z jego przewidywanym skutkiem.
utrudnienia w transporcie i budownictwie na lądzie, ułatwienie eksploracji Arktyki w poszukiwaniu surowców mineralnych, straty gospodarcze w strefach przybrzeżnych, wyginięcie niektórych gatunków, np. niedźwiedzia polarnego
| podniesienie się poziomu oceanu światowego | |
| pogłębienie warstwy czynnej wieloletniej zmarzliny | |
| zmniejszenie powierzchni lodu pływającego | |
| zmniejszenie terenu żerowania fauny polarnej |
Uzasadnij stwierdzenie autora podanego fragmentu tekstu, że:
Zagłada naszej cywilizacji nie musi nadlecieć z kosmosu, wraz z niszczycielską asteroidą […]. Śmierć naszego rodzaju czai się także na bezludnych połaciach Syberii, w wiecznej zmarzlinie.”
Wieczna zmarzlina rozmarza trwale na ogromnych obszarach Ameryki Północnej i Azji. Zjawisko to nasila się z roku na rok. Dlatego nie można wykluczyć, że powróci plaga minionych stuleci – wielka epidemia ospy. Wprawdzie naukowcy studzą obawy, zapewniają, że niebezpieczeństwo jest niewielkie, ale nie zaprzeczają, że istnieje. O czym mowa? Ospa prawdziwa (łac. Variola vera), dawniej nazywana czarną, to wirusowa choroba zakaźna o ostrym przebiegu wywoływana przez jedną z dwóch odmian wirusa ospy prawdziwej (variola minor lub variola maior). Okres inkubacji trwa od 7 do 17 dni. Chorobę cechuje śmiertelność 3 proc. u osób szczepionych, u nieszczepionych średnio 30 proc. - jednak istnieją postacie choroby o śmiertelności 95 proc.
Dlaczego badacze przestraszyli się ospy właśnie teraz? Ponieważ w ciągu tegorocznego lata na Syberii zapanowały rekordowo wysokie temperatury, powodując trzykrotnie szybsze rozmarzanie wiecznej zmarzliny niż miało to miejsce w minionych latach. Z tego powodu poziom rzeki Kołymy w Jakucji i jej dopływów przyspiesza erozję brzegów, w pobliżu których przez wieki grzebano ofiary ospy. Że nie są to przelewki, niech uzmysłowią cyfry: Kołyma ma 2600 kilometrów długości, Wisła przy niej to liliput, zaś powierzchnia jej dorzecza wynosi 644 tys. kilometrów kwadratowych, ponad dwukrotnie więcej niż obszar Polski. Na tak ogromnym terytorium źle się dzieje, tykają tam biologiczne bomby z opóźnionym zapłonem. Sytuacja, jaka zapanowała na Syberii to prosta recepta na katastrofę. Jeśli skorzystamy z tego rozmarzania i zaczniemy działalność przemysłową w tym regionie oraz związane z nią wiercenia geologiczne, ludzie zaczną się przemieszczać wokół warstw głęboko zamarzniętych. Wraz z wierceniami i eksploatacją górniczą, zwłaszcza odkrywkową, te stare warstwy zostaną naruszone, i właśnie stamtąd nadejdzie niebezpieczeństwo. Jeśli to prawda, że wirus ospy potrafi przetrwać w taki sam sposób jak wirus wywołujący amebę, trzeba uprzedzić świat, że ospy nie wykorzeniliśmy z naszej planety, jedynie z jej powierzchni – ostrzega prof. Sergiej Netiesow z Uniwersytetu w Nowosybirsku.”
Indeks dolny Kowalski K., O zmarzlinie, która może zagrażać ludzkości, 5.09.2016, rp.pl. Indeks dolny koniecKowalski K., O zmarzlinie, która może zagrażać ludzkości, 5.09.2016, rp.pl.
Wyjaśnij związek przedstawionych grafik z topnieniem wieloletniej zmarzliny w Arktyce i na północy Syberii.
Wyjaśnij, jakie problemy stwarza wieloletnia zmarzlina dla budownictwa domów, dróg, szlaków kolejowych i innych sieciowych urządzeń infrastruktury technicznej.
Uzasadnij na konkretnym przykładzie, że zanikanie pokrywy lodowej na obszarach podbiegunowych może mieć wyraźny wpływ na życie i gospodarkę człowieka.